ما نان می‌خواهیم

  احسان بهارم‌غفاری  

2سال قبل از اشغال کشور توسط انگلستان و شوروی وضعیت تورم و رکود توانایی خرید مردم را کاهش داده بود. از سال1318 تا 1320، قیمت اقلام خوراکی بیش از 500درصد تورم را به‌خود دیدند. نان یکی از این اقلام بود که به‌عنوان قوت روزمره مردم، دچار کمبود شدید و کیفیت نامطلوب شده بود. کمبود غله یکی از دلایل این موضوع بود و صادرات گندم به آلمان از دیگر دلایل نبود نان مطلوب برای تغذیه مردم بود. وزیر مختار آمریکا می‌نویسد: «در این سال‌ها به سبب پایین بودن نرخ دولتی خرید گندم و الزام به تحویل آن به دولت، رغبت چندانی نسبت به کاشت گندم وجود نداشت. علاوه بر این رضاشاه در پی سیاست صنعتی کردن کشور مقداری از محصول گندم را در مقابل واردات صنعتی به خارج صادر کرد. حکومت وقت همچنین نتوانست میان تولید و مصرف غله در مناطق پرمحصول و نقاط کم‌محصول تعادل برقرار سازد و این زمینه سود جویی و سوءاستفاده‌هایی را فراهم آورد.» وضعیت نان در آن سال‌ها تا حدی آشفته شد که مردم دست به اعتراضات وسیع زدند و هر روز عده زیادی مقابل مجلس جمع شده و شعار «ما نان می‌خواهیم» سر می‌دادند تا عاقبت، نان به‌عنوان مسئله اول مملکت درآمد و ملت، خواستار سرنگونی دولت وقت یعنی قوام شدند و دولت‌های بعدی نیز از این امر مستثنی نماندند تا عاقبت با رفتن متفقین رفته‌رفته مسئله نان از اولویت درآمد.