گرانی خودرو در شکاف عرضه و تقاضا

علی ابراهیمی ـ دبیر گروه بازار

کاهش ارزش پول ملی، انتظارات تورمی و تلاش صاحبان سرمایه برای حفظ ارزش دارایی‌هایشان موجب رشد دلال‌بازی در بازار کالاهای واسطه‌ای، سرمایه‌ای و حتی مصرفی شده است. بازار این روزهای خودرو نیز متاثر از این شرایط، رشد تقاضای کاذب و گرانی را تجربه می‌کند. گرچه بخشی از گرانی خودرو از این موضوع نشات می‌گیرد اما شکاف تیراژ تولید و عرضه با تقاضای واقعی و کاذب بازار خودرو نیز مزید بر علت شده است. در شرایطی که تازه‌ترین آمارهای وزارت صنعت از رشد تیراژ تولید خودرو طی 5ماهه نخست امسال حکایت دارد اما کارشناسان شکاف تقاضای سالانه یک‌میلیون‌و300هزار دستگاه برای خودرو با تیراژ تولید حداکثر 700تا 900هزار دستگاهی خودروسازان طی 2سال اخیر را در کمبود عرضه و گرانی خودرو مؤثر می‌دانند. علاوه بر آن بخشی از تقاضای انباشته سال‌های گذشته متقاضیان واقعی خودرو به‌دلیل افزایش قیمت‌ها به تعویق افتاده و متقاضیان واقعی که به‌دلیل افت قدرت خریدشان قادر به خرید خودرو نبوده‌اند، هنوز جزو خریدارانی محسوب می‌شوند که مشخص نیست با توجه به سیر صعودی قیمت‌ها تا چه زمانی قادر به خرید خودرو خواهند شد. از سوی دیگر کاهش بازدهی و افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در برخی بازارها مانند بورس، مسکن، طلا و ارز  شرایط را برای رشد تقاضای خرید خودرو مهیا کرده و در حالی ‌که دست‌اندرکاران تنظیم بازار سعی در افزایش قرعه‌کشی فروش خودرو توسط شرکت‌های خودروسازی دارند، این شیوه عرضه قادر به تامین نیاز بازار خودرو نبوده است.


با وجود هدف‌گذاری تیراژ تولید یک‌میلیون‌و200تا یک‌میلیون‌و300هزار دستگاه خودرو در سال گذشته و امسال، آمارهای رسمی از محقق نشدن این میزان تولید خودرو حکایت دارد اما تقاضای خرید خودرو در بازار افزایش یافته و به عاملی برای افزایش شکاف نرخ مصوب و حاشیه بازار تبدیل شده است. در بازار خودروهای خارجی نیز تداوم ممنوعیت واردات و افزایش نرخ ارز شرایطی را رقم زده که اغلب خودروهای وارداتی کارکرده و حتی خودروهای چینی مونتاژ داخل رشد 50تا 80درصدی قیمت‌ها نسبت به سال گذشته را تجربه کرده‌اند. گزارش میدانی همشهری از قیمت خودروهای خارجی در حاشیه بازار نیز بیانگر تغییر نرخ این خودروها متناسب با شرایط بازار و قیمت ارز است، به‌نحوی که قیمت اغلب خودروهای خارجی با عمر بیش از 5سال از مرز یک‌میلیارد‌تومان عبور کرده‌است. با این شرایط در روزهای نخست هفته جاری قیمت تویوتا راوفور 2دیفرانسیل مدل ۲۰۱۸ به حدود ۲میلیارد‌و۳۰۰میلیون، تویوتا پریوس تیپ C مدل ۲۰۱۷ یک‌میلیاردو۲۲۵ میلیون، تویوتا C-HR هیبرید تیپ لانچ یک‌میلیارد‌و۹۱۰ میلیون و تویوتا C-HR تمام چرخ متحرک تیپ استایل مدل ۲۰۱۸ به قیمت ۲میلیارد‌و۱۱۰میلیون‌تومان در بازار معامله شد. همچنین قیمت سانگ‌یانگ تیوولی آرمور با قیمت ۸۶۵ میلیون، سانگ‌یانگ نیو کوراندو پرمیوم پلاس مدل ۲۰۱۸ یک‌میلیارد‌و۱۷۰میلیون، سانگ‌یانگ رکستون G4حدود ۲میلیاردو۷۵۰ میلیون، کیا اسپورتیج ۴سیلندر GT لاین ۲میلیاردو۳۰۰ میلیون، هیوندای آزرا گرنجور ۴سیلندر ۲میلیارد‌و ۳۰۵میلیون، هیوندای سانتافه ۴سیلندر ۲دیفرانسیل مدل ۲۰۱۷ حدود یک‌میلیارد‌و۹۸۰میلیون و هیوندای توسان ۲لیتر به یک‌میلیارد‌و۹۱۲تومان رسید.

