مرد بنیان‌های صنعتی

  حمیدرضا محمدی  

 از مدیران صنعتی و از جمله کسانی بود که روی تخصصش حساب باز می‌کردند. اصلا در دانشگاه نیویورک مدیریت صنعتی خوانده بود و از معدود کسانی بود که در آن دوران، درست در جایی که باید، قرار گرفته بود. او از سال 1338تا 1346، در مجموعه‌های زیرنظر وزارت صنایع و معادن و بعد اقتصاد، چند منصب مدیریتی چون مدیرعاملی شرکت نساجی ایران، شرکت مصالح ساختمانی، مرکز راهنمایی صنایع و سازمان مدیریت صنعتی و دست آخر، معاونت صنعتی و معدنی وزارت اقتصاد شد و حالا دیگر رضا نیازمند، مناسب‌ترین آدم شده بود برای آنکه سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) را راه بیندازد.
شاه به‌واسطه علینقی عالیخانی که وزیر اقتصاد بود، او را مأمور کرد و پس از بازدید از مؤسسه نوسازی صنعتی ایتالیا (I. R. I)، «برگشتم به ایران و اساسنامه‌ای برای این مؤسسه نوشتم. قانون مخصوصی هم برایش نوشتم که ببرند مجلس. وقتی شاه موضوع را شنید دستور داد که باید رضا (یعنی بنده) خودش اساسنامه را بیاورد به شورای اقتصاد و توضیح بدهد. پس از تصویب شورای اقتصاد ببرد مجلس شورای ملی و سنا تا تصویب و ابلاغ شود.» 
آن‌طور که خودش گفته پیشنهاد او «سازمان توسعه و بازسازی صنایع» بوده اما چون شاه حرف اول و آخر را می‌زد، اعتنایی نکرد و با نظر او، نام این نهاد اقتصادی تازه‌تأسیس، «سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران» شد و جالب آنکه شاه، گزینه‌های پیشنهادی عالیخانی را رد کرده و گفته بود: «برو رضا را بیاور.» 
اصلی‌ترین مأموریتش، «تأسیس صنایع سنگین کشور» بود و او توانست طی 4سال، «کارخانه ماشین‌سازی تبریز با همکاری چکسلواکی... کارخانه تراکتورسازی تبریز با همکاری رومانی... کارخانه ماشین‌سازی اراک با همکاری اتحاد جماهیر شوروی... کارخانه آلومینیوم ایران [در اراک]» را ایجاد کند و البته بنیاد ذوب‌آهن اصفهان را هم بگذارد. جز این، کارخانه‌هایی چون اطلس بافت، چرم خسروی تبریز و قند چناران را هم نوسازی کرد. ایدرو در دوره او، «مانند یک شرکت مادر» عمل می‌کرد.