اروپا
عقب‌نشینی مکرون
«عقب‌نشینی»؛ بخش عمده رسانه‌ها و تحلیلگران عربی-اسلامی با این تعبیر، مواضع اخیر امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه را در مصاحبه با شبکه الجزیره توصیف کردند؛ اگرچه مقامات دولت و رسانه‌های فرانسه اصرار دارند به جای این تعبیر، از واژه «روشنگری» استفاده کنند. مکرون در این مصاحبه گفت: سوءبرداشت بزرگی از سخنان من ایجاد شده و البته برخی هم تلاش می‌کنند سخنان دروغی را درباره اسلام به من نسبت دهند. کاریکاتورهای منتشر شده درباره پیامبر اسلام نه بیانگر موضع من است و نه دولت فرانسه، اما براساس آزادی بیان که بخشی جدایی‌ناپذیر از قانون اساسی فرانسه است، حقی برای برخورد با رسانه‌ها وجود ندارد. مکرون در بخش دیگری از این مصاحبه تأکید کرد: در فرانسه هیچ مشکلی با اسلام وجود ندارد، بخش بزرگی از مسلمانان اروپا در این کشور با آزادی کامل زندگی می‌کنند و مناسک دینی خود را بجا می‌آورند. برای جلوگیری از چنین سوءبرداشت‌هایی باید نظام قانونی فرانسه به خوبی شناخته شود؛ نظام قانونی که سکولار (غیر دینی) است و در آن احترام به آزادی بیان یک ارزش و اولویت به شمار می‌آید.
اگرچه تحلیل‌ها درباره پیام این مصاحبه بسیار متفاوت است، اما می‌توان گفت انتشار آن حداقل تا‌کنون، حکم آتش‌بسی موقت میان فرانسه و کشورهای اسلامی، به‌ویژه ترکیه را داشته است؛ آتش‌بسی که روشن نیست تا چه زمان پابرجا باقی بماند. بشیر نافع، متفکر برجسته اسلامی اهل مصر، روز گذشته در صفحه توییتر خود نوشت: مکرون از کسی معذرت‌خواهی نکرد، اما روح مصالحه‌جویی در سخنان وی بیانگر عقب‌نشینی فرانسه است. فرانسه و قدرت‌های نظیر این کشور فهمیده‌اند که دیگر دوران سیطره بر جهان و تک‌گویی به سر آمده است. از سوی دیگر اما نایف بن‌نهار، متفکر اسلامی قطری در این‌باره نوشت: نباید با این مصاحبه کار را تمام‌شده دانست و موج تحریم کالاهای فرانسوی را متوقف کرد. بازخوانی قانون اساسی فرانسه از سوی مکرون برای ما کافی نیست. او و سایر قدرت‌ها باید برای احترام به جوامع اسلامی قوانین خود را به‌گونه‌ای اصلاح کنند که فضای توهین به مقدسات سایر ادیان وجود نداشته باشد.
در این میان به‌نظر می‌رسد در باور عمومی بسیاری از مسلمانان، مخصوصا در کشورهای عربی، نقش تحریم در عقب‌نشینی رئیس‌جمهور فرانسه از مواضع پیشین او بسیار مؤثر بوده است. عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه رأی‌الیوم در این‌باره نوشت: کشورهای اسلامی به‌دلیل وجود حکومت‌های وابسته تا‌کنون قادر به تأثیرگذاری بر غرب نبوده‌اند. بهترین نماد این واقعیت نیز ناکارآمدی نهادی همچون اتحادیه عرب است، اما جنبش مردمی شکل گرفته در جوامع اسلامی برای خودداری از خرید و فروش کالاهای فرانسوی، تنها طی چند روز فرانسه را وادار به واکنشی اعتدالی برای کاهش تنش‌های اخیر کرد. تمام اینها در حالی است که تا‌کنون هیچ آمار معتبری درباره میزان خسارت‌های وارد شده به شرکت‌های فرانسوی به‌دلیل تحریم کالاهای این کشور در جوامع اسلامی منتشر نشده است.
