رزمندگان با چه معیاری جانباز شناخته می‌شوند؟

 در دوران دفاع‌مقدس شاهد حماسه‌هایی بوده‌ایم که باورش برای خیلی از افراد سخت است. بسیاری از رزمندگانی که دچار مجروحیت می‌شدند، به دفعات با رهاکردن درمان خود مجدداً به جبهه‌های نبرد برگشته و مشغول دفاع در برابر دشمن می‌شدند. بسیاری از آنان حتی مجروحیت‌های خود را پنهان می‌کردند تا مبادا از اعزام مجدد آنان به جبهه‌ها خودداری شود. برخی به‌صورت سرپایی درمان شده و به‌دنبال سوابق درمانی نبودند. شرایط جنگی فضای جبهه‌ها را طوری رقم زده بود که اکثر مدارک درمانی در بیمارستان‌های صحرایی یا نابود شدند یا به مرور که امکان بایگانی آنها فراهم نبود از بین رفتند. با توجه به شرایط کنونی رزمندگانی که فاقد صورت سانحه و مدارک درمانی همزمان بودند با مشکلات جدی در روند تشکیل پرونده جانبازی مواجه شدند. برخی از اقدامات گذشته مجلس و نهادهای متولی این امر نیز نتوانست راهکار مناسبی برای پایان‌دادن به این پیگیری‌ها باشد.
ماده۶۱ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (شماره۲) بیان می‌دارد: افراد و رزمندگانی که در دوران دفاع‌مقدس و حوادث زمان انقلاب اسلامی دچار آسیب جسمی، روحی و روانی شده‌اند ولی صورت سانحه و مدارک بالینی همزمان ندارند، با معرفی یگان‌های اعزام‌کننده و نهادهای متولی توسط کمیسیون احراز بنیاد شهید و امور ایثارگران و با نظر کمیسیون پزشکی، جانبازی آنها مورد تأیید قرار می‌گیرد و متناسب با میزان جانبازی، تحت پوشش بنیاد شهید و امور ایثارگران قرار می‌گیرند.
این ماده قانونی در اجرا با مشکلات عدیده‌ای مواجه و عملا اجرای آن متوقف شد. مجلس شورای اسلامی در قانون برنامه ششم توسعه مجدداً به این موضوع ورود کرد و با احیای ماده۶۱ به‌دنبال پایان دادن به این مشکل بود. در بندالف ماده۸۷ قانون برنامه ششم توسعه آمده است: دولت مکلف است در اجرای ماده۶۱ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (شماره۲) مصوب ۴/۱۲/۱۳۹۳ به‌نحوی برنامه‌ریزی نماید که تا 2سال اول اجرای قانون برنامه کلیه مشمولان ماده مذکور تعیین تکلیف گردند. یگان‌های اعزام‌کننده نهادهای متولی موظفند گواهی مورد نیاز افراد مشمول این ماده و صورت سانحه را به کمیسیون احراز بنیاد شهید و امور ایثارگران ارائه دهند. در تبصره ذیل این بند آمده است: بنیاد شهید و امور ایثارگران موظف است رزمندگان 8سال دفاع‌مقدس که صورت سانحه‌های بالینی همزمان مجروحیت را ندارند اما مجروحیت آنها توسط کمیسیون پزشکی نهاد اعزام‌کننده نیروهای مسلح احراز می‌شود را به‌عنوان جانباز تلقی نماید و حداقل ۵درصد جانبازی به آنها تعلق می‌گیرد. اجرای این تبصره مانع از احراز جانبازی بیش از درصد مذکور توسط بنیادشهید و امور ایثارگران نیست. با عنایت به اینکه احراز و تشخیص جانبازی در ماده۶۱ به بنیاد واگذار شده بود و در بند الف نیز به این موضوع اشاره شده است اما تبصره ذیل آن به کمیسیون‌های پزشکی نهاد‌های اعزام‌کننده در نیروهای مسلح هویت تازه‌ای بخشید، به این معنا که رزمندگان فاقد صورت سانحه و مدارک بالینی همزمان مجروحیت، چنانچه توسط کمیسیون پزشکی نهاد‌های اعزام‌کننده در نیروهای مسلح، احراز شوند به‌عنوان جانباز تلقی شده و بنیاد موظف است جانبازی آنها را بپذیرد و حداقل ۵درصد جانبازی به آنان اعطا کند. البته تعیین درصد مانع از احراز جانبازی بیش از درصد مذکور توسط بنیاد نخواهد بود. بنابراین برای تعیین جانبازی رزمندگان فاقد صورت سانحه و مدارک بالینی همزمان مجروحیت این روال باید جاری باشد:
 ۱ - مجروحیت آنها توسط کمیسیون پزشکی نهاد اعزام‌کننده در نیروهای مسلح احراز شود.
۲ - بنیاد موظف است آنان را به‌عنوان جانباز بپذیرد.
۳ - بنیاد حداقل ۵درصد جانبازی به آنان اعطا کند.
۴ - این ۵درصد مانع از احراز جانبازی بیش از ۵درصد آنان نخواهد بود.