سینما کریستال؛ آخرین بازمانده لاله‌زار

سعید برآبادی     

 جدال بین لاله‌زار و لاله‌زارنو، با ورود مشاغل آنتیک و باکلاس و ساخت مغازه‌ها و بوتیک‌ها و طلافروشی‌های آنچنانی در حدفاصل خیابان جمهوری تا خیابان انقلاب و در آغاز دهه30شروع شد. جدالی برابر که در آن هر عابری می‌توانست جبهه خود را انتخاب کند؛ پیوستن به سادگی و شلوغی جنوب لاله‌زار که به لاله‌زار قدیم معروف بود یا رفتن به لاله‌زار‌نو و دیدن به‌روزترین تولیدات دنیا در چند مغازه فشرده به هم. در چنین فضا و شرایطی بود که در نخستین روزهای خرداد 1324، سینما کریستال چشم به جهان گشود. از معمار این بنا، اطلاعاتی در دست نیست اما بعید نیست که کار شرکت‌های معماری جوانی باشد که در آن سال‌ها، سودای بلندمرتبه‌سازی‌ تجاری داشتند. صابر رهبر، مدیر این سینما، خود تهیه‌کننده و فیلمساز بود و به همین‌خاطر می‌دانست که مردم چه سینمایی را با چه ویژگی‌هایی در بلبشوی سینماهای لاله‌زار می‌پسندند و به همین‌خاطر سینمایی با 2سالن و گنجایش 600نفر به راه انداخت تا میزبان قشر مرفه‌نشینی باشد که نمی‌خواهند برای دیدن فیلم‌های روز ایران و دنیا، در ازدحام نفس‌گیر صف‌های سینماهای جنوب خیابان معطل شوند. از ویژگی‌های بارز این بنا به سالن تابستانی آن می‌شود اشاره کرد که هنوز آثار آن بر پشت‌بام بنا قابل رویت است اما در کنار این ویژگی، کریستال، یک ویژگی مهم دیگر هم دارد؛ این سینما نخستین سینما با امکان پخش صدای دالبی است که در لاله‌زار ساخته می‌شود. در برخی متون تاریخی هم قید شده که حدود یک سال بعد از افتتاح این سینما، نخستین فیلم خارجی با دوبله فارسی در کریستال اکران شده است. این فیلم که نام اصلی‌اش «نخستین وعده دیدار» بوده را اسماعیل کوشان با نام «دختر فراری» در ترکیه دوبله و برای اکران به کریستال فرستاد. کریستال تا سال‌های بعد از انقلاب نیز به فعالیت پرداخت و بخت آن را داشت که یکی از آخرین سینماهای مرده در خیابان لاله‌زار باشد؛ با مرگ رهبر، سینمایش نیز از نفس افتاد و اکنون به انبار مغازه‌داران لاله‌زار و پارکینگ بدل شده است.