باران، کم و با تأخیر می‌بارد

خدیجه نوروزی ـ روزنامه‌نگار



بررسی میانگین شدت بارش‌های ۱۰‌سال اخیر در قیاس با ۵۰ سال گذشته نشان می‌دهد که نمودارها روند کاهشی را طی می‌کنند. البته در یکی دوسال گذشته شاهد بارش‌های زیادی بودیم اما ۳ سال پیش از چنین شرایطی برخوردار نبودیم و وضعیت کم‌بارشی را در زمینه باران، میان استان‌های کشورمان داشتیم. باید دید آیا امسال نیز آسمان سخاوت نشان خواهد داد و ما را غرق از بارش‌های پربرکتش خواهد کرد یا اینکه باید در انتظار روزهای سخت کم‌بارشی باشیم. معمولا وضعیت بارندگی در پاییز به‌صورت متناوب است اما وقتی مقدار آن کم و زیاد شود، معمولا به مسئله گرم‌شدن کره زمین و تغییرات اقلیمی برمی‌گردد.

چرا بارش کم است؟
«برای فصل پاییز انتظار داریم هم بارش‌ها دیرتر از نرمال و حد معمول همیشگی آغاز شود و هم انتظارمان این است که بارش‌های پاییزی کمتر از میزان معمول همیشگی رخ دهد. اینکه اشاره می‌کنم که پاییز کم‌بارشی را خواهیم داشت به‌معنای آن نیست که اصلا بارش باران را نداشته باشیم اما مسئله این است که به‌صورت نسبی وضعیت بارش‌ها از سال گذشته کمتر است.» صادق ضیاییان، مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی در گفت‌وگو با همشهری در مورد علت بارش کم می‌گوید: «با توجه به شاخص‌های دور پیوند انسو (ENSO) که ما رصد کردیم و وضعیتی که انتظار داریم وجود داشته باشد فکر می‌کنیم که پرفشار جنب حاره‌ای دیرتر موقعیتش را عوض کند و همچنان در عرض‌های بالاتر باقی بماند. وقتی پرفشار جنب حاره‌ای در عرض‌های بالاتر باقی بماند منجر می‌شود که سامانه‌های بارشی نفوذ خوبی را به سمت کشور ما نداشته باشند و بارش‌ها کمتر از حد نرمال اتفاق بیفتد».   پرفشار (پرارتفاع) جنب حاره‌ای مانند سقفی جلوی صعود هوا و رطوبت به تراز ۸۵۰ هکتوپاسکال را گرفته و ابرها را تضعیف می‌کند و با افزایش دما در ابرها موجب تبدیل‌شدن ابر به شرجی و ناپدید‌شدن ابر می‌شود. این افزایش دما موجب جلوگیری از بارش می‌شود. همچنین در شرایط قوی مانند سدی جلوی نفوذ امواج بارشی و ابرها به منطقه را خواهد گرفت. مناطق جنوبی کشور ما و عربستان معمولا از این پرفشار رنج می‌برند و از وجود این پرفشار احساس ناراحتی می‌کنند؛ چرا که این پرفشار موجب افزایش دما و کاهش بارش در جنوب کشور می‌شود.

سیل را نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم
وجود بارش‌های کم در پاییز امسال دلیلی بر این نیست که ما سیل نداشته باشیم. مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سریع سازمان هواشناسی اظهار می‌کند: « سیل را نمی‌توان  از قبل پیش‌بینی کرد و فقط در کوتاه‌مدت قابل رصد و هشدار است؛ مثلا چند روز یا چند ساعت قبل از وقوع آن. بیشتر از این معمولا پیش‌بینی دادن سیل امکان‌پذیر نیست». 

کشاورزان به گوش باشند
باید کشاورزان به‌خصوص دیم‌کاران با توجه به اینکه بارش‌ها با تأخیر خواهند بود کشت دیم خود را مدیریت و به‌موقع برای این کار اقدام کنند. ضیاییان می‌گوید: «معمولا جدول تاریخ کشت توسط سازمان هواشناسی کشور به کمک وزارت جهادکشاورزی آماده می‌شود. این جدول برای استان‌های مختلف متفاوت است و بهتر است کشاورزان حتما با جهادکشاورزی خود در ارتباط باشند و اطلاع دقیق را دریافت کنند و ببینند تاریخ پیشنهادی چه زمانی است. چون محصولات مختلف تاریخ‌های کشت متنوعی دارند». 
به گفته وی، انتظار می‌رود نوار شمالی کشور وضعیت بهتری نسبت به سایر مناطق در میزان بارش‌ها داشته باشد، به‌خصوص در آخر فصل پاییز به‌نظر می‌رسد وضعیت بهتری داشته باشیم. مناطق واقع در حاشیه زاگرس در‌ ماه‌های مهر و آبان به‌نظر می‌رسد که سال کم‌بارشی را تجربه کنند ولی در آذر‌ماه کمی این وضعیت تعدیل می‌شود. در مجموع زاگرس به‌خصوص زاگرس مرکزی واقع در استان‌های چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویر احمد و تمام استان‌هایی که سرمنشا آب‌شان به زاگرس منتهی می‌شود، پیش‌بینی می‌شود دچار مشکل شوند.

دمای هوا 
طبق پیش‌بینی سازمان هواشناسی کشور، برای دمای هوا در‌ماه مهر انتظار می‌رود نیمه‌شرقی کشور و نوار شمالی هم دمای نرمال و در برخی مناطق حتی کمتر از نرمال را هم تجربه کنند. در مناطق جنوب غربی هم انتظار می‌رود دما برای مهر‌ماه قدری بیش از نرمال باشد. برای آبان‌ماه اغلب نقاط کشور وضعیت نرمالی را تجربه خواهند کرد ولی نیمه‌غربی کشور به‌ویژه جنوب غرب بین نیم تا یک درجه افزایش دما را تجربه می‌کنند. در آذر‌ماه انتظار این است که افزایش دما بین‌ نیم تا یک درجه برای اغلب مناطق کشور وجود داشته باشد.