مأموریت جلال

جلال بین سال‎‌‎های میانی دهه30و ابتدای دهه40 سفرهای متعددی به نقاط مختلف ایران داشت. این سفرها منجر به خلق سفرنامه‎‌‎هایی مثل «تات‎‌‎نشین‎‌‎های بلوک زهرا»، «اورازان» و «خارک در یتیم خلیج‎‌‎فارس» شد. نوشته‌های جلال موجب شد وزیر فرهنگ کابینه امینی به او و عبدالحسین نوایی (تاریخ‌نگار و زبان‌شناس)، غلامرضا سمیعی (محقق عرفان و فلسفه) و ناصر نیرمحمدی (روزنامه‌نگار) ماموریت دهد تا نسبت به جمع‎‌‎آوری اطلاعات درباره مبارزه با بی‎‌‎سوادی در شهرستان‎‌‎ها و دهستان‎‌‎ها اقدام کنند. (سند یک) 
از سوی دیگر جلال آل‎‌‎احمد مسافرت‎‌‎های بی‎‌‎شماری به خارج از کشور داشت که شرح آنها در کتاب‎‌‎های «سفر به فرنگ»، «سفرنامه روس»، «سفر به آمریکا» و «سفر به ولایت عزرائیل» آمده است. در یکی از اسناد، رایزن فرهنگی ایران در آلمان از سفر جلال آل‎‌‎احمد به این کشور و دیدار با دانشجویان ایرانی گزارشی به مرکز می‌دهد. این سفر همان است که جلال به دعوت یونسکو به اروپا رفت و در سفر به فرنگ هم بخش‎‌‎های مهمی از دیدارهایش را بیان کرده است. (سند دو) 
درباره مسافرت‎‌‎های جلال یک ادعای جالب در سال‎‌‎های اخیر مطرح شده است. سیدحسین نصر از متفکران فلسفه و عرفان که در رژیم پهلوی صاحب منصب و رئیس دفتر فرح دیبا بود در کتاب «خاطرات خود»، مدعی است که کتاب «غربزدگی» را او برای جلال آل‎‌‎احمد نوشته است؛ «جلال آل‎‌‎احمد با من دوست بود، این غرب‎‌‎زدگی معروف، نخستین مقاله‎‌‎اش را من برایش درخانه‌مان در بوستون نوشتم؛ یعنی انگلیسی که بلدنبود، باهم صحبت کردیم و من برایش نوشتم و در دانشگاه هاروارد ارائه کرد و شد پایه همین کتاب.» نکته مهم اینجاست که نگارش غربزدگی در سال1340 به پایان رسیده و درمهرماه سال1341 انتشار یافته است، درحالی‎‌‎که مرحوم جلال آل‎‌‎احمد در تابستان1344 به آمریکا سفر و در دانشگاه هاروارد مقاله‎‌‎ای ارائه کرد. از سوی دیگر غربزدگی از همان ابتدا مورد تعیقب و جمع‎‌‎آوری ساواک و رژیم پهلوی قرار گرفت و اساسا در گروه کتاب‎‌‎های ممنوعه بود.