آغاز عصر هویدا

  علیرضا احمدی    

فروردین1343 درحالی‌که در فضای سیاسی کشور اخبار مربوط به آزادی امام خمینی (ره) از حصر نقل محافل بود، در حوزه اقتصاد دولت آمریکا برای اتصال راه‌آهن ایران به ترکیه 8میلیون دلار وام داد. در 24فروردین نیز کنفرانس اتاق بازرگانی بین‌المللی آسیا و خاوردور و سمینار بانکداران آسیایی با شرکت 30کشور در تهران آغاز به‌کار کرد. در اردیبهشت‌ماه نیز ساخت 3کارخانه قند در خراسان، قزوین و مازندران آغاز شد و سازمان مسکن وابسته به وزارت آبادانی و مسکن فعالیت خود را شروع کرد.
10خرداد هم کوی تازه تأسیس کن با مشتمل بر 1200دستگاه آپارتمان و خانه افتتاح شد و چند روز بعد، موافقتنامه مبادله کالا میان ایران و شوروی براساس قرارداد بازرگانی 2کشور، به‌مدت 3سال به امضا رسید که حجم مبادلات را به 2برابر افزایش می‌داد. امضای موافقتنامه بازرگانی با ژاپن در21تیر، اعلام آیین‌نامه جدید استخدام کارمندان که براساس آن هر استخدامی باید با نظر سازمان اداری و استخدامی انجام می‌شد در8شهریور، امضای قرارداد جدید خرید 140هزارتن گندم از آمریکا در 7مهر، تصویب قانون مالیات بر اراضی در 28مهر و تصویب لایحه دریافت 200میلیون دلار وام از دولت آمریکا در 9آبان، از دیگر اخبار اقتصادی بود.
در آخرین ماه پاییز اعلام یک تصمیم اقتصادی جنجال‌های بسیاری را به‌همراه داشت؛ روز سوم آذر براساس لوایح تقدیمی نخست‌وزیر به مجلس شورای ملی، بهای بنزین، نفت، عوارض مشروبات غیرالکلی و صنعتی و عوارض مسافرت به خارج از کشور افزایش یافت. بهای بنزین از 5ریال به 10ریال رسید و بهای نفت سفید از 5/2ریال به 5/3ریال افزایش یافت. همچنین مقرر شد اتومبیل‌های گازوئیلی درتهران ماهی 4هزار ریال و در شهرستان‌ها ماهی 1500ریال عوارض بپردازند و از هر مسافری که عازم خارج از کشور است، 10هزار ریال عوارض دریافت شود. در پی اتخاذ این تصمیم‌ها نخست‌وزیر اعلام کرد که با این لوایح درآمد دولت سالی 70میلیون تومان افزایش می‌یابد.
افزایش بهای بنزین، نرخ کرایه تاکسی در تهران و اتومبیل‌های کرایه اطراف تهران را گران کرد و بیشتر افراد وسایل نقلیه خود را متوقف کردند و خیابان‌ها و جایگاه‌های عرضه بنزین خلوت شد. به‌دنبال آن تمام تاکسی‌های تهران اعتصاب کردند و تلاش دولت برای شکستن اعتصاب هم به جایی نرسید. کار آنقدر بالا گرفت که وزارت کار و شهربانی کل‌ کشور در اعلامیه مشترکی اعلام کردند چنانچه رانندگان تاکسی اعتصاب خود را نشکنند، پروانه آنها لغو می‌شود، اما درنهایت دولت عقب‌نشینی کرد و روز 22دی براساس اعلام نخست‌وزیر درمجلس، بهای بنزین هر لیتر 2ریال و بهای نفت هر لیتر یک ریال کاهش یافت. چند روز بعد و در یک بهمن، حسنعلی منصور ترور و فرمان نخست‌وزیر به نام امیرعباس هویدا صادر شد تا عصر جدیدی در حوزه اقتصاد کشور آغاز شود.