درستکار محافظه‌کار

  حمیدرضا محمدی  

روزنامه اطلاعات، در شماره روز شنبه 16 اردیبهشت 1340 نوشت: «بعدازظهر امروز، سخنگوی دربار شاهنشاهی رسما اعلام داشت که در ساعت 11:45 بامداد امروز، آقای مهندس شریف‌امامی به پیشگاه شاهنشاه بار یافت و استعفای دولت را تقدیم داشت. این استعفا مورد قبول قرار گرفت و اعلی‌حضرت همایونی آقای دکتر علی امینی را مأمور تشکیل هیأت وزیران فرمودند و فرمان ملوکانه در این مورد صادر گردید.»؛ فرمانی که ناظر به «اعتمادی [که] به حسن‌کفایت شما داریم» بود. 
جالب آنکه همان‌روز، عباس مسعودی، در سرمقاله روزنامه اطلاعات، درباره امینی نوشت: «...دکتر امینی عاشق رسیدن به این مقام بود و این عشق خود را از کسی مخفی نمی‌داشت... شاید برای اینکه او را از این هدف دور و منصرف سازند، سفارت کبرای آمریکا را به او سپردند... وقتی به تهران آمد باز همین مسئله را عنوان کرد و صریحاً گفت می‌خواهم نخست‌وزیر شوم... من در زندگی سیاسی و اجتماعی خود هیچ‌کس را ندیده‌ام به‌اندازه دکتر امینی عاشق نخست‌وزیری باشد...».
او که به گفته سر جفری هریسون، سفیر بریتانیا در تهران، اگرچه یک آریستوکرات زمین‌دار طبقه هزارفامیل بود اما به درستکاری و استقلال در برابر شاه شهرت داشت؛ کسی‌که جولیوس هولمز، سفیر آمریکا در تهران بر «ذاتاً محافظه‌کار»بودن او تأکید داشت اما به قول استورات راکول، دبیر دوم سفارت آمریکا در ایران، به منافع مملکتش دلبستگی داشت.
 خیلی‌ها او را آخرین نخست‌وزیری  می‌دانند که به این منصب اعتبار بخشید و مقابل شاه ‌ایستاد و به‌همین دلیل هم، هانری رو، سفیر فرانسه در تهران نوشت: «ادامه‌دادن تجربه نخست‌وزیران گوش‌به‌فرمان می‌توانست به فاجعه منتهی شود.» و انتصابش را مهم دانست. در این میان، شاه مسلماً از روابط امینی با رئیس‌جمهور آمریکا بی‌اطلاع نبود، اما اینکه واشنگتن اصرار داشت او نخست‌وزیر شود، مبنایی ندارد که جان استمپل، وابسته سیاسی سفارت آمریکا در ایران نوشته است، می‌تواند اعتقاد عمومی مبنی بر وابستگی تام و تمام امینی به آمریکایی‌ها را مورد تردید قرار دهد.