ناشری که ویرایش را جدی گرفت

  ندا زندی   

در سال1352، اختلافات به‌وجود‌آمده میان سهامداران انتشارات خوارزمی داشت باعث تعطیلی این نشر حرفه‌ای و یکه می‌شد اما عبدالرحیم جعفری، بنیانگذار انتشارات امیرکبیر، در آن سال بخشی از سهام این انتشارات را خرید و خوارزمی توانست همچنان سر پا بماند و به فعالیتش ادامه دهد. اما سرآغاز داستان انتشارات خوارزمی به کجا بازمی‌گشت؟ سامان‌دادن به وضعیت آشفته انتشار کتاب‌های درسی، انگیزه اولیه علیرضا حیدری، مدیر انتشارات خوارزمی، از تأسیس این نشر بود. حیدری که برای مدتی سردبیری مجله معتبر «سخن» را بر عهده داشت، در سال1348 با همکاری افرادی همچون باقر امامی، پرویز شهریاری و منوچهر بزرگمهر، خوارزمی را بنیاد نهاد. مدتی نگذشته بود که علیرضا حیدری بخش ویرایش این نشر را تشکیل داد و شخصا مسئولیت آن را به عهده گرفت و به این ترتیب مراحل مقدماتی آماده‌سازی کتاب‌های درسی و غیردرسی کلید خورد اما با چاپ کتاب‌های فلسفی و ادبی غیردرسی بود که انتشارات خوارزمی شهرت یافت؛ کتاب‌هایی با سروشکل واحد، کیفیت بالای نسخه‌پردازی و محتوایی که به قلم بزرگان عرصه تألیف و ترجمه فراهم شده بود. دفتر خوارزمی با 7اتاق در جنوب خیابان دانشگاه قرار داشت و در طول سال‌های دهه 50 نامدارانی همچون فرامرز بهزاد، ابوالحسن نجفی، رضا سیدحسینی، مهشید امیرشاهی، احمد بیرشک و فریبرز مجیدی- که در زبان‌های انگلیسی، فرانسوی و آلمانی تبحر داشتند- بر روند آماده‌سازی کتاب‌های این انتشارات نظارت می‌کردند. انتشارات خوارزمی در زمانه‌ای که وجود بخش ویرایش یا اجرای رسم‌الخط واحد هنوز در میان ناشران رایج نبود به این کار مبادرت کرد و توانست در طول سال‌های فعالیت خود، عرضه‌کننده برخی از درخشان‌ترین آثار حوزه علوم انسانی باشد. هرچند خوارزمی پرشور شروع کرد و در دهه 50بسیار شکفت اما بنابرگفته علیرضا حیدری در گفت وگو با عبدالحسین آذرنگ، بر اثر پیشامدهای قبل از انقلاب و پراکنده‌شدن افراد و درگیری‌های داخلی، آن جمع فرهنگی از میان رفت و توان خوارزمی بسیار ضعیف شد. خوارزمی در سال‌های اخیر کماکان درگیر مسائل حقوقی بوده و بیشتر بر بازچاپ برخی از کتاب‌های مهمش تمرکز داشته است.