خودشیفتگی در فضای مجازی

دکتر غلامرضا ترابی|متخصص اعصاب و روان:

اقدام خشونت‌بار خانمی جوان علیه یکی از شبکه‌های اجتماعی بهانه خوبی است برای بررسی موضوعی مهم به‌عنوان خودشیفتگی و شبکه‌های اجتماعی. البته در مورد این شخص و انگیزه‌های آشکار و نهان وی نمی‌توان اظهارنظر کرد و این حادثه تنها بهانه‌ای برای بررسی این موضوع مهم است.
این روزها شبکه‌های اجتماعی بخش مهمی از زندگی ما را پر کرده‌اند و پژوهشگران درباره ارتباط تمایلات خودشیفتگی و نحوه رفتار ما در شبکه‌های اجتماعی بحث‌های زیادی مطرح می‌کنند. ویژگی اصلی خودشیفتگی احساس بزرگ بودن و همیشه حق به جانب بودن است. نوعی از خودشیفتگی با احساس مهم بودن، خاص بودن، برجسته و بزرگ بودن همراه است و نوع دیگر آن نیز توأم با حس عدم‌امنیت، حساسیت در روابط بین فردی و انزوای اجتماعی است.
گروه اول که خود را نابغه، ممتاز و موفق می‌دانند تمایل دارند دستاوردهای خود را به معرض نمایش بگذارند. ایشان دیگران را برای این می‌خواهند تا بر دستاوردهای‌شان صحه بگذارند. اما این اعتماد به نفس شدیدا ناپایدار است و در مواقعی که از سوی دیگران اعتماد به نفس‌شان تهدید شود مستعد پرخاشگری شدید هستند. به هر حال این ویژگی وابسته به فرهنگ نیز هست. در جوامعی که فردیت تشویق می‌شود امکان بروز رفتارهای خودشیفتگی بیشتر می‌شود. در جوامعی که در آن افراد گمان می‌کنند نمی‌توانند به اقشار بالاتر اجتماعی دست یابند، رفتارهای اجتماعی در شبکه‌های اجتماعی بیشتر دیده می‌شود. زیرا برخی، شبکه‌های اجتماعی را راهی برای ورود به اقشار بالاتر می‌دانند.
به‌طور کلی میزان رفتارهای خودشیفتگی در شبکه‌های مجازی در سراسر دنیا در حال افزایش است. می‌توان ظهور فیس‌بوک را یکی از عوامل بروز خودشیفتگی درنظر گرفت. اعضای این شبکه اجتماعی متوجه شدند که می‌توانند به‌صورت مکرر و به شکلی مثبت خود را به نمایش بگذارند و به راحتی از سوی دیگران تأییدیه دریافت کنند. بدیهی است که به‌دنبال این بازخورد‌های مثبت، حس خودشیفتگی در ایشان تقویت می‌شود. ورود به شبکه‌های اجتماعی ما را در معرض تعداد زیادی مخاطب قرار می‌دهد. به‌صورت آگاهانه یا ناخوداگاه تمایل داریم امتیازات خود را در این شبکه‌ها معرفی کنیم. در نتیجه تصویر قابل ستایش و زیبایی به دیگران ارائه می‌کنیم، اما از این نکته غافل هستیم که با این شیوه به سوی خودشیفتگی پیش می‌رویم، ولی زمانی فرا خواهد رسید که متوجه خواهیم شد با تصویری که ساخته‌ایم فاصله فراوانی داریم. در این هنگام آسیب روانشناختی شدیدی را تجربه می‌کنیم. کسانی که وقت بیشتری صرف ابراز رفتارهای خودشیفته در شبکه‌های اجتماعی داشتند بیشتر آسیب می‌بینند. بنابر‌این باید با علائم خودشیفتگی در شبکه‌های اجتماعی آشنا باشیم. این افراد معمولا زمانی بیش از حد را در شبکه‌های اجتماعی سپری می‌کنند. بیشتر تمایل دارند از افتخارات خود صحبت کنند. به‌صورت اجبار گونه‌ای اصرار به شمارش لایک‌های خود دارند. بیشتر ترجیح می‌دهند عکس‌های ناب و زیبا از خود منتشر کنند و خود را به‌گونه‌ای متمایز نشان دهند. اگر این رفتارها را در خود می‌بینید قطعا در معرض آسیب قرار دارید و توصیه می‌شود با متخصص سلامت روان مشورت کنید.