​​​​​​​جایگاه فرش در اقتصاد استان

محمد توفیق مشیرپناهی| سنندج-خبرنگار:

 مردم سراسر جهان فرش دست‌باف ایرانی را که در کردستان و سایر نقاط کشور تولید می‌شود، می‌شناسد. در دنیا کمتر هنری را می‌توان یافت که به گستردگی فرش، هم‌زمان جنبه هنری و کاربردی داشته باشد و در ضمن، سبب کسب درآمد برای خانواده شود. چون کردستان از تمدن‎های اولیه یک‌جانشینی و آغازگر کشاورزی بود و دامداری آن در کنار کشاورزی سابقه چند هزار ساله دارد، از خاستگاه‌های تاریخی و اصلی تولید فرش گذشته‌های دور محسوب می‌شود. 

در فرهنگ کردستان، همراهی و کمک کردن زنان در تمام مراحل زندگی از قبیل کشاورزی و دامداری برای بهبود کیفیت زندگی در کنار کارهای خانه و وظیفه تربیت و بزرگ کردن فرزندان، از اهمیت فراوان و محوری دارد. از فعالیت‌هایی که به شکل سالم و گسترده و با کم‌ترین زمان آموزش به صورت استاد‌شاگردی از مادر به فرزند، برای تقویت بنیه درآمد خانواده در تمامی استان رواج داشته، بافت فرش (قالی و گلیم) بوده است.

در گذشته فرش بیشتر برای استفاده شخصی در خانه، ساخت پشتی، آویزها، روکرسی‏ یا به نیت اهدا به بزرگان، مساجد‏ و جهیزیه عروس بافته و به ندرت برای فروش و عرضه در بازار تولید می‌شد. ضمن آن‌که اقلیم کوهستانی و سرد، استفاده از فرش را رواج بیشتری می‌دهد. با توجه به توسعه ارتباط با مناطق، شهرها و کشورهای دیگر برای فروش و تامین مایحتاج زندگی از درآمد حاصل از فرش، تولید شد. بنا بر این با توجه به سلیقه بازار هدف این هنر- صنعت در استان رونق بیشتری پیدا کرد. فرش‌بافی با توجه به سابقه فعالیت و گستردگی آن بعد از کشاورزی و دامداری، از منابع مهم درآمدی مردم استان است. فرش بافی چندین شغل جانبی از جمله پشم‌چینی، پشم ریسی، رنگرزی، چله‌کشی، نقشه‌کشی، تهیه خامه‌های پشمی و ابریشمی، پرداخت، رفوگری و فروشندگی فرش را به همراه دارد. بنابراین نقش فرش در اشتغال و درآمد استان غیر قابل انکار است.

         با توجه به این‌که بیش از 85 درصد از تولیدات فرش استان به خارج از استان و کشور فرستاده می‌شود، ادامه فعالیت در تولید فرش بستگی به میزان توان عرضه و بازاریابی خارج از استان دارد و لزوم بازنگری و توجه ویژه به این موضوع را چند برابر می‌کند. بعد از سال 1374 وضع فروش و صادرات فرش استان اُفت زیادی کرد. 

عوامل مختلفی می‌تواند بر این امر اثر بگذارد؛ مثل: سیاست‌های تجاری کشور، سیاست‌های کشورهای رقیب، تغییر در سلایق جهانی، بحران‎های اقتصادی جهانی، تحریم‌ها، نبود مدیریت صحیح سازمانی در فرش، ناهماهنگی با تکنولوژی روز از قبیل خرید و فروش اینترنتی، قوانین حمایتی اندک و ضعف در بازاریابی خارجی. لذا باید راهکارهایی مناسب و قابل اجرا اندیشیده شود. کردستان به سبب داشتن مواد اولیه مرغوب و فراوان برای تولید فرش، ظرفیت‌های مناسبی دارد. کردستان از نظر مواد اولیه مورد نیاز فرش بافی از استان‎های بسیار غنی و دارای توان بالاست. این استان در فرش بافی پیشینه بسیار طولانی دارد و دارای سبک‌های بافت شناخته شده در سطح جهان است. موزۀ‌ فرشی را نمی‌توان یافت که درآن نمونه‌های فرش استان چه قالی و چه گلیم به نمایش گذاشته نشده باشد.

         با توجه به وجود نیروی فراوان جوان و نیازمند اشتغال و درآمد و دارای استعداد در استان و نامگذاری هوشمندانه امسال به عنوان «حمایت از کالای ایرانی» توجه به اشتغال چندین برابر می‌شود. بافت فرش هم اشتغال ایجاد می‌کند و هم مانع خروج مواد اولیه خام از استان می‌شود. بنابراین اشاعه فرهنگ و هنر این مرز و بوم در این زمینه لازم است. زیرا این صنعت آلودگی محیطی ایجاد نمی‌کند و از همه مهم‌تر برای اشتغال در این زمینه به کمترین هزینه نیاز دارد.