شهر متعلق به انسان‌هاست نه خودروها

زینب زینال‌زاده- خبرنگار

کمبود پارکینگ ازجمله دستاوردهای شهرنشینی است. پیدا کردن کوچه و خیابان و حتی پس‌کوچه خلوت به یک آرزوی دست نیافتنی تبدیل شده است. ماشین‌ها تهران را بلعیده‌اند و آن‌را به پارکینگی بزرگ تبدیل کرده‌اند. براساس آخرین آمار منتشر شده سرانه خودرو در تهران به ازای هر هزار نفر، 471دستگاه، در کشور آمریکا به ازای همین تعداد 790دستگاه، در آلمان 568دستگاه، در انگلیس 578دستگاه، در کانادا 635دستگاه و در کشورهای خاورمیانه 500دستگاه است. مقایسه اعداد نشان می‌دهد سرانه خودرو در تهران پایین است، اما چرا پایتخت ایران با معضل ترافیک و پارکینگ مواجه است به آمارهای بعدی بر می‌گردد. در کلانشهرهای جهان حدود 40درصد سفرهای درون شهری از طریق حمل‌ونقل عمومی انجام می‌شود و در تهران به گفته سردار محمد مهماندار، رئیس پلیس سابق راهور تهران بزرگ تردد با خودروهای شخصی چهاربرابر ظرفیت شبکه معابر است. مقایسه همه اعداد نشان می‌دهد که صحبت زهرا نژادبهرام، عضو شورای اسلامی شهر تهران مبنی بر اینکه مناطق پرتراکم پایتخت به پارکینگ تبدیل شده‌اند، صحت دارد.
برای تماشای انواع و مدل‌های مختلف خودرو نیازی نیست به نمایشگاه اتومبیل یا نمایندگی‌های خرید و فروش ماشین بروید. کافی است شال و کلاه کنید و در خیابان‌ها و کوچه‌ها قدم بزنید؛ با پارکینگی به وسعت شهر مواجه می‌شوید. این موضوع روحتان را آزار می‌دهد؛ شاید هم رنگ‌های زیبا و مدل‌های متنوع روحتان را نوازش ‌کند. با این حال، تهران با تبدیل شدن به شهر ماشین‌ها فاصله‌ای ندارد و کم کم باید آماده روزهایی شویم که مراقب باشیم مبادا به جای پارک خودروها در معابر عمومی تعرض کنیم.
شرایط به حدی بحرانی است که برخی دست به‌کار شده‌اند و معابر عمومی را ملک خود می‌دانند و با قرار دادن موانع از جای پارک خودروشان حراست می‌کنند. موضوعی که افشین حبیب‌زاده، عضو شورای اسلامی شهر تهران را وادار به واکنش کرده است. او با استناد به ماده 24قانون مدنی مبنی بر اینکه مردم حق ندارند معابر عمومی را با هدف جای پارک مسدود کنند، می‌گوید: «این روزها به‌دلیل افزایش تولید خودرو و آپارتمان‌سازی‌ شاهد کمبود جای پارک هستیم که منجر به پارک خودرو در حاشیه خیابان و کوچه می‌شود  و همواره نارضایتی مردم را به همراه دارد. براساس قانون، معبر عمومی متلعق به همه شهروندان است و هیچ‌کسی حق ندارد آن را انحصاری کند. بنابراین افرادی که با قرار دادن موانع معابر را مسدود می‌کنند، متخلف هستند و شهرداری وظیفه دارد با این متخلفان برخورد کند.»
کمبود پارکینگ از یکسو معضل کلانشهر تهران است و از سوی دیگر به دغدغه مردم تبدیل شده است. زهرا نژادبهرام، عضو شورای اسلامی شهر تهران هم با اعتراض به حجم زیاد خودرو در کوچه‌ها و خیابان‌ها می‌گوید: «در دهه 80با توجه به اینکه قانون الزامی نداشته تا همه واحدها پارکینگ داشته باشند و تأمین 50درصدی پارکینگ کفایت می‌کرد و اجازه ساخت‌وساز داده می‌شد، همین تصمیم نادرست سبب شده امروز چنین معضلی در تهران ایجاد شود.»
او به برخی از مناطق اشاره می‌کند و می‌گوید: «مناطق 9، 10و 11با توجه به تراکم بالایی که دارند به پارکینگ تبدیل شده‌اند و یکی از مطالبات و خواسته‌های مردم رفع این مشکل و ساخت پارکینگ است. بنابراین نمی‌توان از این نیاز محله‌ها و مردم چشم‌پوشی کرد و آن را نادیده گرفت.»
ساخت پارکینگ‌های محلی در راستای تحقق مطالبات شهروندان است که نژادبهرام در توضیح بیشتر می‌گوید: «در محله‌ها زمین‌هایی وجود دارد که در تملک شهرداری است و می‌توان با مشارکت مردم آنها را به پارکینگ تبدیل کرد تا از این طریق هم مردم به آرامش خاطر برسند و هم انتظام اجتماعی در معابر رعایت شود.»

پارک خودرو نباید مزاحم مردم شود
سیدمحمود محمدی، حقوقدان
کوچه، ملک عمومی است و شهروندان نمی‌توانند ادعایی نسبت به آن داشته باشند، اما افرادی که در کوچه‌ها زندگی می‌کنند به اندازه رفت‌وآمد از معبر کوچه حق دارند و به این حق «حق ارتفاق نسبت به ملک غیر» می‌گویند. مطابق ماده ۲۴ قانون مدنی هیچ‌کس نمی‌تواند شوارع عامه و کوچه‌هایی را که مسدود نیستند تملک کند و براساس ماده 92قانون مدنی هر کسی می‌تواند از امکانات این معابر بهره‌مند شود. براساس مواد 93تا 108قانون مدنی پارک کردن در کوچه‌ها نباید راه رفت‌وآمد مردم را ببندد و یا مزاحمتی برای مالکان منازل ایجاد کند. برابر قوانین اعلام شده مردم حق دارند درصورت مواجهه با مزاحمت ناشی از پارک خودرو با مأموران انتظامی تماس بگیرند و منتظر اعمال قانون باشند.