افزایش 5ماهه تیراژ تولید خودرو 
بررسی آخرین آمارهای اعلام شده توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت حاکی از تولید ۳۴۴هزار‌و۸۰۰ دستگاه خودروی سواری از سوی خودروسازان کشور از ابتدای امسال تا پایان مردادماه و رشد ۱۸. ۴ درصدی آن در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته است، به‌نحوی که جمع تولید خودروی سواری تا پایان مردادماه پارسال ۲۹۱هزارو۲۰۰ دستگاه بوده‌است. در 5ماهه نخست امسال تیراژ تولید وانت با رشد ۳۸. ۴ درصدی به ۳۱هزار‌و۵۲۸ دستگاه رسیده‌است اما تولید اتوبوس، مینی‌بوس و ون با ثبت افت ۵. ۹درصدی در مقایسه با مدت مشابه پارسال به ۶۷۳ دستگاه کاهش یافته است. شرکت‌های خودروسازی طی سال گذشته در مجموع ۹۲۷هزار‌و۱۹۷ دستگاه خودرو تولید کردند که سهم شرکت‌های تولیدکننده خودروهای سواری از این تعداد ۸۵۵هزار دستگاه و سهم شرکت‌های فعال در حوزه تولید خودروهای تجاری سبک و سنگین ۷۲هزار‌و۱۹۷دستگاه بوده‌است. به گفته سعید زرندی، معاون طرح و برنامه وزارت صنعت نیز امسال تولید یک‌میلیون‌و ۲۰۰هزار دستگاه خودرو از سوی شورای سیاستگذاری خودرو تعیین شده است.

رشد عرضه با فروش هر دو هفته یک‌بار 
سرپرست وزارت صنعت با بیان اینکه طی 6ماه دوم امسال ۱۵۰هزار خودرو توسط 2خودرو‌ساز به فروش می‌رسد که بخشی از این فروش، فوق‌العاده خواهد‌بود و به کنترل قیمت‌ها در حاشیه بازار خودرو کمک می‌کند، گفت: ایران‌خودرو ۱۱۰هزار و سایپا ۴۰هزار دستگاه خودرو را تا پایان سال، به صورت پیش‌فروش و فروش فوق‌العاده در اختیار مصرف‌کنندگان قرار‌می‌دهد. به گفته جعفر سرقینی با توجه به اینکه همچنان نحوه توزیع از طریق قرعه‌کشی است، برای کسانی که ثبت‌نام می‌کنند شرط خاصی در نظر گرفته شده‌است که در زمان ثبت‌نام ۱۰درصد مبلغ را در حسابی واسطه قرار‌دهند. این کار موجب خواهد شد تا کسانی که واقعاً نیاز به خرید خودرو دارند، اقدام به ثبت‌نام کنند و از ثبت‌نام افرادی که می‌خواهند شانس خود را برای دریافت خودرو امتحان کنند، جلوگیری کنیم. مدیرکل صنایع حمل‌ونقل وزارت صنعت نیز از فروش فوری هر 2هفته یک‌بار خودروسازان خبر داده و گفت: برای ثبت‌نام جدید در شرط نداشتن پلاک فعال خانوار برای ثبت‌نام خودرو در طرح فروش فوق‌العاده تجدیدنظر شده و باتوجه به مشکلاتی که برای برخی از متقاضیان ایجاد کرده بود این شرط برداشته شده است. سهیل معمارباشی با اشاره به مصوبات آخرین جلسه کمیته خودرو مبنی بر اجرای طرح واگذاری حدود ۱۵۲هزار خودرو به‌صورت هر 2هفته یک‌بار تا پایان سال‌جاری افزود: با تجدید‌نظر در شرط نداشتن پلاک فعال خانوار برای ثبت‌نام خودرو، اکنون تنها موضوع پلاک فعال، برای شخص متقاضی مطرح است و شخص متقاضی ثبت‌نام نباید پلاک فعال داشته باشد. به گفته او افزایش فروش فوق‌العاده خودروها از جمله برنامه‌هایی است که برای کمک به تثبیت آرامش در بازار خودرو مدنظر قرار‌گرفته و بر این اساس مقرر شده تا طرح واگذاری حدود ۱۵۲هزار خودرو اجرا شود که یکی از شروط واگذاری خودرو در این طرح‌ها، پرداخت ۱۰درصد قیمت رسمی خودرو در هنگام ثبت‌نام خواهد بود. معمار باشی گفت: این مبلغ باید در هنگام ثبت‌نام به‌حساب واسطی که توسط شرکت‌های خودروساز اعلام می‌شود، واریزشود و این مبلغ تا زمان اعلام منتخبان قرعه‌کشی در حساب بانکی به اسم فرد متقاضی خواهد‌ماند و درصورت ‌برنده نشدن متقاضی در قرعه‌کشی، این مبلغ که در حساب فرد بلوکه شده بود، قابل‌برداشت خواهد‌شد.


