در جیب امیرکبیر

  ندا زندی   

در سال1354، سهام «سازمان کتاب‌های جیبی» در ازای 5میلیون تومان به عبدالرحیم جعفری (مؤسس انتشارات «امیرکبیر») واگذار شد و به این ترتیب تغییرات زیادی در این سازمان انتشاراتی رخ داد. ازجمله این تغییرات چاپ کتاب‌هایی با قطع‌های مختلف و اختصاص فروشگاهی برای فروش کتاب‌های جیبی بود. اما چطور شد که سازمان کتاب‌های جیبی بعد از همه موفقیت‌هایی که داشت واگذار شد؟ مؤسسه انتشارات فرانکلین که به ثمر نشست و بال‌وپر گرفت، همایون صنعتی‌زاده (پایه‌گذار و مدیرعامل فرانکلین) سازمان کتاب‌های جیبی را راه انداخت، اما پس از مدتی سکان هدایت این سازمان که احتمال ورشکستگی‌اش می‌رفت به مجید روشنگر سپرده شد. با رفتن روشنگر، مدیریت سازمان مجددا به مؤسسه فرانکلین بازگشت. پس از صنعتی‌زاده، علی‌اصغر مهاجر جانشین او شد؛ جوانی که در دهه30 احمد آرام سفارش‌اش را به عبدالرحیم جعفری کرد تا او را نزد صنعتی‌زاده ببرد و چون زبان خارجی می‌دانست در فرانکلین مشغول به‌کار شد و کم‌کم دوستی و اعتماد بیشتری میان او و صنعتی‌زاده شکل گرفت. چند سال پیش از انقلاب اسلامی، مهاجر شروع به فروش و واگذاری بعضی از اموال و امتیازات مؤسسه فرانکلین کرد تا اینکه سرانجام شرکت کتاب‌های جیبی به امیرکبیر رسید. عبدالرحیم جعفری در کتاب خاطرات خود ماجرای این واگذاری را اینگونه نقل می‌کند: «طبق دستور مؤسسه مرکزی نیویورک، 3-2 سالی قبل از انقلاب، مهاجر شروع کرد به فروش و واگذاری بعضی از اموال و امتیازات مؤسسه فرانکلین، ازجمله امتیاز کتاب‌ها و سرقفلی فروشگاه‌های شرکت کتاب‌های جیبی و امتیاز دایره‌المعارف فارسی و کلیه موجودی کتاب‌ها. در سال1354، روزی مهاجر مرا دعوت کرد و گفت: من تصمیم دارم شرکت کتاب‌های جیبی را منحل کنم، سهام چند نفر از ناشران را هم که در آن سهیم هستند بخرم و یکجا شرکت را واگذار کنم، اگر مایلی پیشنهاد خودت را به مؤسسه بده تا روی آن مطالعه کنیم». جعفری نیز که از مدیریت کتاب‌های درسی فارغ شده بود و تصمیم داشت فعالیت بیشتری در حوزه نشر داشته باشد، فرصت را مغتنم شمرد و تمامی سهام شرکت کتاب‌های جیبی را خرید؛ سهامی معادل 5میلیون تومان که بخشی از این مبلغ را نقد و بقیه را به‌صورت اقساط پرداخت کرد.