نجات مترو؛ فقط 24 ساعت فرصت مانده

حامد فوقانی_دبیرگروه شهر


بازهم وصول منابع مالی اوراق مشارکت مترو، دقیقه نودی شد. بر همین اساس شهردار تهران دیروز به مشکلی که برای دریافت اوراق مشارکت شهرداری از سوی بانک رفاه ایجاد شده، واکنش نشان داد و گفت: «تلاش کرده‌ایم اوراق مشارکت امسال را دریافت کنیم اما مشکلی با سازمان تامین اجتماعی به‌وجود آمده است. البته شرایط آنها را هم درک می‌کنیم که باید حقوق مستمری‌بگیران غیردولتی را تامین کنند اما مشکل اینجاست آنها از ما چیزی را طلب می‌کنند که مربوط به دوره ما نیست. در دوره مدیریت شهری جدید تمام مطالبات تامین اجتماعی پرداخت شده اما در دوره قبل از دور پنجم مدیریت شهری، پول‌هایی از قراردادهای شهری کسر شده که باید به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می‌شد و این اتفاق نیفتاده است.» پیروز حناچی به مشکل وثیقه‌ای که باعث شده پول اوراق مشارکت فروخته شده از سوی بانک عامل به خزانه بانک مرکزی و در ادامه به شهرداری تهران واگذار نشود، اشاره کرد و افزود:«بانک عامل طوری با املاک تضامنی ما رفتار می‌کند که گویی می‌خواهد این املاک را بخرد؛ درحالی‌که این املاک صرفا تضمینی هستند تا درصورتی که شهرداری نتوانست اقساط خود را به‌موقع پرداخت کند و بانک نتوانست از حساب شهرداری این پول را برداشت کند سراغ این املاک برود.» او ادامه داد: «همه افرادی که لازم بود در مورد مشکل اوراق مشارکت اطلاع داشته باشند را خبر کرده‌ایم. اعضای شورای شهر تهران، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و رئیس سازمان تامین اجتماعی خبر دارند. به معاون اول رئیس‌جمهور هم اطلاع داده‌ایم و بارها با رئیس بانک مرکزی در این زمینه صحبت کرده‌ایم. راه‌حل این مشکل از عهده ما خارج است. به هر حال این اوراق مربوط به ناوگان حمل‌ونقل شهری است و به نوعی موضوع حاکمیتی محسوب می‌شود و انتظار این است که مقامات در موضوع ورود و آن‌را حل کنند.» حناچی اظهار امیدواری کرد مشکل اداری وصول منابع مالی 1500میلیارد تومان اوراق مشارکت  - که طبق قانون تنها یک‌روز و نیم دیگر برای آن فرصت باقی مانده است- پیش از پایان آبان‌ماه رفع شود.

داستان از کجا شروع شد 
حدود 4ماه پیش، در چنین روزهایی بود که اعلام شد با انتشار 1500میلیارد تومان اوراق مشارکت برای نوسازی ناوگان شبکه اتوبوسرانی و نیز توسعه مترو موافقت شده و تزریق این پول به پیکره حمل‌ونقل عمومی پایتخت، ثمرات پرشماری را تا پایان سال1399 نصیب حال شهروندان تهرانی خواهد کرد. با وجود همراهی دولت، بانک مرکزی، دیوان محاسبات اداری، وزارت اقتصاد و دارایی، وزارت کشور و حتی شخص معاون اول رئیس‌جمهور به‌منظور تمدید مهلت انتشار اوراق، گرچه مشکل فروش اوراق حل شد اما پول حاصل از آن هنوز بعد از گذشت 4ماه، به‌حساب شهرداری تهران واریز نشده است.
آن روزها تقریبا تمام مدیران و دست‌اندرکاران امر، از اتفاق رخ‌داده اظهار خوشحالی کردند و در سخنرانی‌های مختلف، چنین عنوان شد که موتور توسعه بیش از پیش شبکه حمل‌ونقل عمومی پایتخت، مجددا روشن خواهد شد چون تمام متولیان قضیه با نیت خدمت‌رسانی به مردم صبور کشور و پایتخت، برای رتق‌و‌فتق امور پای‌کار آمده‌اند اما امروز...
ابتدای داستان را از زبان مهدی جمالی‌نژاد، رئیس سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور می‌شنویم. او در تشریح آنچه اتفاق افتاد، چنین گفت: «این وزارتخانه چند نامه به دولت و دیوان محاسبات برای تمدید مهلت انتشار اوراق مشارکت مترو ارسال کرد اما بانک مرکزی با تمدید اوراق به‌دلیل پایین بودن سقف ضمانت بانک عامل موافقت نمی‌کرد.  
با توجه به اینکه اوراق مشارکت یکی از راه‌های تأمین بودجه مورد نیاز پروژه‌های مهم شهری است، همواره با اولویت نخست از سوی وزارت کشور پیگیری شده است؛ به‌طوری‌که از ابتدای سال، مذاکرات تلفنی و حضوری متعددی با مدیران دیوان محاسبات و بانک مرکزی صورت گرفت.»

