دروازه شمیران؛ شاهراه ایران

  دروازه‌شمیران؛ شاهراه ایران
شاه طهماسب صفوی در دوران سلطنت خود به‌دلیل علاقه‌ای که به تهران و آب‌وهوای آن داشت، دستور داد که دور تا دور تهران را حصار یا ارگی بکشند و 4 تا 6 دروازه هم برای شهر بنا کنند. علاوه بر ساختن حصار و برج و باروی تهران، 4 دروازه هم در اطراف شهر بنا شد که دروازه‌ شمیران هم یکی از این دروازه‌ها بود.
سال‌ها پس از آن یعنی در حدود 1200قمری حصار تهران با 4 دروازه شمیران، قزوین، حضرت عبدالعظیم(ع) و دولاب که در مسیر جاده‌های اصلی منتهی به تهران قرار داشتند، همراه با 114برج و عناصر مهم شهری مثل مسجدجامع، ارگ سلطنتی، بازار و 4 محله عودلاجان، چاله‌میدان، بازار و سنگلج ساختار شهر را به‌تدریج شکل دادند. در این دوره، شهر سر و شکل قرون‌وسطایی داشت. مجموعه بازار از کاروانسراها، تیمچه‌ها و دالان‌های متعدد تشکیل می‌شد و گذرهای اصلی محله را به هم وصل می‌کرد؛ مثل گذر امامزاده یحیی(ع) یا گذر اصلی محله عودلاجان که به دروازه شمیران می‌رسید.

  ساخت خیابان‌های مرکز شهر
البته در دوره‌ای که آقامحمدخان قاجار، تهران را به عنوان دارالخلافه برای پایتختی انتخاب کرد، نقش‌های سیاسی و اداری شهر و در نتیجه نقش‌های اقتصادی و اجتماعی آن در قیاس با گذشته اهمیت بیشتری پیدا کرد و این نقش‌های جدید در سازمان کالبدی آن دگرگونی‌های زیادی را در شهر ایجاد کرد. سال 1284قمری ناصرالدین‌شاه به سبب تنگی فضای شهر و برای افزایش محدوده تهران دستور داد حصار دوره صفوی را تخریب کنند و حصاری جدید بسازند. به همین دلیل بارو و خندق شمالی شهر به امتداد خیابان انقلاب کنونی تغییر مکان داد و 3 دروازه یوسف‌آباد، دولت و شمیران در آن ساخته شدند. بسیاری از خیابان‌های کنونی مرکز شهر هم در این دوره ساخته شدند. گرچه سال‌ها پس از آن و در اواخر قاجار و بعد هم پهلوی اول برای گسترش شهر این دروازه‌ها یکی یکی تخریب و به فراموشی سپرده شدند.