بی نشان تاک، راه گم می‌شود

جواد نصرتی ـ روزنامه نگار

هفته اول مهر، فصل طولانی انگور در پهنه کشورمان به اوج و انتها می‌رسد. در مناطق سردسیر، مثل شرق کردستان، فصل انگور، 2 هفته پایان شهریور و ابتدای مهر است که همچون نوروز، بهانه رفت‌وآمدها و به خویشان سرزدن و به طبیعت روستاها پناه بردن است. انگور رسیده در منطقه بیجار گروس در شرق کردستان، دلیل شیرینی است تا مهاجرت‌کرده‌ها و از وطن دورافتاده‌ها چند روزی دوباره ساکن کوهستان‌ها و دشت‌هایی شوند که شیرین‌ترین ثمر هر ساله‌اش انگور است. برای جوان‌ترها، شیفتگی میانسالان و به‌ویژه کهنسالان به انگور و فصل آن، کمی عجیب و اغراق‌شده به‌نظر می‌رسد.
تفاوت این احساسات، در نگاه 2 نسل به‌خود انگور است. برای جوان‌ترها، انگور هم میوه دیگری است که در هر میوه‌فروشی کوچک و بزرگی پیدا می‌شود، اما بزرگ‌ترها، در پس هر خوشه انگور، یک سال سختی و مراقبت و چشم‌های دوخته به آسمان می‌بینند. درحالی‌که انگور برای جوان‌ترها تنها زرد و سبز و قرمز است، برای قدیمی‌ترها عزیزی با نام‌ها و ویژگی‌های مختلف است. از نظر آنها، شاهانی، عسکری، نفتی، مثقالی، میرزایی، کشمش زرد و قرمز، خلیلی، کبود، گزنه‌ای، سیاه، زواری و یاقوتی و دیگر انواع انگور، هرکدام نه فقط طعم متفاوت، که تشخیص و حتی کارکرد متفاوتی دارند.
تقلیل همه این نام‌ها و شخصیت پشتشان به انگور زرد و سبز و قرمز، نشانه‌ای از فراموشی یک میراث معنوی کلان و کهن است. الگوی تنبلی در حفظ و پاسداشت جزئیات و کاهلی در جست‌و‌جوی معنا و مفاهیم پدیده‌ها و رسوم کهن، گاهی بلایی فراتر از نابودی میراث معنوی به همراه خواهد داشت.
نادیده گرفتن جزئیات، گاهی می‌تواند مهلک باشد. برای نمونه، وقتی رویکرد به انگور و مناسباتش را به مسئله حقیقت و کشف آن بسط بدهیم، این بی‌توجهی به جزئیات می‌تواند حتی ویرانگر باشد. در چه جامعه‌ای شایعات و دروغ‌ها و در همه‌گیرترین شکل آن اخبار جعلی، صبح تولید می‌شوند و شب نشده به واقعیتی خلل‌ناپذیر تبدیل می‌شوند؟ تشخیص درستی اکثریت مطلق این اخبار کذب، کمی حوصله و مسئولیت‌پذیری و گاهی به اندازه چند کلیک کوشش می‌خواهد. اما کسی که از قبل تصمیم گرفته انگور را فقط یک میوه معمولی بدون تاریخ و افسانه بداند، نیازی به تلاش برای دانستن چیزی بیشتر از آن نمی‌بیند.
جزئیات مهم هستند. از آن مهم‌تر، تلاش برای قبول کردن و حفظ آن است.
این تلاش، مطالعه و تفکر و جست‌وجوگری و پرسشگری است. آگاهی از جزئیات است که تصویر کلان را شفاف‌تر می‌کند. اگر جزئیات را فراموش کنیم و نادیده بگیریم، تصویر واقعی از کلیات هم از دست خواهد رفت و واقعیت قلب و به خورد ما داده می‌شود.