تهران به 200حسگر زلزله نیاز دارد

محمد سرابی ـ خبر‌نگار


  حوادث طبیعی هر چند سال یک‌بار در تهران رخ می‌دهند، اما سامانه‌های هشدار مرتبط با آن هنوز کامل نیستند و تشکیل یک شبکه منسجم را نمی‌دهند. طی سال‌های قبل تهران توانست یخبندان و سیل را پشت سر بگذارد، اما وقوع دوباره‌ آنها می‌تواند فعالیت شهر را متوقف کند و جان شهروندان را به خطر بیندازند.
روز گذشته سامانه هشدار سریع زلزله، فاز دوم سامانه پیش‌بینی و هشدار سیل و همینطور سامانه پیش‌بینی برف و یخبندان کار خود را در پایتخت آغاز کردند. در مراسم آغاز به‌کار سامانه‌های جدید که در سازمان مدیریت بحران شهرداری تهران برگزار شد، شهردار تهران اعلام کرد، تهران به 200دستگاه شتاب‌نگار و حسگر زلزله نیاز دارد.
پیروز حناچی گفت: «با سازوکاری که در تهران با استفاده از 26شتاب‌نگار و حسگر فعال شده است، می‌توان چند ثانیه زودتر رسیدن زلزله به تهران را پیش‌بینی کرد و هشدار داد. این موضوع در مواردی مانند ایستگاه‌های آتش‌نشانی، خطوط انتقال سوخت، بیمارستان‌ها و به‌خصوص اتاق‌های عمل و بخش مراقبت‌های ویژه، شبکه گازرسانی و...  همچنین اطلاع‌رسانی به شهروندان برای رفتن به نقاط امن خانه مؤثر‌است.» 
او افزود: «سامانه‌های هشدار در تهران فعال است و در ماجرای احتمال سیل که 2سال پیش در تهران مطرح شد، با کمک وزارت ارتباطات به افرادی که در محدوده شمالی تهران بودند، پیامک‌های هشدار و اعلام آمادگی ارسال شد. این اقدامات پس از پیش‌بینی شرایط بحرانی برای روددره‌ها و از سوی سامانه پیش‌بینی و هشدار سیل انجام شد.» 
شهردار تهران، آمادگی در برابر 3بحران ناشی از زلزله، سیل و برف و یخبندان را جزو وظایف مدیریت شهری عنوان کرد و گفت: «موضوع تاب‌آوری شهری یکی از موضوعات بسیار مهمی است که مورد توجه بسیاری از کشورهای دنیا قرار دارد و در تمام شهرهای دنیا تلاش می‌کنند تا شهرهایشان را برای شرایط بحران آماده نگه‌دارند.»
او تأکید کرد: «قدم اول در تحقق این موضوع، شناسایی بحران‌های قابل تشخیص برای شهرهاست. در تهران زلزله یکی از اصلی‌ترین این موضوعات است. بعد از زلزله هم با توجه به 7روددره‌ای که در کوهپایه جنوبی البرز قرار گرفته و از تهران عبور می‌کند، مسئله سیل مورد توجه قرار دارد و در پس از آن نیز به‌نظر می‌رسد با توجه به تغییرات آب و هوایی، مسئله یخبندان موضوعیت دارد؛ زیرا تهران یک شهر کوهپایه‌ای است و به‌خصوص در مناطق شمالی آن، همواره باید در برابر برف و یخبندان آماده باشیم.» 
حناچی گفت: «زلزله کوبه ژاپن (1995میلادی) یک زلزله کاملاً شهری بود و تعداد تلفات ناشی از حوادث بعد از زلزله با خود زلزله برابری می‌کرد و حتی بیشتر بود. ژاپنی‌ها در برابر این زلزله غافلگیر شدند. حالا هم اگر ما از قطع آب و برق و گاز قبل از زلزله صحبت می‌کنیم، تجربه‌ای از همان زلزله است.»
او ادامه داد: «در مورد سیل در تهران اقداماتی از دهه 40آغاز شد. در این دوره هم تلاش شد تا آب‌های سطحی تهران به 3کانال اصلی هدایت شود. ما اواخر آبان‌ماه پارسال برف سنگینی داشتیم که غافلگیر‌کننده، اما قابل تشخیص بود. البته دلیل همه مشکلات آن روز برف نبود، اما به هرحال مؤثر بود و برف موقعی بارید که ترافیک شهری شکل گرفته بود.»
شهردار پایتخت همچنین گفت: «هنوز مواردی از انتقال نفت در تهران از طریق لوله انجام می‌شود. دوستانی که می‌گویند باید اینها را جمع کنیم، به این موضوع هم توجه کنند که جمع‌آوری هم عارضه دارد و ما نمی‌توانیم به تعداد زیادی نفتکش در تهران اجازه تردد بدهیم.»

