منتقد پوتین در کما

محمدامین خرمی_خبرنگار

«مردی که ولادیمیر پوتین به‌شدت از او می‌ترسد»؛ این توصیفی است که 8سال پیش روزنامه وال‌استریت ژورنال در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری روسیه که به پیروزی پوتین ختم شد، درمورد الکسی ناوالنی به‌کار برد. دشمن شماره یک پوتین اکنون نیمه‌جان در بیمارستانی در برلین با مرگ دست‌وپنجه نرم می‌کند.
ناوالنی 44ساله را دیروز با یک هواپیمای اختصاصی که هزینه‌اش را یک انجمن سینمایی غیردولتی در آلمان پرداخت کرده بود، به برلین منتقل کردند تا در بیمارستانی در این شهر تحت مداوا قرار گیرد. او روز پنجشنبه در پروازی از منطقه سیبری به سمت مسکو ناگهان از حال رفت و پس از فرود اضطراری در شهری در میانه راه، به بیمارستان منتقل شد. همسر ناوالنی می‌گوید که او را با استفاده از چای «مسموم» کرده‌اند.
ناوالنی که به کما رفته، به اصرار همسرش به آلمان منتقل شده است. پزشکان روسی ابتدا مانع انتقال او به آلمان شدند، اما با حضور تیمی از پزشکان آلمانی در بیمارستان، درنهایت زمینه برای انتقال او به برلین فراهم شد. در روسیه، پزشکان انتقال ناوالنی از طریق هواپیما را خطرناک می‌دانستند. آنها همچنین اعلام کردند هیچ نوع سمی در بدن ناوالنی مشاهده نشده است. هواداران او اما می‌گویند که دلیل تعلل پزشکان روس برای انتقال ناوالنی به آلمان، تلاش برای خارج کردن سم از بدون او بوده است؛ ادعایی که از سوی پزشکان آلمانی تأیید نشده است. «سینما برای صلح» نام انجمنی است که برنامه‌ریزی‌ها برای مداوای الکسی ناوالنی در آلمان را انجام داده است. این انجمن، 2سال قبل نیز «پیوتر ورژیلف» یکی دیگر از منتقدان دولت روسیه را که به‌خاطر مسمومیت در آستانه مرگ قرار گرفته بود، به بیمارستانی که اکنون ناوالنی در آن بستری است منتقل کرده و تحت درمان قرار داد. همسر پیوتر ورژیلف در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی گفته که شرایط الکسی ناوالنی درست شبیه شرایط ورژیلف است. به گفته او، آن زمان پزشکان آلمانی هم نتوانستند در بدن ورژیلف ماده سمی را پیدا کنند. آنها به همسر ورژیلف گفته بودند که برای مسمومیت او از ماده‌ای استفاده شده که ظرف 3روز اثراتش در بدن از بین می‌رود.

دردسری به‌نام الکسی
الکسی ناوالنی این روزها شناخته‌شده‌ترین چهره مخالف دولت روسیه و ولادیمیر پوتین است. ناوالنی رهبری حزب «روسیه فردا» را به‌عهده دارد که مبارزه با فساد دولتی را هدف اصلی فعالیتش اعلام کرده است.
ناوالنی طی 9سال گذشته دائما بین خانه و زندان در رفت‌‌و‌‌آمد بوده است. فقط در سال2018 یعنی زمانی که به‌شدت درپی بسیج مردم برای تحریم انتخابات ریاست‌جمهوری بود، دست‌کم 10بار و هربار به‌مدت 20 تا 30روز بازداشت شد. بازداشت الکسی ناوالنی برای مقام‌های امنیتی در روسیه به یک برنامه دائمی تبدیل شده و پیش از هر تجمع بزرگ ضد‌دولتی، یکی از افرادی که بدون تردید دستگیر می‌شود، ناوالنی است.
الکسی ناوالنی تحصیلکرده رشته حقوق است. او نخستین‌بار حدود 6سال قبل در انتخابات شهرداری مسکو شرکت کرد و هدفش شکست نامزد مورد نظر پوتین بود. ناوالنی اما با کسب 27درصد آرا، انتخابات را به سرگئی سوبیانین باخت. او معتقد بود که کمیسیون انتخابات با تقلب سوبیانین را به‌عنوان شهردار معرفی کرده است. ناوالنی اما کوتاه نیامد و نشان داد که سرسخت‌تر از آن است که پوتین و اطرافیانش تصور می‌کردند. در سال2018 او در برابر شخص پوتین قد علم کرد و مدعی کرسی ریاست‌جمهوری شد. صلاحیت او برای حضور در انتخابات ریاست‌جمهوری اما تأیید نشد. دلیلش پرونده قضایی بود که از چند‌ماه قبل برای او گشوده شد. دادگاه ناوالنی را در یک پرونده اختلاس مجرم شناخته بود و همین مانع حضور او در انتخابات می‌شد.
پوتین انتخابات سال2018 را هم برنده شد و برای چهارمین‌بار کرسی ریاست‌جمهوری را به چنگ آورد اما حضور این حقوقدان جسور در فضای سیاسی روسیه، برای او به یک دردسر جدی تبدیل شد. پوتین از سال2000 چهره بی‌رقیب سیاست و قدرت در روسیه بوده و مخالفان او معتقدند همین مسئله زمینه گسترش فساد در ساختار دولتی روسیه را فراهم کرده است؛ موضوعی که به‌خصوص طی سال‌های اخیر هدف اصلی حملات ناوالنی بوده است.
ناوالنی فعالیت سیاسی‌اش را با وبلاگ‌نویسی و اعتراض به فساد در دولت آغاز کرد اما رفته‌رفته به شبکه‌های اجتماعی روی آورد. شاید حضور پرقدرت او در شبکه‌های اجتماعی باعث شده بود تا طی همه این سال‌ها دولت روسیه نتواند به سمت حذف او قدم بردارد. ناوالنی اکنون در توییتر بیش از 2میلیون دنبال‌کننده دارد. کانال ویدئویی او در یوتیوب نیز حدود 4میلیون مشترک دارد و بسیاری از ویدئوهای او بین 5 تا 6میلیون بار دیده شده‌اند. ناوالنی حزب حاکم «روسیه متحد» به رهبری ولادیمیر پوتین را «حزب کلاهبردارها» می‌‌خواند؛ عبارتی که اکنون در فضای سیاسی روسیه و به وفور استفاده می‌شود و دیگر مترادف این حزب شده است. اقدام دولت روسیه برای حذف الکسی ناوالنی نشان داد که پوتین به‌راستی از او وحشت دارد. اگر ناوالنی در جدال با مرگ پیروز شود، بدون شک نقش او در آینده سیاسی روسیه پررنگ‌تر و تعیین‌کننده‌تر خواهد بود.

تاریخچه حمله به منتقد پوتین

2017: الکسی ناوالنی 2بار با ماده‌ای شیمیایی و سبزرنگ هدف حمله منتقدانش قرار گرفت. دومین حمله شدیدتر از اولی بود و باعث شد بینایی یکی از چشمان او در اثر پاشیده‌شدن این ماده به صورتش، تا 80درصد از بین برود. 
تابستان 2019: زمانی که بازداشت شده بود، با علائم حساسیت تنفسی شدید در بهداری زندان بستری شد. پزشکان اعلام کردند که او با ماده‌ای مسموم شده است. ناوالنی از آن سوءقصد جان به‌در برد.