گزارش
پایتخت‌نشینان این روزها علاوه بر آلودگی هوا با نوع دیگر آلاینده‌ها از نوع صوت هم دست و پنجه نرم می‌کنند
سوهان صدا روی اعصاب تهرانی‌ها
زینب زینال‌زاده ـ خبرنگار
عادت کرده‌ایم که با رسیدن به نیمه‌های پاییز، آسمان شهر هم با حضور بیشتر ذرات معلق، خاکستری و هوا آلوده شود. در این میان نوع آلاینده‌هایی که در فصول سرد سال حجم‌شان افزایش می‌یابد با فصل‌های بهار و تابستان تفاوت دارد. اما آن نوع آلودگی که در همه فصل‌ها، سلامت شهروندان را دائم نشانه رفته، آلودگی صوتی است. نوعی از آلودگی که این روزها پایتخت را دربرگرفته و سبب آزار مردم شده است. البته که اهالی برخی محله‌های شهر، مانند محله‌های پرتردد مثل منطقه 6 و محله‌های همجوار با مراکز نیمه‌صنعتی در مناطق 9و21 بیشتر از سایر محله‌ها از آلودگی صوتی رنج می‌برند. بدون‌شک تردد شبانه کامیون‌ها، نشست و برخاست هواپیماهای فرودگاه مهرآباد یا صدای آهن‌آلاتی که در بازار شادآباد بارگیری می‌شوند؛ نه‌تنها دلنشین و گوشنواز نیستند بلکه چون سوهان روی روان مردم اثر می‌گذارد. اگرچه همه اصوات در لیست آلاینده‌ها جای نمی‌گیرند اما باید آلودگی صوتی را جدی گرفت. به گفته محمدرضا منظم اسماعیل‌پور، استاد گروه بهداشت حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی تهران، صدای اطراف ما اگر از حد استاندارد بالاتر رود یا بد زمان و بد مکان باشد آلودگی صوتی نامیده می‌شود. منشأ آلودگی صوتی 2گروه آلاینده‌های متحرک و ثابت هستند که بیش از 40ایستگاه سنجش آلودگی صدا در تهران میزان آلایندگی آنها را اندازه‌گیری می‌کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر از میزان آلودگی صدا در پایتخت با الهام کریمی، کارشناس واحد صوت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران گفت‌وگو کردیم.
افت موقت یا دائمی شنوایی
صدای ویراژ موتورسیکلت‌ها، بوق وحشتناک خودروهای سنگین، صوت ناهنجار اگزوز برخی از خودروهای سواری، صدای گوشخراش اتوبوس‌ها، فریاد فروشندگان و خریداران سیار و حتی صدای دستگاه‌های عمرانی فعال در حصارهای کارگاهی همه و همه در لیست آلودگی‌های صوتی قرار می‌گیرند. به گفته الهام کریمی، کارشناس واحد صوت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، موضوع آلودگی صوتی مانند آلودگی هوا بسیار مهم است؛«برای کاهش آلاینده‌های صوتی باید برنامه‌ریزی کرد و راهکار ارائه داد. این نوع آلودگی، عوارض روانی و جسمی زیادی دارد اما چون منجر به مرگ‌ومیر نمی‌شود کمتر مورد توجه قرار گرفته است.» آلودگی صوتی در حقیقت یک مسئله ذهنی است و افراد برداشت‌های متفاوتی از آن دارند. کریمی در توضیح بیشتر این موضوع می‌گوید: «آستانه تحمل افراد در برابر صداها متفاوت است و به همین دلیل امکان دارد صدایی سبب آزار برخی از مردم شود اما برای عده‌ای دیگر تأثیر آزاردهنده‌ای نداشته باشد. نکته مهم و حائز اهمیت این است که صدای خیلی بلند در همه مردم منجر به افت موقت یا دائمی شنوایی می‌شود.»
دسی بل‌های مجاز
میزان آلودگی هوا را با میکرون می‌سنجند و شاخص اندازه‌گیری صدا، دسی‌بل است. به‌طور متوسط صدای استاندارد یا مناسب 60دسی‌بل است که به گفته کارشناس واحد صوت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران هر صوتی از حد سالم عبور کند به صدای ناهنجار یا آلاینده تبدیل می‌شود؛ «صوت با 65دسی‌بل برای کودکان و بیماران نامناسب است اما با سایر افراد قابل تحمل خواهد بود. وقتی این صدا به 70دسی‌بل می‌رسد آزار‌دهنده می‌شود و عبور از 70دسی‌بل یعنی هشدار و خطرناک که قطعاً همه مردم از شنیدن این حجم از صدا ناراحت خواهند شد.» دسی‌بل‌های تعیین شده برای روز و شب متفاوت است. کریمی می‌گوید: «در شب شاخص صدای مناسب 50دسی‌بل است و با رسیدن این شاخص به 55دسی‌بل وضعیت برای کودکان و بیماران نامناسب می‌شود و عدد 60دسی‌بل آزار‌دهنده خواهد بود و گذر از 60دسی‌بل به مرز خطرناک می‌رسد.»
