موفقیت پیام‌رسان داخلی در گرو رویکرد رقابتی
عمادالدین قاسمی‌پناه_ روزنامه‌نگار
طی چند هفته گذشته، 2طرح مختلف از سوی نمایندگان مجلس در مورد ساماندهی پیام‌رسان‌های خارجی و مدیریت فضای مجازی تدوین شده است. علاوه بر نکات متعددی که در این طرح‌ها مورد توجه قرار گرفته، یکی از موضوعاتی که در طرح اول، توجه کاربران فضای مجازی را جلب کرد، ماده‌ای بود که پیام‌رسان‌های خارجی را ملزم به ایجاد نمایندگی در کشور می‌کرد. از سوی دیگر، دوباره بحث تولید یک پیام‌رسان داخلی مطرح شد که قرار است 2اپراتور اصلی کشور برای راه‌اندازی آن دست به‌کار شوند. با توجه به فضای کشور و تحریم‌ها، بعضی از مردم چنین استنباط کردند که با تصویب طرح ساماندهی پیام‌رسان‌های خارجی، به‌طور بالقوه این پیام‌رسان‌ها فیلتر می‌شوند و باید در انتظار ظهور یک پیام‌رسان داخلی باشند. پیام‌رسان داخلی نه‌تنها بد نیست که مزایای بسیاری هم دارد. شاید یکی از این مزایا، اطمینان خاطر کسب‌و‌کارهای خرد از وجود یک بستر پایدار و همیشگی باشد که با انسداد پیام‌رسان‌های خارجی، دیگر تهدیدی متوجه آنها نخواهد بود. اما آنچه برای تولید یک پیام‌رسان داخلی اهمیت دارد، استفاده از تجربه‌های موفق و ناموفق این حوزه است. امروز شاید بعضی از کاربران جوان حتی نام «وایبر» را هم نشنیده باشند، اما «تیک‌تاک» که یک اپلیکیشن چینی است، تاکنون حدود 2میلیارد بار دانلود شده و 800میلیون کاربر فعال دارد. این اپلیکیشن که در چین به نام دویین(Douyin) شناخته می‌شود، توانسته اعتماد 400میلیون کاربر از جمعیت 4/1میلیارد نفری این کشور را جلب کند. اما مهم‌تر از این عدد، شمار 100میلیون نفری کاربران تیک‌تاک در آمریکاست. جمعیت آمریکا حدود 350میلیون نفر است که این عدد نشان می‌دهد بیش از یک چهارم آمریکایی‌ها از این اپلیکیشن استفاده می‌کنند. به این نکته باید توجه کرد که کاربران 100میلیونی آمریکا کسانی هستند که امکان استفاده از گوشی هوشمند و اینترنت برای آنها فراهم است. به‌عبارتی، بخشی از جمعیت آمریکا به دلایل مختلف، از این امکان بهره نمی‌برند. جالب‌تر آنکه در بعضی از نظرسنجی‌های مردمی، آمریکایی‌ها چین را از دشمنان اصلی خود معرفی می‌کنند.
محبوبیت تیک‌تاک در میان کاربران آمریکایی تا جایی پیش رفت که دولت این کشور، با وجود بعضی مخالفت‌ها ازجمله اعتراض «اتحادیه آزادی‌های مدنی آمریکا»، بالاخره به «دلایل امنیتی» دستور به ممنوعیت آن داد. این در حالی است که بعضی از تحلیلگران، این ممنوعیت را نه به دلایل امنیتی که مرتبط با دلایل اقتصادی می‌دانند. ما هم کالاهایی داریم که نه‌تنها در کشور، بلکه در دنیا از محبوبیت بسیاری برخوردار است. ایرانی‌ها اگر دخل و خرجشان اجازه دهد، ترجیح می‌دهند که از برنج گیلان، چرم طبیعی تبریز، زعفران خراسان و قالی کاشان لذت ببرند ؛ بقیه مردم دنیا هم همینطور. نتیجه آنکه اگر می‌خواهیم به همان بن‌بست پیام‌رسان‌های قبلی داخلی برسیم، بی‌عملی بهتر از این است که یک‌بار دیگر هزینه‌ای روی دست مردم بگذاریم. در ابتدا، بنایمان را بر اعتمادسازی بگذاریم و پس از آن، با بهره‌گیری از ایده‌های متخصصان، تجربه‌های داخلی و خارجی و توانمندی‌های تکنولوژیک وارد حوزه توسعه پیام‌رسان‌ها، به‌عنوان یک رویکرد رقابتی در عرصه جهانی شویم.