  کاهش قیمت خودرو با رشد عرضه 

مدیرعامل پیشین سایپا در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به اینکه هدفگذاری تولید یک‌میلیون‌و 300هزار دستگاه خودرو در سال گذشته محقق نشده است گفت: حداکثر حدود 900هزار دستگاه خودرو به بازار عرضه شد که این امر موجب سرریز تقاضای انباشته به بازار خودرو در سال‌جاری شده است. سعید مدنی با بیان اینکه در شرایط اقتصادی کنونی حتی در صورتی که تیراژ تولید خودروسازان به دوبرابر افزایش یابد باز هم شاهد افزایش قیمت خودرو خواهیم بود، افزود: مردم برای حفظ ارزش پول خود، خودرو می‌خرند و سود آنی فروش خودرو در بازار که در برخی موارد به بیش از دو برابر قیمت مصوب می‌رسد نیز مزید بر علت شده‌است. او تأکید کرد: در شرایط کنونی که خودروسازان به‌دلیل مشکلات مالی و تامین قطعه امکان تولید انبوه خودرو را ندارند، به‌نظر می‌رسد که فاصله قیمت کارخانه و بازار خودرو حفظ خواهد شد. رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو نیز در گفت‌وگو با همشهری، کاهش یا تثبیت قیمت‌ها در حاشیه بازار خودرو را در گرو تثبیت نرخ دلار در حداقل پایه 20هزار تومان برای مدت یکی،دو‌ ماه و رشد عرضه خودرو به بازار قلمداد کرد و گفت: تنها با تثبیت نرخ ارز و رشد واقعی عرضه خودرو است که امکان تثبیت یا کاهش قیمت‌ها در حاشیه بازار خودرو فراهم می‌شود در غیراین‌صورت حتی کسانی که خودروی صفر‌کیلومتر در اختیار دارند نیز به امید افزایش بیشتر قیمت‌ها از عرضه آن به بازار خودداری می‌کنند. سعید موتمنی، افزود: انتظارات تورمی و عرضه قطره‌چکانی خودروهای تولید و مونتاژ داخل، موجب پیشی‌گرفتن تقاضا از عرضه خودرو و قیمت‌سازی‌ فروشندگان در فضای مجازی شده است و متأسفانه اکنون در بازار خودرو هیچ پایه‌قیمتی برای انواع خودروهای تولید یا مونتاژ داخلی و حتی وارداتی وجود ندارد. به گفته او افزایش نرخ ارز، گرانی خودروهای پرتیراژ تولیدی یا مونتاژ داخلی و تداوم ممنوعیت واردات خودرو موجب شده تا قیمت خودروهای کارکرده خارجی نیز در حاشیه بازار افزایش‌یابد. به‌نحوی که قیمت سانتافه از یک‌میلیارد‌تومان در اسفند‌ماه سال گذشته به یک‌میلیارد‌و700میلیون‌تومان تا نیمه شهریور‌ماه امسال رسید.