اصلاح قانون تجارت

   علیرضا احمدی  

بهار1348 که با دعوت مردم به تلاش عظیم اقتصادی ازسوی شاه و تحرکات اقتصادی دولت، ازجمله اصلاح قانون تجارت و افزایش عوارض گمرکی برخی کالاها آغاز شده بود، با التهاب‌های ناشی از تنش‌های مرزی ایران و عراق همراه شد و روند حوادث دو کشور را به یک قدمی جنگ کشاند؛ وزارت امورخارجه ایران قرارداد مرزی1317 با عراق را باطل و بی‌اثر اعلام کرد و ایران آماده مقابله با عراق شد. به‌دنبال این حوادث، دولت عراق در 21 اردیبهشت 3هزار ایرانی را از این کشور اخراج کرد و چند روز بعد روابط بازرگانی ایران با آلمان‌شرقی قطع شد.
در چنین اوضاع سیاسی، مذاکرات نفتی ایران و کنسرسیوم در 17اردیبهشت به نتیجه رسید و دوطرف با صدور اطلاعیه مشترکی اعلام کردند که درباره افزایش درآمد سالانه توافق کرده‌اند. چند روز بعد نیز نیروگاه برق منطقه‌ای فارس آغاز به‌کار کرد و قانون کشت محدود خشخاش برای مصرف بیماران معتاد به تصویب رسید. در ششمین روز خرداد هم ایران و شوروی چند قرارداد کشاورزی امضا کردند و ایران 30هزارتن آهن از مجارستان خریداری کرد.
در میانه‌های خرداد و درحالی‌که خبر درگذشت حسن ارسنجانی»، چهره نامدار اصلاحات ارضی اعلام شد، شوروی خریدهای خود از ایران را 30میلیون دلار افزایش داد و در روز 17خرداد خبر دیگری توجه محافل اقتصادی را به‌خود جلب کرد؛ «در شمال دریای خزر نفت کشف شد.»
تابستان 1348با یک خبر اقتصادی جالب به میانه رسید؛ «زد و خورد در جلسه هیأت وزیران.» عطاءالله خسروانی، وزیرکشور و غلامرضا نیک‌پی، وزیر آبادانی و مسکن در جلسه هیأت وزیران مشاجره کردند که درنهایت به زد و خورد انجامید. دراین نزاع خسروانی به‌شدت مضروب و بیهوش شد. علت نزاع این بود که نیک‌پی می‌خواست سازمان عمران شهری را که جزو وزارت کشور بود به وزارت آبادانی و مسکن منضم کند. حاشیه‌های این حادثه سبب شد روز 22مرداد خبر برکناری هر دو منتشر شود.