تغییر شاخص صدا در موقعیت‌های مختلف
شاخص صداها برای همه فضاها و زمان‌ها یکسان نیست. الهام کریمی با تأیید این موضوع می‌گوید: «صدای مجاز و استاندارد برای مناطق مسکونی در روز 55دسی‌بل و در شب 45دسی‌بل است. در مناطق تجاری صدای استاندارد در روز 65دسی‌بل و شب هم 55دسی‌بل تعیین شده است و در واحدهای صنعتی هم 75دسی‌بل در روز و 65دسی‌بل در شب میزان استاندارد صداست. صداها اگر بالاتر از دسی‌بل‌های تعیین شده باشند حتماً مناطق را دچار آلودگی صوتی می‌کنند.» براساس اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، شاخص آلودگی صوتی بزرگراه‌های شهر تهران حدود ۷۰ تا ۸۰ دسی‌بل است. نکته قابل تأمل این است که اکثر کاربری‌های مجاور بزرگراه‌ها مسکونی هستند و این میزان صدا قطعاً در مقایسه با استاندارد مناطق مسکونی، آلایندگی زیادی دارد و اهالی ساکن در چنین نقطه مسکونی در معرض آسیب‌های جدی ناشی از آلودگی صوتی قرار دارند.
اثرات آلودگی صوتی بر سلامت جسم و بهداشت روانی
مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران مطالعه‌ای درخصوص بررسی اپیدمیولوژیک تأثیر آلودگی صوتی بر سلامت جسم و بهداشت روانی شهروندان، تحقیقاتی را شروع کرده است. براساس بررسی‌های انجام شده و آخرین نتایج به‌دست آمده سقط جنین، افزایش فشار خون، سکته قلبی، افت شنوایی، خستگی، سردرد، اختلال در مکالمه و افزایش استرس، نتایج و پیامدهای آلودگی صوتی هستند.
بیشترین آلودگی صوتی در افسریه و میدان خراسان
مناطق6 و 22تهران به‌ترتیب با میانگین تراز صوتی 72.88و 63.34دسی‌بل بیشترین و کمترین آلودگی صوتی روزانه را در سال98 داشته‌اند. در دوره زمانی شب اما ایستگاه سنجش صوت منطقه14 بیشترین و منطقه 22کمترین تراز صوتی را داشته‌اند. در این بین، ایستگاه سنجش بزرگراه افسریه که در منطقه14 قرار دارد یکی از محدوده‌های وسیعی به‌حساب می‌آید که آلودگی صوتی بالایی دارد. بررسی‌های شرکت کنترل کیفیت هوا و صوت شهر تهران نشان می‌دهد، نبود محدودیت تردد خودروهای سنگین طی شبانه‌روز باعث شده تا محدوده‌های اطراف این بزرگراه، از آلودگی صوتی رنج ببرند. از سوی دیگر میدان خراسان نیز یکی از نقاط تهران با آلودگی صوتی بالاست.
میزان آلاینده‌های متحرک
موتورسیکلت‌ها .......................................................51درصد
خودروهای سواری................................................. 29درصد
ماشین‌های سنگین................................................ 19درصد
اتوبوس‌های شهری............................................... یک درصد
مکث
راهکارهای کاهش آلودگی صوتی در فضای شهری
نوسازی خودروهای فرسوده و موتورسیکلت‌ها
استفاده از سدهای آکوستیکی (دیوارهای صوتی مناسب). بر این اساس تعمیر دیوارهای صوتی شکسته و آسیب‌دیده بزرگراه‌های صدر، شهید چمران (حدفاصل گیشا به پایین) و حکیم اهمیت فراوانی دارد.
جلوگیری از تردد شبانه خودروهای سنگین در خیابان‌های فرعی
استفاده از پوشش گونه‌های گیاهی مانند پیراکانتا، سنجد و ترون که در برابر آلودگی صوتی عملکرد بهتری دارند
استفاده از آسفالت‌های متخلخل در جاده‌ها که با جذب و استهلاک انرژی صوتی، صدای منتشر شده را کاهش می‌دهد
عایق‌بندی درها، پنجره‌ها و دیوارهای ساختمان‌ها
ساماندهی مشاغل سیار و بی‌کانون. جلوگیری از تردد وانتی‌های سمساری، فروش میوه و تره‌بار و... در محله‌ها در ساعت‌های استراحت معمول اهمیت فراوان دارد. (فعالیت پس از ساعت 9صبح تا 1بعدازظهر، 4تا 6بعدازظهر)
در همینه زمینه :
