تهدید آمریکا به خروج از بغداد

سیاوش فلاح‌پور_روزنامه‌نگار

همزمان با افزایش تهدیدهای آمریکا مبنی بر  انتقال سفارت این کشور از بغداد به اربیل، جو امنیتی ویژه‌ای بر بخش‌های مرکزی پایتخت عراق، به‌خصوص در محدوه موسوم به «منطقه سبز»، حاکم شده است. به گزارش شبکه العربیه، تعداد قابل‌توجهی از کارمندان سفارت آمریکا از روز پنجشنبه هفته گذشته به کنسولگری این کشور در اربیل منتقل شده‌اند. همچنین از ساعات پایانی روز یکشنبه، شایعاتی درباره سفر شبانه متیو تولر، سفیر آمریکا در بغداد، به اقلیم کردستان نیز منتشر شده بود. اگرچه وی در ظهر روز گذشته بدون هیچ موضع‌گیری درباره این شایعات با قاسم الاعرجی، مشاور امنیت ملی نخست‌وزیر عراق، در بغداد دیدار داشت. به گفته سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، ریشه این مشکلات به حملات گاه و بیگاه نیروهای ناشناس علیه مراکز نظامی و دیپلماتیک آمریکا در بغداد برمی‌گردد. اگرچه تحقیقات نهادهای امنیتی عراق درباره عاملان این حملات هنوز در جریان است، اما مورگان اورتگاس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، روز گذشته شبه‌نظامیان شیعه و به‌طور کلی حشد شعبی را مسئول حملات معرفی کرده است. مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا نیز روز یکشنبه در تماس تلفنی با همتای عراقی خود نسبت به انتقال کلی سفارت آمریکا از بغداد به اربیل، درصورت تداوم حملات مشابه علیه مراکز دیپلماتیک کشورش، هشدار داده است.
اگرچه حمله به مراکز تجمع نیروهای آمریکایی (نظامی یا غیرنظامی) بعد از اشغال خاک عراق مسئله جدیدی نیست، اما طی سال‌های اخیر به موضوعی مهم در تحولات سیاسی و امنیتی این کشور تبدیل شده است. برای مثال، براساس گزارش شبکه الحدث، مجموعه پایگاه‌های نظامی آمریکا در نقاط مختلف عراق و همچنین سفارت آمریکا در بغداد در سال 2019بیش از 200بار هدف حملات راکتی و یا موشکی قرار گرفته‌اند. دولت آمریکا تا‌کنون حشد شعبی را مسئول این حملات دانسته و بر همین اساس، بارها محل استقرار این نیروها را از طریق حملات هوایی مورد هدف قرار داده است. با وجود این، نه‌تنها حملات مورد نظر متوقف نشده، بلکه عملا بیشتر هم شده است. حالا دولت ترامپ برای نخستین بار در پاسخ به این حملات، گزینه انتقال سفارت از بغداد به اربیل را روی میز قرار داده؛ گزینه‌ای که در عمل به‌معنای سلب مشروعیت از دولت عراق و حتی شاید بازگرداندن تحریم‌های اقتصادی علیه این کشور است، آن هم درحالی‌که راهبرد اصلی دولت جدید عراق به ریاست مصطفی الکاظمی، بازگرداندن عراق به متن معادلات بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی برای بازسازی این کشور است.

باز هم پای انتخابات در میان است
طی روزهای گذشته، رسانه‌های عربی، هر یک از منظر خود، به بررسی و تحلیل تنش‌های میان بغداد و واشنگتن در موضوع انتقال سفارت پرداخته‌اند، تحلیل‌هایی که مجموعه آنها را می‌توان حول 3محور خلاصه کرد:
احتمال درگیری نظامی با ایران: شبکه العربیه در گزارش خود، تخلیه سفارت و همچنین بخش عمده پایگاه‌های نظامی آمریکا در عراق را به‌احتمال وقوع درگیری نظامی با ایران پیوند زده است. به نوشته این شبکه، انتقال نیروهای نظامی آمریکا از پایگاه‌های ناامن سراسر عراق به 2 پایگاه مستحکم عین‌الاسد و الحریر در کنار طرح موضوع انتقال سفارت از بغداد به اقلیم کردستان به‌معنای محدود کردن اهداف ایران در هرگونه درگیری احتمالی است. این در حالی است که با توجه به وضعیت رقابت‌های انتخاباتی ترامپ و بایدن، گزینه ایجاد یک درگیری نظامی محدود با ایران از جبهه عراق و یا خلیج‌فارس بعید نیست.
 تحریک الکاظمی به درگیری با متحدان ایران: روزنامه العرب که ازجمله منابع نزدیک به حامیان مصطفی الکاظمی به شمار می‌رود اما برخلاف العربیه، گزینه درگیری نظامی را محتمل نمی‌داند. به روایت این روزنامه، آمریکا با فشار بر دولت عراق می‌خواهد انگیزه الکاظمی در برخورد با شبه‌نظامیان نزدیک به تهران را تقویت کند. براساس گزارش این روزنامه، الکاظمی برخلاف مواضع اولیه‌اش پس از ورود به قصر نخست‌وزیری، ناچار به عقب‌نشینی در مقابل شبه‌نظامیان مخالف خود شده است. او در شرایط کنونی باید میان برخورد شدید با این گروه‌ها یا بازگشت تحریم‌ها و شکست دولت خود دست به انتخاب بزند.
 حرکت انتخاباتی: دکتر لقاء مکی، استاد علوم سیاسی دانشگاه عراق و ازجمله منتقدین سیاست‌های ایران، با طرح دیدگاهی متفاوت می‌نویسد: طرح موضوع انتقال سفارت، به انتخابات آمریکا و نگرانی ترامپ از وقوع حوادث غیرمنتظره برمی‌گردد، حوادثی که شاید بر سرنوشت او در روز رای‌گیری تأثیر بگذارد. به نوشته مکی، حادثه حمله به سفارت آمریکا در دوران کارتر (1979) و همچنین سقوط سفارت این کشور در لیبی در سال 2012 (که ضربه بزرگی به موقعیت هیلاری کلینتون وارد کرد)، نمونه‌های تاریخی است که ترامپ تلاش می‌کند از وقوع آنها جلوگیری کند. بر این اساس، مسئله انتقال سفارت ریشه انتخاباتی داشته و حتی درصورت تعطیلی، نهایتا 90روز پس از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بازگشایی خواهد شد.