در خدمت کتاب

  ندا زندی   
 داستان خاندان علمی و خدماتشان به چاپ و نشر ایران یکی دیگر از ماجراهای مفصل و جذاب تاریخ نشر است؛ خاندانی که ماجرای دلدادگی‌شان به کتاب و کلمه، از عصر ناصری با حاج‌میرزا علی‌اکبر کتابفروش شروع می‌شود و توسط فرزندش، حاج محمداسماعیل علمی در «شرکت تضامنی علمی و پسران» تداوم می‌یابد و سپس به زندگی 5پسر، 15نوه پسری و چند نوه دختری وی تسری می‌یابد. حاج محمداسماعیل در خیابان ناصرخسرو مغازه‌ای به نام «کتابفروشی علمی» داشت. او به همراه محمدعلی ترقی، مؤسس انتشارات خیام، به قصد خرید کتاب‌های فارسی به هند می‌رفت و کتاب‌هایی را که با خود می‌آورد در تهران می‌فروخت و بعدها به چاپ کتاب هم دست یازید. پس از فوت او، محمدعلی علمی- فرزند ارشد وی- هم مغازه پدر را اداره می‌کرد و هم به‌کار نشر مشغول بود. «تاریخ بیست‌ساله» حسین مکی، «شرح زندگانی من» نوشته عبدالله مستوفی و... بخشی از آثار برجسته‌ای است که او به طبع رساند. محمدعلی تا مدتی تحت نام «شرکت تضامنی علمی» فعالیت کرد و سپس سازمان «چاپ و انتشارات علمی» را تشکیل داد. او همچنین به همراه پسرانش، به‌ویژه احمد علمی، برای مدتی از بزرگ‌ترین ناشران کتب درسی در کشور و از ناشران فعال دهه30 بود. مهدی آذریزدی
(مؤسس بنگاه آذر و نویسنده) و عبدالرحیم جعفری (داماد محمدعلی علمی و مؤسس انتشارات امیرکبیر) از کسانی بودند که کارشان را در کنار «علمی»‌ها آغاز کردند.