وقتى کرونا طبیعت را بیمار کرد

نفیسه مجیدی‌زاده:
کرونا به محیط‌زیست آسیب رسانده است؛ این برخلاف تمام خبرهایی است که درباره‌ی پیامدهای مثبت کرونا در محیط‌زیست شنیده و خوانده‌ایم. میزان آسیب‌ها به اندازه‌ای است که نمی‌توان از آن چشم پوشید. افزایش مصرف پلاستیک، افزایش مصرف شوینده‌ها و افزایش تولید زباله از نتایج شیوع کروناست. تولید زباله‌های بیمارستانی در شهر تهران از روزی ٨٠تن به 110تن رسیده است! تعطیلی چندماهه‌ی مراکز بازیافت و دفن زباله‌ها هم اتفاق خوبی برای محیط‌زیست نیست.
به همین جهت با «سعید مرادی‌کیا»، کارشناس پسماندهای شهری گفت‌وگو کرده‌ایم. او مهم‌ترین مسئله در بحث زباله و پسماند را شیوه‌ی نادرست دفع ماسک‌ها و دستکش‌های آلوده می‌داند که به اشتباه در زباله‌های خشک می‌روند و کارگران واحد بازیافت را آلوده می‌کنند.
او معتقد است برخی دانشمندان بر این باورند که در کوتاه‌مدت، شیوع بیماری کووید‌19 در جهان با پیامدهای مثبتی برای محیط‌زیست همراه بوده؛ مانند کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی، کاهش تولید گازهای گل‌خانه‌ای تا 17درصد، تعطیلی مجموعه‌های حیات‌وحش، تالاب‌ها، سواحل، کاهش شکار حیوانات، کاهش سفرهای هوایی و کاهش مصرف ظروف یک‌بار‌مصرف در هواپیما و قطار، استفاده بیش‌تر از تکنولوژی، برگزاری جلسه‌های آنلاین و کاهش مصرف کاغذ و کاهش فشار بر جنگل‌ها و...، اما کرونا پیامدهای منفی هم داشته است.
مرادی‌کیا دراین‌باره نظرهای کارشناسی خود را می‌دهد!

بسیاری از کارشناسان و دانشمندان معتقدند به‌واسطه‌ی شیوع بیماری کرونا و در همین دوره‌ی کوتاه، آسیب‌های گوناگونی به محیط‌زیست و طبیعت وارد شده؛ افزایش استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده و تمیزکننده‌های شیمیایی در منزل و محیط کار، افزایش استفاده از ماسک و دستکش و رهاسازی آن‌ها در طبیعت و محیط‌زیست، افزایش مصرف آب، برق، گاز و مواد غذایی به‌خاطر قرنطینه در منزل، کاهش و توقف تفکیک پسماندها در مبدأ و سایت های نهایی و افزایش دفن آن‌ها، افزایش مصرف کیسه‌های پلاستیکی در هنگام خرید، افزایش مصرف دارو، افزایش دزدهای پسماند در شهرها، کاهش صادرات محصولات کشاورزی و در نتیجه تولید پسماندهای تر و بحران غذایی برای حیواناتی هم‌چون روباه‌ که از باقی‌مانده‌ی غذای انسان‌ها در پارک‌های جنگلی اطراف شهرها استفاده می‌کردند و... از جمله‌ی این آسیب‌ها هستند.
تأثیربیماری کرونا بر تولید پسماند از چند جنبه قابل بررسی است. برای مثال  میزان مصرف مواد غذایی و میوه به ویژه در دروان قرنطینه‌ی خانگی تا حد زیادی افزایش یافته است.
هم‌چنین میزان تولید پسماندهای بیمارستانی در این دوران به شدت زیاد شده؛ به‌طوری که براساس خبرهای منتشرشده میزان تولید پسماندهای بیمارستانی شهر تهران از 80‌تن در روز قبل ازشیوع بیماری کرونا به حدود 110‌تن در روز افزایش یافته است. در محیط‌های عادی زندگی هم، میزان مصرف ماسک و دستکش و محلول‌های ضدعفونی افزایش یافته که این مسئله با افزایش تولید پسماندهای خطرناک خانگی (ماسک و دستکش) و پسماند خشک (پسماند بسته‌بندی پلاستیکی مواد ضدعفونی) همراه بوده است.
البته از سوی دیگر به دلیل کاهش ساخت‌و‌ساز در این دوران، میزان تولید پسماندهای ساختمانی کاهش و هم‌چنین در همین دوران، بسیاری از واحدهای صنعتی و تولیدی یا تعطیل شدند یا با حداقل ظرفیت خود فعالیت می‌کنند و این یعنی کاهش تولید پسماندهای صنعتی و خطرناک. در کشورمان با شیوع موج اول بیماری کرونا،  فرایند تفکیک پسماندها در مبدأ و پردازش پسماندهای تر و خشک در سایت‌های نهایی دفع پسماند، برای حدود سه تا پنج ماه تعطیل و بسیاری از پسماندهای جمع‌آوری شده مستقیماً دفن  شدند. این یکی از آسیب‌های جدی ناشی از کرونا به محیط‌زیست بوده است. ولی پس از خرداد سال جاری فرایند تفکیک در مبدأ و پردازش پسماندهای تر و خشک در سایت های نهایی با رعایت برخی از اصول مشخص شده در کشور آغاز شد و تا به امروز ادامه دارد. تقاضای من از دانش‌آموزان و نوجوانان این است که درباره‌ی اتفاقاتی مثل بیماری کرونا و دلایل بروز و نتایج آن بی‌تفاوت نبوده و با مطالعه‌ی بیش‌تر، آگاهی و دانش خود را در این زمینه و به‌ویژه محیط‌زیست افزایش دهند.
به نوجوانان کشورم پیشنهاد می‌کنم ضمن رعایت تمام مسائل بهداشتی و ایمنی، تا حد امکان این نکات را رعایت کنند:
 به اعضای خانواده یادآوری کنید برای خرید، کیسه‌ی پارچه‌ای همراه داشته باشند.
 پسماند ماسک و دستکش، پسماند خشک نیستند. آن‌ها را در کیسه‌های جدا گذاشته، کیسه را گره زده و همراه با پسماندهای تر دفع کنید.
 از رهاکردن ماسک و دستکش در معابر و خیابان‌ها خودداری کنید.
 پسماندهای خشک را حتماً به پیمانکاران مجاز شهرداری‌ها تحویل بدهید.