دستور معاون اول رئیس‌جمهور
به‌دنبال نامه وزیر کشور، اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور، دستور پیگیری تمدید مهلت انتشار اوراق مشارکت را به وزیر اقتصاد داد. وزارت کشور هم تمدید زمان انتشار اوراق مشارکت سال1398 را از دیوان محاسبات درخواست کرد و این نهاد در 25فروردین امسال با تمدید انتشار اوراق تا آخر تیرماه امسال موافقت کرد اما اواسط تیر‌ماه بود که بانک مرکزی اعلام کرد ‌امکان پذیرش بانک‌های عامل به‌عنوان ضمانت اوراق را ندارد. به‌دنبال این موضوع، ‌وزیر کشور باردیگر طی نامه‌ای به بانک مرکزی، پذیرش بانک‌های عامل به‌عنوان ضمانت اوراق را درخواست کرد. وزیر کشور همچنین نامه‌ای به دیوان محاسبات مبنی بر درخواست تمدید مهلت انتشار اوراق مشارکت تا 15شهریور ارسال کرد.
تمدید مهلت انتشار اوراق مشارکت در ابتدا از سوی دیوان محاسبات پذیرفته نشده بود اما مذاکرات لازم برای دسترسی به این مهم با جدیت پیگیری شد و به نتیجه رسید.

رأی مثبت رئیس‌کل بانک مرکزی
پس از مذاکرات و نامه‌نگاری‌های متعدد، سرانجام رئیس‌کل بانک مرکزی برای کمک به توسعه خطوط اتوبوس و متروی تهران، دستور مساعد جهت انتشار 1500میلیارد تومان اوراق مشارکت صادر کرد.
این خبر باعث خوشحالی مدیریت شهری پایتخت شد چراکه با موافقت صورت گرفته و استفاده از منبع مالی ایجاد شده، در اوج دوران فشار اقتصادی و مشکلات عدیده مردم دغدغه‌مند تهران، حالا می‌شد به آنها خبرهای خوب و امیدوار‌کننده‌ای داد.
به همین خاطر، نایب‌رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شهر تهران از عملیاتی شدن انتشار 1500میلیارد تومان اوراق مشارکت برای اتوبوس و مترو (سال98) از طریق بانک عامل (رفاه) خبر داد.
سیدحسن رسولی با اشاره به پیگیری‌ها و اقدامات جدی صورت گرفته از سوی مدیریت شهری، اظهار کرد: «خوشبختانه ساعت یک بامداد امروز (اول مرداد1399) انتشار 1500میلیارد تومان اوراق مشارکت برای اتوبوس و مترو (سال98) از طریق بانک عامل (رفاه) عملیاتی شد.»
همان روز، مرتضی الویری، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه پارلمان شهری پایتخت نیز در اظهارنظری کوتاه‌ گفت: «با صدور مجوز انتشار 1500میلیارد تومان اوراق مشارکت، امیدها به نوسازی ناوگان اتوبوسرانی و توسعه خطوط 6 و 7 متروی تهران زنده شد. توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی ضرورتی برای پایتخت است که بدون استفاده از ابزارهای مالی نوین، مشارکت بخش خصوصی و همراهی دولت ممکن نخواهد بود.»
پیروز حناچی و محسن هاشمی، شهردار و رئیس شورای اسلامی شهر تهران نیز، آن روزها با قدردانی از مسئولان دولتی، نوید اتفاقات خوب پیش‌رو در شبکه حمل‌ونقل عمومی پایتخت  را دادند.
حناچی در توییتی نوشت: «خوشبختانه با پیگیری همکارانم در شهرداری و شورای شهر تهران و همکاری بانک مرکزی و دولت محترم، 1500میلیارد تومان اوراق مشارکت توسعه مترو و اتوبوسرانی منتشر شد. با این اتفاق مهم، ان‌شاءالله در سال1399 شاهد برداشتن گام‌های جدی در توسعه خطوط 6 و 7 مترو و ناوگان اتوبوسرانی خواهیم بود.»
محسن هاشمی هم در توییتر نوشت: «خوشبختانه در واپسین ساعات مهلت قانونی، مجوز انتشار اوراق مشارکت اتوبوس و متروی تهران صادر شد. از رئیس محترم بانک مرکزی و مدیریت بورس که مساعدت ویژه‌ای برای تأمین اعتبار حمل‌ونقل عمومی شهروندان تهرانی در این شرایط سخت اقتصادی داشتند، قدردانی می‌کنم.»

