آب گوارا و شکارگاهها
در زمان پادشاهان صفوی رفته رفته تهران شهرت پیدا کرد و آبادی و رونق این شهر بهویژه در دوره سلطنت شاه طهماسب اول آغاز شد. شاه طهماسب اول، بهعلت وجود آبهای گوارا و باغهای فراوان و شکارگاههای مناسب اطراف شهر، تهران را دوست داشت و به مرور در این محل به سکونتهای تقریباً طولانی پرداخت، به حدی که دستور داد دور شهر برج و باروی مقاوم و بناهای تازه و کاروانسراهایی در داخل آن بنا کنند.
ساخت محلهها و اماکن
شاه عباس اول تا چند وقت به پیروی از شاه طهماسب به آبادانی تهران همت گماشت و دستور داد باغ بزرگی به نام چهار باغ در تهران بسازند و ساختمانی برای سکونت موقتی خاندان سلطنتی بنا کنند. سال 1200هجری قمری تهران برای نخستین بار توسط آغا محمدخان قاجار بهعنوان پایتخت انتخاب شد. در زمان آغا محمدخان قاجار تنها به ساختن عمارت تخت مرمر اکتفا شد، اما در دوره فتحعلیشاه محلههای جدید و ساختمانهای تازهای در تهران ساخته شد که از آن جمله بنای مسجد سیدعزیزالله، مدرسه مروی، قصر قاجار، نگارستان و لالهزار را میتوان نام برد. در زمان محمد شاه، محلهای بهنام عباسآباد در جنوب بازار و یک باغ و ساختمان بزرگتر نیز به نام عباسآباد در شمال تهران (عباسآباد کنونی)و محله دیگری به نام محمدیه ساخته شد و آب رودخانه کرج را به وسیله نهری به تهران منتقل کردند. علاوه بر اینها، ساخت باغ داوودیه (محله فعلی داوودیه) و بخشی از بنای مسجد جمعه و بازار بینالحرمین ازجمله آثار زمان محمد شاه است. در زمان سلطنت ناصرالدین شاه به همت امیرکبیر تأسیساتی مثل مدرسه دارالفنون، بازار امیر، بازار کفاشها و سرای امیر پدید آمد. سال 1275هجری قمری نیز برای نخستین بار برای تهران نقشه تهیه شد.