معمای بودجه، دلار و نفت

محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه خبر داده لایحه بودجه سال آینده ایران با نفت هر بشکه 40دلار و هر دلار 11تا 11هزار و 500تومانی بسته می‌شود. اما چرا دولت تصمیم دارد بودجه را با دلار 11هزار و 500تومانی ببندند؟
به بودجه امسال نگاه کنید؛ بودجه سال 99بر مبنای دلار 5300تومانی و فروش روزانه یک‌میلیون بشکه نفت بسته شده؛ میزان درآمدی که دولت پیش‌بینی کرده بود، 78هزار میلیارد تومان است. با این حساب، نسبت درآمدهای نفتی به کل بودجه عمومی دولت در سال‌جاری به میزان 571هزار میلیارد تومان، 13.6درصد برآورد شده است. به‌نظر می‌رسد دولت در بودجه سال آینده هم از همین فرمول استفاده کرده و در ظاهر اینگونه است که نسبت یا همان سهم درآمد نفتی از بودجه عمومی سال آینده در محدوده 13.6درصد باقی می‌ماند و به این ترتیب در قالب اعداد و ارقام به مجلس پیام می‌دهد که اتفاقا نگاه دولت نه به کاخ سفید بوده، نه میشیگان، نه آریزونا و نه جورجیا، بلکه دقیقا روی توان میرداماد، باب‌همایون و این بار خیابان طالقانی (وزارت نفت) حساب باز کرده است.
برآورد همشهری نشان می‌دهد اگر دولت بودجه سال آخر خودش را با نفت 40دلاری ببندند و بتواند روزی 650هزار بشکه نفت خام بفروشد، کل درآمد سالانه از محل فروش نفت خام 109هزار میلیارد تومان خواهد بود و سقف بودجه عمومی دولت هم با رشدی 40درصدی نسبت به بودجه امسال روی رقم 800هزار میلیارد تومان بسته خواهد شد.
دست‌کم تا حالا سازمان برنامه و بودجه نشان داده نگاهش به‌دنبال این نبوده که مستأجر جدید کاخ سفید چه خواهد کرد و از قضا دولت هم با درنظر گرفتن سناریوهای احتمالی تلاش کرده بودجه سال آینده را در خطر اما و اگرهای دنیای بیرون قرار ندهد. اگر غیراز این بود دولت می‌توانست بگوید بودجه سال آینده را بر مبنای صادرات روزانه بیش از 2میلیون بشکه نفت محاسبه می‌کند و برای آن هزینه‌تراشی هم بکند. هرچند نقدهایی هم بر بودجه سال آینده می‌توان وارد کرد، اما همین که دولت برخلاف انتظارات خوش‌بینانه عمومی ناشی از احتمال گشایش در سطح روابط خارجی با آمریکا رسما بودجه‌اش را به نفت حداقلی می‌بندند تا دست مردان دیپلماسی فعلی و دولت آینده بر سر میز مذاکره احتمالی باز باشد و طرف مقابل احساس نکند که خزانه مملکت خالی است و بخواهد باج بگیرد، دست‌مریزاد دارد. حالا باید دید مجلس چه خواهد کرد و آیا از یک‌سو شعار اصلاح ساختار بودجه را خواهد داد و از سوی دیگر فریاد حمایت از معیشت مردم سرخواهد داد که نتیجه آن افزایش هزینه‌های جاری خواهد بود؟ محمدباقر نوبخت بیشتر اهل مداراست تا جدل، اما هنگام فشار زیاد، چاره‌ای جز مقاومت نخواهد داشت.