سامانه برق اضطراری
رئیس شورای شهر تهران نیز در این مراسم بر ضرورت ایجاد سامانه برق اضطراری برای تهران هنگام زلزله تأکید کرد.
محسن هاشمی‌رفسنجانی گفت: «در مورد برق اضطراری هیچ کار ویژه‌ای انجام نشده و وزارت نیرو تصور می‌کند همین سامانه‌ای که دارد، کافی است؛ درحالی‌که در کمیسیون سلامت این را کافی ندانستند و خواستار برق اضطراری در هنگام زلزله برای تهران بودند.»
او افزود: «سامانه اضطراری آب نیز جزو کارهایی است که اقداماتی برای آن انجام گرفته، اما هنوز 70موردی که باید انجام شود در مرحله ابتدایی است و متأسفانه سرعت لازم را نداشته است. درباره سامانه مربوط به قطع جریان گاز در مواقع بحران هم قول‌هایی داده شده و همکاری‌هایی هم با ستاد بحران شهرداری تهران شکل گرفته که کار مثبتی است.» در این مراسم، اسماعیل نجار، رئیس سازمان مدیریت بحران بر بررسی فعالیت گسل‌های شهر تهران و ایجاد محدودیت ساخت‌وساز در اطراف آنها تأکید کرد. مهدی داوری، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران نیز از اتصال 132ایستگاه آتش‌نشانی به سامانه‌های هشدار خبر داد. به گفته او یکی از برف‌سنج‌ها روی بام ایستگاه 64آتش‌نشانی تهران در ولنجک نصب‌شده است.

  تهران در محاصره گسل‌های فعال 
 رضا کرمی‌محمدی، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران: حدود یک‌دهه پیش با کمک جایکا (آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن) و در مقاطعی از گسل مشا 4حسگر و شتاب‌نگار زلزله نصب و سامانه هشدار سریع زلزله در تهران به‌صورت پایلوت راه‌اندازی شد. در اطراف تهران گسل‌های فعال و خطرناکی قرار دارد. تعداد 4دستگاه برای این کار بسیار کم بود؛ چراکه علاوه بر تعدادگسل‌ها، طول هرگسل نیز زیاد و چندین کیلومتر بود که در تمام مسیر و طول گسل‌ها نیز ممکن است، گسیختگی رخ دهد؛ به همین دلیل لازم بود که تعداد شتاب‌نگارها و حسگرها را افزایش دهیم. اگر بخواهیم مانند بسیاری از شهرها در کشورهای عمدتا توسعه‌یافته جهان از سامانه هشدار سریع بهره‌مند باشیم، باید مجموعه‌ای کامل داشته باشیم. طبق برآورد، ما به حدود ۲۰۰شتاب‌نگار نیاز داریم که حالا ۲۲ دستگاه جدید به 4مورد قبلی در فاز اول اضافه شد. پیدا کردن محل مناسب برای این ایستگاه‌ها با کمک استانداری تهران و وزارت کشور انجام شده و تلاش کردیم که در فواصل طولی مناسب این ایستگاه‌ها را فعال کنیم. شتاب‌نگارها ممکن است چندین سال فعال باشند و در عرض تنها چند ثانیه، شهری را نجات دهند؛ ازاین‌رو همواره باید بر فعالیت و کارکرد آنها نظارت شود. یکی از مواردی که در زلزله‌ها رخ می‌دهد، قطعی برق است. اگر ما نتوانیم برق اضطراری را تامین کنیم، بیمارستان‌های ما بلااستفاده خواهند شد؛ درحالی‌که می‌توان با استفاده از این سامانه قبل از رسیدن زلزله، برق اضطراری را در بیمارستان‌ها فعال کرد. سامانه برف‌سنجی را هم  پس از برف سال گذشته، اجرا کردیم. اکنون سامانه‌های سنجش ارتفاع برف در 4نقطه از شهر تهران راه‌اندازی شده‌اند تا اگر ارتفاع برف از حدی بالاتر رفت، در همان لحظه هشدار دهد و یخبندان را نیز پیش‌بینی کند.

هشدار زلزله
سامانه هشدار زلزله شامل 22دستگاه جدید شتاب‌نگار زلزله است که به ظرفیت 4دستگاه قبلی افزوده و در طول گسل‌های مختلف پیرامون تهران نصب شده است. این سامانه قابلیت هشدار وقوع زلزله در چند ثانیه قبل از رسیدن آن را دارد و با اتصال به سامانه‌های هشدار سازمان‌های دیگر می‌تواند جریان زیرساخت‌‌هایی مانند لوله‌های گاز را قطع کند.

برف‌سنج
4 ایستگاه برف‌سنج و پیش‌بینی یخبندان فعالیت خود را در مناطق شمالی تهران شامل ولنجک، میدان بهرود، کوهسار و شهرک قائم آغاز کردند. تجهیزات نصب‌شده در این ایستگاه‌ها میزان بارش برف را اندازه‌گیری و همینطور درصورت رسیدن دمای هوا به صفر درجه، اعلام خطر خواهند کرد.

پیش‌بینی سیل
فاز دوم سامانه پیش‌بینی و هشدار سیل با افزایش تجهیزات و ارتقای امکانات در اطراف 7روددره پایتخت فعالیت می‌کند. بخشی از این سامانه میزان آب رودخانه‌های کن و فرحزاد را در شمال شهر دائما ارزیابی می‌کند و درصورت افزایش دبی رودخانه، آن را اعلام می‌کند. این اخطار پیش از ورود آب به جوی‌ها و سطح شهر باعث آمادگی نیرو‌های شهرداری می‌شود.