بنسلمان از پاریس چه میخواهد؟
محمد بنسلمان در تلاش است به اختلافات با اروپاییها درپروندههای مختلف خاتمه دهد
سیاوش فلاحپور|خبرنگار:
«اروپا هنوز محمد بنسلمان را بهعنوان رهبر جدید عربستان به رسمیت نشناخته!»، این جملهای است که عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه رأیالیوم برای توصیف وضعیت روابط فعلی ریاض و اروپا بهکار برده است. بررسی وضع موجود نیز نشان میدهد این تحلیلگر عرب سخنی دور از حقیقت بیان نکرده است. ولیعهد جوان عربستان به همان اندازه که در واشنگتن از حمایت جدی برخوردار بوده در پایتختهای اروپایی با بحرانهای سیاسی مواجه شده است؛ بحرانهایی که بهنظر میرسد تاکنون تنها بخش اندکی از آنها رسانهای شده و محمد بنسلمان برای ورود به جایگاه رهبری کامل عربستان، راهی جز حل کردن آنها ندارد.
ایران و آینده توافق هستهای
بهنظر میرسد مهمترین بخش از این اختلافات به ایران و مشخصا آینده توافق هستهای ایران بازمیگردد. اتحادیه اروپا تاکنون برخلاف آمریکا و متحدان منطقهای این کشور بارها اعلام کرده موافق اعمال تحریمهای جدید علیه تهران نیست و توافق هستهای را، توافقی جامع و غیرقابل بازنگری میداند. این در حالی است که مقامات رسمی عربستان سعودی و رژیم اسرائیل طی ماههای گذشته بارها گفتهاند خواستار ابطال و یا دستکم اصلاح توافق هستهای ایران و گنجاندن موارد جدید ازجمله مسائل موشکی ایران ذیل این توافق هستند. اختلاف مواضع اروپا و عربستان بر سر پرونده ایران ظاهرا فراتر از سطح عادی بوده تا جایی که رویترز خبر داده در جریان سفر اخیر امانوئل ماکرون به ریاض، بین او و ولیعهد عربستان بر سر روابط تجاری با ایران تنش لفظی صورت گرفته است.
قطر و اخوانالمسلمین
اما تنشهای میان عربستان و اروپا، بهویژه فرانسه و آلمان به مسائل ایران محدود نبوده و بحران قطر نیز بخش مهمی از آن را تشکیل میدهد. مواضع کشورهای اروپایی تنها یک روز بعد از آغاز محاصره همهجانبه قطر از سوی عربستان، امارات و بحرین نشان داد ریاض راه درازی تا به زانو درآوردن دوحه دارد و شرکای اقتصادی قطر به این آسانیها حاضر نیستند در مقابل سیاستهای عربستان سکوت کنند. امیر قطر در نخستین سفر خارجی خود بعد از آغاز محاصره راهی کشورهای اروپایی شد و به این ترتیب پیام واضحی را از مخالفت اروپا با ریاض به جهانیان منتقل کرد. مسئله زمانی پیچیدهتر میشود که بدانیم ولید بنطلال، سرمایهدار سعودی که همواره طرفدار روابط حسنه با قطر بوده و به حکم ولیعهد سعودی زندانی شده، از مهمترین حامیان مالی کمپین انتخاباتی امانوئل ماکرون در انتخابات بوده است. محمد بنسلمان تلاش دارد جنبش اخوانالمسلمین را بهعنوان جریانی تروریستی به جهانیان معرفی کند؛ درحالیکه کشورهای اروپایی طی سالهای گذشته زیر بار پذیرش این درخواست نرفتهاند. هماکنون اروپا، علاوه بر قطر و ترکیه، مهمترین پایگاه سازمانی و مالی اخوانالمسلمین بهشمار میرود.
سیاستهای منطقهای و حقوق بشر
قدرت گرفتن ملک سلمان و فرزندش در عربستان، سلسله اقدامات عجیب و خطرناکی را برای امنیت خاورمیانه در پی داشته است؛ از جنگ یمن تا بازداشت نخستوزیر لبنان و... اگرچه تمامی این اقدامات از سوی آمریکا و ترامپ بهطور قاطع مورد حمایت بوده، اما در مقابل کشورهای اروپایی مخالفت خود را بهطور جدی با این سیاستها اعلام کردهاند؛ برای مثال مقامات رسمی کشورهای اروپایی ازجمله آلمان و انگلیس، بارها از عربستان بهدلیل ارتکاب جنایات جنگی در یمن انتقاد کردهاند و یا از سوی دیگر، درحالیکه عربستان ادعا داشت سعد حریری به خواست خود در عربستان حضور دارد، امانوئل ماکرون با سفر فوری به این کشور زمینه را برای آزادی نخستوزیر لبنان و بازگشت وی به کشورش فراهم کرد. بهنظر میرسد ولیعهد جوان برخلاف راه هموار و آسانی که در واشنگتن تجربه کرد، مسیر سختی را برای تعامل با رهبران اروپایی در پیش دارد؛ مسیری که تا حد زیادی بر سرنوشت حاکمیت او بر عربستان سعودی تأثیرگذار خواهد بود.