مشکلات جاماندگان از دریافت وام کرونا

تازه‌ترین اطلاعات منتشرشده از وضعیت پرداخت تسهیلات حمایتی به شاغلان و کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از شیوع این بیماری، از قهر اجباری مشمولان با این تسهیلات حکایت دارد. براساس آمار وزارت کار، از مجموع 3میلیون و 760هزار واحد مشمول تسهیلات کرونا، فقط 544هزار واحد ثبت‌نام نهایی کرده‌اند و از این تعداد 292هزار واحد موفق به دریافت تسهیلات شده‌اند. همچنین آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد فارغ از بنگاه‌هایی که در پیچ‌وخم صدور مجوز دریافت این تسهیلات مانده و مجبور به انصراف از دریافت وام شده‌اند، یک‌سوم کسب‌وکارهای معرفی‌شده به‌نظام بانکی نیز بنا به دلایلی از دریافت این تسهیلات انصراف داده‌اند.
به گزارش همشهری، بوروکراسی پیچیده اداری برای پرداخت تسهیلات حمایتی کرونا به بنگاه‌های بزرگ و ناتوانی کسب‌وکارها و شاغلان خرد در تکمیل پرونده یا هراس از ناتوانی در بازپرداخت اقساط و عمل به تعهد حفظ اشتغال ازجمله دلایل مؤثر در عقب‌نشینی آسیب‌دیدگان کرونا از دریافت تسهیلات حمایتی است که باعث شده ارقام تسهیلات پرداختی به آسیب‌دیدگان کرونا بسیار کمتر از چیزی باشد که از سوی ستاد مقابله با کرونا برآورد شده بود. آمارها نشان می‌دهد از مجموع 23هزار و 500میلیارد تومان منابع پیش‌بینی شده برای پرداخت وام کرونا فقط برای 57درصد منابع معادل 13هزار و 400میلیارد تومان پرونده تشکیل شده و از این میزان نیز فقط 5.8هزار میلیارد تومان در قالب تسهیلات به بنگاه‌های آسیب‌دیده پرداخت شده است.

ریز پرداخت وام به آسیب‌دیدگان
ستاد مقابله با کرونا در اسفند 98تصویب کرد به کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از کرونا متناسب با میزان اثرپذیری از شیوع این بیماری و محدودیت‌های فاصله‌گذاری اجتماعی، تسهیلات حمایتی عبور از کرونا پرداخت شود. در این شرایط رئیس بانک مرکزی با آزادسازی 25هزار میلیارد تومان از ذخایر بانک‌ها نزد این بانک، نظر مساعد نظام بانکی برای اختصاص 50هزار میلیارد تومان از منابع داخلی بانک‌ها به این طرح را نیز جلب کرد و مقرر شد بخش عمده تسهیلات مقابله با کرونا با نرخ سود 12درصدی به افراد واجد شرایط پرداخت شود. در ادامه از کل 75هزار میلیارد تومان منابع اختصاص یافته به این طرح، 20هزار میلیارد تومان به پرداخت وام کمک ودیعه مسکن اختصاص یافت و طبق اظهارات مسئولان وزارت کار، مقرر شد در کنار ارقامی که به حمایت از معیشت اقشار آسیب‌پذیر و... اختصاص می‌یابد 23.5هزار میلیارد تومان نیز برای پرداخت به شاغلان و کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از کرونا اختصاص یابد.
آخرین آمارهای ارائه شده از سوی بانک مرکزی نشان می‌دهد تا 14مهرماه، 508هزار و 12واحد از متقاضیان دریافت وام کرونا به شعب بانک‌ها و مؤسسات اعتباری عامل مراجعه کرده‌اند که از این تعداد 278هزار و 245واحد با 459هزار و 24نفر شاغل موفق به دریافت 5هزار و 627میلیارد تومان تسهیلات مصوب شده‌اند. آمارهای جدیدتری نیز که از سوی معاونت توسعه اشتغال وزارت کار منتشر شده نشان می‌دهد تا اوایل هفته جاری، ۷۰۴ هزار پرونده درخواست وام کرونا بررسی شده که از این تعداد ۵۴۴ هزار پرونده جهت پرداخت به بانک‌ها معرفی شده‌اند. طبق آمارهای این معاونت، تاکنون ۲۹۲ هزار بنگاه آسیب‌دیده 5.8هزار میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده‌اند که اندکی از آمارهای 14مهر بانک مرکزی بیشتر است اما در مقایسه با کل تسهیلاتی که باید در این حوزه پرداخت می‌شد، رقم بالایی نیست.

