کرمان
شن پشت در خانه کرمانی‌ها
امیررضا محمودی | خبرنگار
200 هزار نفر از مردم شرق کرمان این روزها زیر شلاق طوفان‌های متوالی شن زندگی و کاشانه خود را در معرض تهدید می‌بینند اما انگار کسی محرومیت آن‌ها را درک نمی‌کند. 2 شهرستان ریگان و فهرج در شرق کرمان و در دورترین نقطه جمعیتی استان قرار دارند و مرور زندگی مردمانشان یک چیز را نمایان می‌کند؛ محرومیتی که کمتر دیده شده است.
آب لوله‌کشی، برق، تلفن و حتی راه دسترسی مناسب به روستاهای دورافتاده این شهرستان‌ها هرچند برای شهرنشینان مسئله پیش‌‌پا افتاده‌ای است اما برای مردم این منطقه به آرزویی دست‌نیافتنی مبدل شده است. مشکلات مردم این روستاها به همین جا ختم نمی‌شود. طوفان شن و ریزگردها در حالی در غرب کشور در کانون توجه است که در شرق کرمان سکوت تنها عکس‌العمل مسئولان در سطوح مختلف در مقابل افزایش ریزگردهاست.
طی سال‌های اخیر بر شدت و تعداد روزهایی که طوفان شن و ریزگردها زندگی مردم این مناطق را تحت تاثیر قرار می‌داده، افزوده شده است. اما نکته قابل توجه این‌که منشا هیچ یک از ریزگردهای جنوب کرمان خارجی نیست و به دلیل خشک شدن بستر رودخانه‌ها و به‌ویژه باتلاق جازموریان در استان با وزش بادهای 120 روزه سیستان یا جریان‌های موسمی در جنوب کرمان طوفان شن و ریزگردها منطقه را در برمی گیرد.
با وجود بروز مشکلات عدیده در این منطقه اما تا کنون اقدام عملی برای حل مشکل یا مطالعه‌های دقیق درباره کنترل کانون‌های بیابانی انجام نشده است. نکته جالب توجه این که پس از پیگیری‌های مستمر فرمانداری ریگان، نخستین مرکز پایش آلودگی هوا 3 ماه قبل در این شهر نصب شد و البته چند روز پس از نصب از کار افتاد.
هجوم بی امان شن
زهرا صولتی یک شهروند ریگانی است که از هجوم بی‌امان شن‌های روان به ستوه آمده است و به همشهری می‌گوید: شن‌های روان تا پشت در خانه‌ها آمده‌اند. در برخی روستاها سطح زمین با پنجره‌ها یکی شده است و حتی دیگر نمی‌توان در برخی خانه‌ها را باز کرد. وی با بیان این‌که هر روز حجم زیادی خاک را از خانه خارج می‌کنند، می‌افزاید: این مشکل محدود به خانه‌ها نیست و باغ‌هایمان هم از هجوم شن‌ها در امان نیستند. همسرم بعد از هر طوفان شن مجبور است برای جلوگیری از توسعه بیابان چند کامیون شن از نخلستان و باغ‌هایمان خارج کند.
این زن ریگانی ادامه می‌دهد: شاید این موارد از نظر افرادی که وضع زندگی ما را از نزدیک ندیده‌اند، اغراق به نظر برسد. به همین دلیل از مسئولان دعوت می‌کنم بیایند و همه چیز را به چشم ببینند. در این شرایط اکثر مردم دچار بیماری‌های تنفسی شدهاند و دام‌ها و کشاورزی در حال از بین رفتن است.
