افول موج نو

سعید مروتی 

شکست تجاری بیشتر فیلم‌های منسوب به موج نو، باعث می‌شود تهیه‌کننده بخش‌خصوصی رغبتش برای سرمایه‌گذاری در فیلم‌های کارگردان‌های موج‌ نو را از‌کف‌بدهد. نتیجه، غیبت امیر نادری، ناصر تقوایی، بهرام بیضایی و جلال مقدم در اکران 53 است. تقوایی و حاتمی به تلویزیون می‌روند. نادری در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان فیلم می‌سازد و جلال مقدم مشاور قطبی می‌شود و دیگر فیلم نمی‌سازد. فیلمسازانی چون رضا میرلوحی و شاپور قریب هم کاملا جذب سینمای فارسی می‌شوند. سال53 به‌نظر می‌رسد پروژه موج نو و سرمایه‌گذاری برای فیلمسازان جوان و خوش‌فکر، برای بخش‌خصوصی تقریبا به انتهای خط رسیده. امیدهایی که بعد از موفقیت قیصر زنده شده بود در سال‌های51 و 52، نقش‌بر‌آب شد. موج نو البته از بین نرفت، فقط بخش فستیوالی‌اش بیشتر امکان حیات یافت. اگر در سال52، موج نو از «دشنه» تا «چشمه» را در‌بر‌می‌گرفت؛ سال53 هم تعداد فیلم‌های منسوب به این جریان کمتر و هم اتکای این سینما به بودجه‌های دولتی بیشتر شد. در سال غیبت مسعود کیمیایی، که مهم‌ترین فیلمساز موج نو در اندیشه «گوزن‌ها» بود، سینمای متفاوت ایران خلاصه شد در «شازده احتجاب»، «زیر پوست شب»، «اسرار گنج دره جنی» و «سازش». اسرار گنج دره جنی فقط یک هفته بر پرده ماند و بعد توقیف شد. سر و صدای مطبوعات بیشتر برای شازده احتجاب و زیر پوست شب بلند شد و سازش، بهترین فیلم سال53، بی‌سر‌و‌صدا آمد، شکست خورد و رفت. «مسافر» کیارستمی هم محصول همین سال است که فقط نمایش جشنواره‌ای دارد و اکران عمومی نمی‌شود. در جبهه سینمای فارسی، ستارگان مناسبات گیشه را تامین می‌کنند؛ ستاره‌هایی که تأثیرشان در فیلم‌هایی چون «ممل‌آمریکایی»، «اوستا کریم نوکرتم» و «ناجورها» نمایان می‌شود.