مشکل واماندگان وام کرونا
نکته قابل‌تأمل در گزارش بانک مرکزی این است که 166هزار و 893واحد متقاضی دریافت وام کرونا (معادل 33درصد کل متقاضیان) به دلایلی از دریافت تسهیلات انصراف داده‌اند. پیش‌ازاین در چند گزارش روزنامه همشهری ضمن گفت‌وگو با فعالان اقتصادی، مسئولان بانکی و شاغلان آسیب‌دیده از کرونا، دلایل تأخیر و تعویق در پرداخت این تسهیلات بررسی شده بود که یکی از آنها هراس فعالان اقتصادی از تداوم وضعیت نامساعد اقتصادی و ناتوانی آنها در بازپرداخت این تسهیلات بود. همچنین ایجاد تعهد بلندمدت برای حفظ اشتغال از دلایل دیگری است که فعالان اقتصادی را وادار به انصراف از دریافت این تسهیلات کرده است. در این میان بنگاه‌های اقتصادی بزرگ که اشتغال بالاتری دارند و باید تسهیلات کلان‌تری بگیرند، اظهار کرده‌اند که سختگیری نظام بانکی برای پرداخت تسهیلات کلان مانع دسترسی آنها به حمایت‌های ضد‌کرونا بوده است.
در این میان، برخی دیگر از بنگاه‌ها در بوروکراسی احراز شرایط دریافت وام کرونا مانده‌اند و به دلایلی نظیر چک برگشتی و بدهی معوق به‌نظام بانکی عملاً از دریافت تسهیلات حمایتی مصوب ستاد مقابله با کرونا محروم مانده‌اند؛ درحالی‌که در مصوبات این ستاد به‌صراحت بر لزوم تسریع و تسهیل پرداخت این تسهیلات و معاف شدن آن از قواعد معمول بانکی نظیر چک برگشتی و سختگیری در وثیقه و ضامن تأکید شده‌است. نتیجه این سختگیری‌ها و بوروکراسی پیچیده اداری باعث شده کل تسهیلات پرداخت شده در این سرفصل در کل کشور، از 50درصد اعتبار اختصاص یافته به استان تهران نیز فراتر نرود و باوجود دوراندیشی ستاد مقابله با کرونا برای حمایت از کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از کرونا و همکاری بانک مرکزی در تأمین منابع آن، هدف‌گذاری‌های سیاستگذار به نتیجه مطلوب نرسد و عملاً آسیب‌دیدگان کرونا به‌اجبار با این تسهیلات قهر کنند. نتیجه این قهر در آمارهای تابستانی بازار کار کاملاً مشهود است؛ ریزش 1.2میلیون نفری شاغلان در این فصل می‌تواند نخستین بازخورد کم‌کاری و سهل‌انگاری در پرداخت تسهیلات حمایتی به کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از کرونا باشد.

مهلت تقاضای وام کرونا فقط تا آخر مهر
براساس آخرین مصوبه کارگروه مقابله با پیامدهای اقتصادی ناشی از شیوع کرونا، مهلت ثبت‌نام وام مشاغل و کسب‌وکارهای آسیب‌دیده از کرونا تا آخر مهرماه امسال تمدید شده و بر این اساس، متقاضیان دریافت این تسهیلات با احتساب امروز فقط 8روز برای ثبت‌نام مهلت دارند. البته با توجه به لاینحل ماندن مشکلات احصا شده در روند پرداخت تسهیلات کرونا، این مهلت 8روزه نیز کمک چندانی به بنگاه‌های آسیب‌دیده نخواهد کرد؛ اما می‌تواند برای اصناف و مشاغل کوچکی که در دوره کرونا آسیب‌ دیده‌اند یک شانس دوباره باشد.