بایدن، دوست یا دشمن چین؟

اوج گرفتن تنش‌ها بین آمریکا و چین در هفته‌های اخیر، توجه‌ها را به سمت دورنمای روابط 2کشور بعد از انتخابات نوامبر برده است. روابط چین و آمریکا این روزها به پایین‌ترین سطح خود در سال‌های گذشته رسیده است، تا جایی که نشست 2روز پیش مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز به صحنه‌ای برای تقابل 2کشور تبدیل شد؛ دونالد ترامپ، چین را متهم به پخش «ویروس چینی» در جهان کرده و در مقابل، پکن هرگونه «سیاسی‌سازی» ویروس کرونا را محکوم کرده است.
به‌گزارش نیویورک‌تایمز، برخی از سیاستمداران معتقدند؛ رئیس‌جمهور آینده آمریکا هر فردی که باشد، در هر صورت چین با روابط سیاسی متشنج‌تری روبه‌رو خواهد شد. دمکرات‌ها و جمهوریخواهان هر 2 تمایل دارند تا قدرت چین را محدود کنند و جلوی بلندپروازی‌های اقتصادی و سیاسی شی‌چین‌پینگ، رئیس‌جمهور این کشور را بگیرند.
سیاستمداران چین تاکنون به‌طور رسمی جانب هیچ‌کدام از نامزدهای انتخاباتی آمریکا را نگرفته‌اند و کوی تیانکی، سفیر چین در ایالات متحده نیز ادعاها درباره اینکه پکن به‌دنبال تأثیرگذاری یا دخالت در انتخابات است را رد کرده است.
از دید برخی ناظران، جو بایدن می‌تواند چالش جدی‌تر و بزرگ‌تری برای غول اقتصادی آسیا باشد. نامزد دمکرات‌ها با اتخاذ راهبردهای تقابلی بیشتر، خطر جدی‌تری برای سیاست‌های جهانی این کشور نسبت به ترامپ است.
بایدن متعهد شده درصورت پیروزی در انتخابات، رویکرد جدی‌تری به موضوع‌ تغییرات آب‌وهوایی، فشارهای چین بر اقلیت‌های قومی و هنگ‌کنگ داشته باشد. احتمال اینکه این نامزد انتخاباتی، روابط آمریکا با متحدانش را ترمیم و ملت‌های دیگر را برای تحت فشار گذاشتن و منزوی کردن چین بسیج کند هم وجود دارد. چنگ شیاهه، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه رنمین چین در پکن معتقد است: «بایدن می‌تواند سیاست‌های سختگیرانه فعلی را جدی و عملی ‌کند. او حتی ممکن است به اقدامات پیچیده‌تر و هماهنگ‌تر علیه چین متوسل شود.»
بایدن اما برای رهبران چین غریبه نیست. او به‌عنوان نماینده سنا، نقش مهمی در عضویت چین در سازمان تجارت جهانی در سال2001 ایفا کرد‍؛ موضوعی که توسط رقیب انتخاباتی‌اش تاکنون بارها علیه او استفاده شده است.
چین، تجربه بایدن در معاونت دولت باراک اوباما یعنی زمانی که روابط 2کشور مانند امروز تحت رهبری هو جین‌تائو، در تنگنا بود را هم از یاد نبرده است. اختلاف 2 غول آمریکایی و آسیایی در آن زمان بر سر جاسوسی سایبری و حضور نظامی چین در دریای جنوبی چین بود. بایدن در سفری به چین در سال2013 به‌منظور رفع تنش‌های نظامی با رئیس‌جمهور فعلی دیدار داشت. شی‌جین ‌پینگ در این دیدار در پکن، بایدن را «دوست قدیمی من» خطاب کرد.
نامزد دمکرات‌ها هم زمستان امسال در یک نشست حزبی گفته بود؛ به‌عنوان معاون اول رئیس‌جمهور با شی جین ‌پینگ بیش از هر رهبر دیگری در جهان ارتباط داشته و به‌دلیل شناخت این فرد، درصورت برتری در انتخابات از عهده تعامل با چین به خوبی برمی‌آید.
تغییر لحن نامزد دمکرات‌ها درباره چین از دید ناظران پنهان نمانده است. او که قبلا وعده «سختگیری بر چین» را داده بود به تازگی لقب «رقیب جدی» را به این کشور داده است؛ عنوانی که از عنوان «مخالف» که به روسیه داده است به‌مراتب ملایم‌تر است. برهمین اساس، کارشناسان امیدوارند بایدن با دنبال کردن رویکرد تاریخی دمکراسی، راهکارهایی برای همکاری‌های 2کشور در زمینه تغییرات آب‌وهوایی و سلامت بیابد.
با این حال، برخی در پکن دیدگاه خوبی نسبت به تغییر لحن بایدن ندارند و نگران هستند اگر او رئیس‌جمهور شود گام‌های سختگیرانه‌تری نسب به ترامپ برای تنبیه چین در زمینه حقوق‌بشر بر‌دارد.
درحالی‌که بایدن، سرکوب مسلمانان توسط چین را محکوم کرده، به‌گفته جان بولتون، مشاور امنیت ملی پیشین رئیس‌جمهور، ترامپ که به ندرت درباره حقوق بشر اظهارنظر می‌کند حمایت خود را از این اقدام پکن در دیداری خصوصی با شی جین ‌پینگ اعلام کرده بود. در پکن، ترامپ حتی با وجود حمله‌های گزنده درباره ویروس کرونا، به‌دلیل داشتن دیدگاه معامله‌گرایانه، گزینه محبوب‌تری به‌نظر می‌رسد. برخی از کارشناسان چین معتقدند؛ سیاست‌های ترامپ با کم‌رنگ کردن رهبری آمریکا بر جهان از جهاتی به نفع کشورشان بوده است.
حزب کمونیست نیز از هرج‌ومرج‌هایی که در نتیجه اقدامات دولت ترامپ در آمریکا روی داده، به نفع خود استفاده تبلیغاتی کرده و قدرت دولت اقتدارگرای چین در کنترل کرونا را به رخ کشیده است. از نظر این حزب، ترامپ به خوبی چهره زشت دمکراسی را به جهان نشان داده است.
از سوی دیگر، رئیس‌جمهور آمریکا بارها چین را به محور کارزار انتخاباتی‌اش تبدیل کرده و مدعی شده او از بایدن برای چینی‌ها خطرناک‌تر است. نامزد جمهوریخواهان، اخیرا جنگ تجاری پرهزینه‌ای علیه چین با هدف ضربه زدن به صنعت فناوری رو به رشد این کشور آسیایی راه انداخته و بارها آنها را به‌خاطر پخش ویروس کرونا در جهان سرزنش کرده است.
او حدود یک‌ماه پیش دستور مسدود کردن نرم‌افزار چینی «تیک‌تاک» را داد، اما با شکایت چین و با درنظر گرفتن منافع شرکت‌های آمریکایی در نهایت موافقت کرد تا این شبکه اجتماعی به شرط مدیریت شرکت‌های اوراکل و والمارت به‌کار خود ادامه دهد. حال باید منتظر بود و دید چه سرنوشتی در انتظار کشمکش‌های پکن و واشنگتن بعد از انتخابات نوامبر است.