زلزله خبر می‌دهد

صدم‌های ثانیه برای کاهش خسارات در برابر زلزله‌های بزرگ اهمیت فراوانی دارد. اگر پالس‌های اولیه هنگامی که گسل‌های اصلی فعالیت شدیدی از خود نشان می‌دهند، به درستی دریافت و پایش شوند، ده‌ها کار می‌توان انجام داد که از خسارات ثانویه جلوگیری می‌کنند. 20ثانیه جلوتر از آنکه زلزله به منطقه‌ای از شهر برسد، یک‌فرصت طلایی محسوب می‌شود؛ فرصتی که می‌تواند برای اقدامات مناسب در مترو، راه‌آهن، گاز، برق، آب و... به‌کار آید. این در حالی است که سامانه‌های شتاب‌نگار امکان اقدام 2تا 5دقیقه جلوتر را فراهم می‌کنند؛ سامانه‌هایی که زیرساخت‌های‌شان به پایان رسیده و به‌زودی در 22نقطه نصب می‌شوند. به گزارش همشهری، اینطور که رضا کرمی محمدی، رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران، می‌گوید با نصب این سامانه‌ها، فرصت مناسبی برای اقدام سریع در کاهش خسارات را پیش‌روی فرماندهان مدیریت بحران قرار می‌دهد. او در عین حال با بیان اینکه پیش‌بینی وقوع زمین‌لرزه به‌عنوان یک راهکار از نظر علمی ممکن نیست، می‌گوید: «با وجود این، تلاش دانشمندان در این خصوص همچنان ادامه دارد. بنابراین روش‌های علمی که طی دو دهه اخیر در کشورهای لرزه‌خیز پیشرو در حوزه مدیریت بحران در دستور کار قرار دارد، موضوع هشدار سریع زلزله مطرح است که موضوعی جدید و درحال پیشرفت است. راه‌اندازی سامانه‌های هوشمند ازجمله هشدار سریع زمین لرزه که قابلیت اعلام زلزله در لحظاتی پیش از رسیدن امواج مخرب را دارد در دستور کار محققان و دست اندرکاران مدیریت بحران کشورهای لرزه‌خیز دنیا قرار گرفته است. ما نیز در تهران از چند سال قبل این موضوع را موردتوجه قرار دادیم. هدف از ایجاد سامانه‌های هشدار سریع زمین‌لرزه، رسیدن به هشدار و استفاده از ثانیه‌ها به‌منظور کاهش خطرات و آسیب‌های حاصل از امواج مخرب زمین‌لرزه است. درصورت کافی بودن این زمان، با ایجاد آمادگی عمومی می‌توان زیرساخت‌های حیاتی و سامانه‌های حمل ونقل نظیر مترو، راه‌آهن و... و شریان‌های اصلی مانند گاز، برق، آب و... را در وضعیت ایمن‌تر قرار داد و ضمن جلوگیری از رخداد حوادث ثانویه، عملیات نجات را بهبود بخشید.»

تهران؛ نخستین شهر ایران با سامانه هشدار سریع زلزله
تاکنون در اکثر کشورهای زلزله‌خیز جهان نظیر تایوان، ژاپن، ایتالیا، مکزیک و ترکیه از سامانه هشدار سریع به‌منظور اعلام هشدار قبل از وقوع تخریب زمین‌لرزه استفاده شده و تکنولوژی این سامانه‌ها دائم بروزرسانی می‌شود. در تهران نیز عملیات احداث و تکمیل زیرساخت‌های عمرانی و تاسیسات برقی در 22 ایستگاه شتاب‌نگاری این سامانه به اتمام رسیده و عملیات نصب این تجهیزات در اطراف تهران و محدوده گسل‌های فعال در دستور کار قرار دارد. رئیس سازمان مدیریت بحران شهر تهران در این باره می‌گوید: «در کشور ما فقط در شهر تهران و با توجه به اینکه سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در هنگام وقوع زلزله‌ها نقشی حیاتی در تامین ایمنی شهروندان خواهد داشت، اقدامات برای راه‌اندازی فاز آزمایشی سامانه هشدار سریع با مشارکت آژانس همکارهای بین‌المللی ژاپن (جایکا) آغاز شد. در همین راستا نیز اقدام به نصب و راه‌اندازی سامانه‌ای مشتمل بر 4 ایستگاه شتاب‌نگاری مدرن روی بخشی از گسل مشا در شمال شرقی تهران در فاصله حدود ۴۰ کیلومتری از مرز شرقی شهر شد.» کرمی محمدی اضافه می‌کند: «براساس یافته‌های مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران و احراز اطمینان از مفید بودن سامانه مذکور برای شهر تهران، طرح توسعه و ارتقای این سامانه در دستورکار قرار گرفته که با توجه به ویژگی‌های زمین‌ساختی و لرزه‌خیزی شهر تهران که متفاوت از لرزه‌خیزی دیگر شهرهای دنیاست، ضرورت مطالعه بومی سامانه هشدار سریع زلزله در آن بیشتر احساس می‌شود. سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران نیز، براساس اسناد بالادستی و وظایف محوله، اجرای پروژه، تکمیل، راه‌اندازی و ارتقای سامانه هشدار سریع زلزله شهر تهران را در دستور کار خود قرار داده است. در این راستا، برابر اقدامات انجام‌شده در سال گذشته و نیمه اول سال‌جاری، عملیات احداث و تکمیل زیر ساخت‌های عمرانی و تاسیسات برقی در ۲۲ ایستگاه شتاب‌نگاری سامانه مذکور به اتمام رسیده و با توجه به خرید دستگاه‌های شتاب‌نگاری در سال گذشته از سوی شهرداری تهران این تجهیزات با همکاری مجری پروژه که دانشگاه فردوسی مشهد است، در دستور کار قرار دارد. این ایستگاه‌ها در اطراف تهران و محدوده گسل‌های فعال، نقاط لرزه‌زا و تهدید‌کننده شهر تهران احداث شده‌اند. هم‌اکنون این طرح فقط در تهران به‌صورت پایلوت اجرا شده است.» 

   شتاب‌نگارها چه می‌کنند؟
درصورت وقوع زمین‌لرزه، شتاب‌نگارها شدت زلزله را در لحظه تخمین و اعلام می‌کنند. برای این منظور مکان‌هایی با همکاری استانداری تهران، البرز و سمنان برای نصب شتاب‌نگار شناسایی و ساخته شده‌اند که در مناطقی از گرمسار، ورامین، پیشوا، کرج و... قرار دارند. براساس داده‌های شتاب‌نگار سایر ایستگاه‌های مستقر در شهر تهران، می‌توان ظرف ۲ تا ۵ دقیقه به‌صورت تقریبی گفت که کدام نواحی تهران دچار خسارت احتمالی شده است.