حالا نوبت آقای وزیر است
بعد از اینها محمد شریعتمداری، وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی، اوایل مرداد‌ماه این توییت را منتشر کرد: «مفتخر و مسرورم که از میان بانک‌های کشور، بانک رفاه کارگران امکان انتشار 1500میلیارد تومان اوراق مشارکت شهرداری تهران را داشته است تا ناوگان حمل‎ونقل شهری پایتخت (اتوبوس و مترو) به فوریت توسعه یابد. امیدوارم این اقدام بانک رفاه کارساز بوده و آسایش بیشتر مردم را موجب شود.»
با وجود خوشحالی مدیران شهری و قول مساعد مسئولان دولتی اما پرداخت اوراق  در شهریورماه هم تحقق پیدا نکرد و همه چیز به آخر آبان به عنوان زمان نهایی موکول شد. حالا 2 روز مانده به پایان آبان به‌نظر می‌رسد گره کار به‌دست آقای وزیر رفاه  بازشدنی است؛ اگر سازمان تامین اجتماعی و بانک عامل فروش اوراق مشارکت (بانک رفاه) همراهی بیشتری کنند، هنوز زمان برای محقق شدن اتفاق‌های خوب حمل‌ونقلی برای پایتخت در سال‌جاری وجود دارد. وزیر‌کار، تعاون و رفاه اجتماعی که بی‌تردید در مسند کنونی دغدغه رفاه مردم را دارد، با تدبیر و تصمیم راهگشای خود می‌تواند به این غائله خاتمه دهد و به نوبه خویش، پیام‌آور شادی برای پایتخت‌نشینان باشد.  باید توجه شود که فرصت بسیار اندک شده و تنها تا پایان آبان‌ماه برای وصول این پول وقت باقی‌مانده است.

پیروز حناچی در واکنش به وضعیت اوراق مشارکت مترو و اتوبوس: حمل‌ونقل عمومی تهران موضوع حاکمیتی است و انتظار می‌رود مقامات کشور در موضوع حمل‌ونقل عمومی همراه باشند

بدهی مربوط به دوره گذشته است

   عبدالحمید امامی، معاون مالی و اقتصاد شهری
بعد از کش و قوس‌های فراوان و زمانی که قرار شد 1550میلیارد تومان اوراق مشارکت در موعد مقرر منتشر شود، زمانی که قصد داشتیم اسناد وثیقه را در دفترخانه به نام بانک‌ عامل منتقل کنیم، تامین اجتماعی پس از استعلام اعلام کرد شهرداری به ما بدهکار است.  پس از یک‌ماه و نیم پیگیری ‌و مذاکره شهرداری با مدیران تامین اجتماعی و اقناع آنان که این بدهی رقم‌ بالایی است و مربوط به دوره گذشته است، آنان توجهی نکردند و تأکید داشتند شهرداری باید براساس تعهدات خود به‌طور اقساط بدهی را پرداخت کند. شهرداری گزینه‌های زیادی را برای رسیدن به توافق با سازمان تامین اجتماعی مطرح کرد و ما اعلام کردیم بدهی را پرداخت می‌کنیم اما در شرایط کرونا امکان پرداخت نقدی نیست، با این حال شهرداری آمادگی دارد تا به جای بدهی ملک بدهد، ولی مدیران تامین اجتماعی تا به این لحظه قبول نکرده‌اند. حتی کارشناسان این نهاد یک میدان میوه و تره‌بار را خواستند که ما هم حاضر به تخلیه شدیم. اما هنوز پاسخی نداده‌اند. پیشنهاد بعدی شهرداری این بود که تامین اجتماعی همانطور که حساب‌های قبلی را بسته باز هم می‌تواند ادامه دهد، اما مسئله اینجاست که اوراق مشارکت فقط برای شهرداری نیست بلکه برای همه شهروندان تهران حتی رئیس‌جمهوری، هیأت دولت و... است. اگر اوراق مشارکت از دست برود ۱۲ایستگاه و 3کیلومتر تونل که قرار بود با فروش اوراق ساخته شود، بلاتکلیف می‌ماند و این شهروندان هستند که آسیب می‌بینند. چراکه قرار بود با ساخت این تعداد ایستگاه یک‌میلیون‌ نفر مسافر به مترو اضافه شود. شهرداری حاضر است بدهی مربوط به دوره گذشته را پرداخت کند و متعهد به این کار است اما تامین اجتماعی در شرایط کرونا که درآمدهای شهرداری به نصف رسیده، اجازه دهد شهروندان از کرونا آسیب نبینند و به امورات رسیدگی ‌کنیم. در این شرایط یقه گرفتن درست نیست. قائم‌مقام بانک مرکزی، مدیرعامل بانک رفاه، معاونان وزیر کشور، معاون اول رئیس‌جمهوری و معاونان وزارت اطلاعات در جریان هستند که بدهی مربوط به گذشته است. شهرداری تهران براساس وظیفه و تعهد خود حقوق را مرتب پرداخت می‌کند و اگر کسی در گذشته چه شهرداری چه تامین اجتماعی به تعهداتش عمل نکرده اکنون حاضر به پرداخت مطالبات هستیم اما به شرط امکان. بنابراین مترو و اتوبوس برای همه مردم است و نباید آنها را به گروگان گرفت.