بیمارستان نداریم
محمد ابراهیمی هم اهل ریگان است. او می‌گوید: هیچ وقت در اخبار سراسری خبری از محرومیت‌های مردم شرق کرمان و سیستان و بلوچستان و آنچه ریزگردها بر سر مردم می‌آورد، نیست. همیشه از دردسر ریزگردها در خوزستان و استان‌های غربی صحبت می‌شود در حالی که مردم شرق کرمان علاوه بر ریزگردها با محرومیت‌های بسیاری دست به گریبانند. وی می‌افزاید: بعد از هر وزش باد شاهد طوفان شن در منطقه هستیم و بعد از طوفان تا چند روز ریزگردها هستند و از آسمان خاک می‌بارد. این در حالی است که در ریگان و فهرج بیمارستان هم وجود ندارد. بسیاری از مردم خانه‌های خود را رها کرده‌‌اند و به مناطقی رفته‌‌اند که شدت ریزگردها کمتر است. خیلی‌ها دام‌های خود را از دست داده‌اند، زیرا علوفه‌ای برای تغذیه دام‌ها وجود ندارد و بسیاری از باغ‌ها هم خشک شدهاند.
محاصره روستاها با شن
فرماندار ریگان هم حرف مردم را تکرار می‌کند. بیابان در ریگان در حال گسترش است و اوضاع را روز به روز بدتر می‌کند. در این شرایط هر سال بر شمار بیماران قلبی و تنفسی اضافه می‌شود. امین باقری با بیان این‌که درخواست اختصاص اعتبار و رسیدگی به وضع بیابان‌های کرمان تاکنون از سوی مسئولان بی‌پاسخ مانده است، می‌گوید: در هجوم ریزگردها طی سال گذشته بارها جاده‌های مواصلاتی شرق کرمان به سمت بندر چابهار و شهر زاهدان بسته شد و مجبور به تعطیلی مدارس شدیم.
وی با بیان این‌که طوفان خسارت‌های عمده‌ای به زیرساخت‌ها و امکانات منطقه می‌زند تا جایی که می‌توان آن را بیش از 10 میلیارد تومان در سال محاسبه کرد، تصریح می‌کند: این در حالی است که ما اعتبار یک میلیاردی برای مقابله با ریزگردها در اختیار نداریم. باقری ریگان را از محروم‌ترین مناطق کرمان و کشور می‌داند و می‌گوید: برای رفع این محرومیت‌ها نیاز به اعتبار داریم، اما همان اعتباری که به شهرستان‌های برخوردار داده می‌شود به ریگان هم اختصاص می‌یابد. این در حالی است که حدود 60 روستای ریگان به دلیل توسعه بیابان از سکنه خالی شدهاند و ده‌ها روستا هم در محاصره شن‌های روان قرار دارند و در صورت ادامه بی‌توجهی شاهد سیل مهاجرت از منطقه خواهیم بود.
نماینده ریگان، بم و فهرج در مجلس شورای اسلامی مشکلات پیش آمده را تهدیدی برای زندگی مردم شرق کرمان توصیف می‌کند و توضیح می‌دهد: این‌که نظاره‌گر باشیم دردی را دوا نمی‌کند و بر وخامت اوضاع می‌افزاید. حبیب‌الله نیکزادی با بیان این‌که 33 درصد کانون ریزگردهای کشور در کرمان قرار داد، تصریح می‌کند: با وجود این شرایط، بودجه به تناسب به استان اختصاص نمی‌یابد. باید راهکارهای علمی به کاربرد زیرا با دست روی دست گذاشتن و آزمون و خطاهای تکراری وضع مردم بهتر نمی‌شود.
100 روز طوفانی در ریگان
رئیس مرکز هواشناسی کرمان با اشاره به افزایش پدیده ریزگردها در شرق کرمان به همشهری می‌گوید: شرق کرمان به دلیل همجواری با سیستان و بلوچستان از بادهای 120 روزه متاثر می‌شود، اما طی سال‌های اخیر بر شدت این بادها و همچنین تعداد روزهای آن اضافه شده است به طوری که گاهی این بادها تا 160 روز ادامه می‌یابند و گستره‌ای هم که تحت تاثیر بادها قرار می‌گیرد، افزایش یافته است. حمیده حبیبی با بیان این‌که سال گذشته به صورت متوسط 100 روز در این منطقه شاهد طوفان شن بوده‌ایم، می‌افزاید: مهم‌ترین عامل جلوگیری از توسعه بیابان، جنگل‌های کهور موجود در این منطقه هستند. این جنگل‌ها نیز به دلیل خشکسالی با چالش جدی مواجه شدهاند.
