گزارش
30 پاکبان نمونه تهران معرفی شدند
انتخاب پاکبان‌های نمونه با مشارکت شهروندان و شهرداران مناطق صورت گرفته است و به‌زودی از آنها تقدیر خواهد شد
الهام مصدقی‌راد- خبر‌نگار
فرقی نمی‌کند تابستان باشد و هوای گرمش یا زمستان باشد و سرمایش. در تاریک و روشن سحر و زودتر از آواز صبحگاه پرندگان، صدای آرام و آهسته جاروی بلند پاکبان شنیده می‌شود که بر تن کوچه می‌خورد. خش‌خش آرام جارو در سکوت ِ اول صبح، تمام آنچه را که بر کوچه و خیابان شهر گذشته پاک می‌کند. صدای آرام جاروی مردی که کمتر به چهره‌اش چشم دوخته‌ایم؛ نه فقط آغازگر یک روز شلوغ و پرداستان دیگری است، که آرامش کودکانی می‌شود که در تاریک و روشن صبح‌های خلوت زمستان راهی مدرسه می‌شوند. وسعت 124کیلومترمربعی کوچه‌ها و خیابان‌های این شهر، هر شب و روز به صدای جاروی 14هزار پاکبان خو گرفته؛ آنهایی که تمیزی را به تهران هدیه می‌دهند و بی‌شک می‌توان گفت؛ با از خودگذشتگی، 6هزار تن پسماند را از هزاران نقطه شهر با ریزکاری‌های دقیقی جمع‌آوری می‌کنند و خش‌خش جاروی بلندی که میگوید: «شهر زنده است، صبح دیگری آغاز شده.» همه اینها در حالی است که گاهی بی‌مهری‌ها بر جسم و روح پاکبانان می‌نشیند؛ مثل 2پاکبانی که آخر هفته گذشته مورد ضرب و شتم چند نفر از اراذل و اوباش قرار گرفتند.
انتخاب نمونه‌ها، براساس 15ویژگی
سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران اواخر اردیبهشت‌ماه، انتخاب پاکبان‌های نمونه تهران را کلید زد و هم اکنون در آخرین ماه تابستان، 30پاکبان نمونه پایتخت انتخاب شده‌اند. 22نفر از پاکبان‌ها را شهرداران مناطق معرفی کرده‌اند و 8نفر دیگر از میان پاکبان‌های معرفی شده از سوی شهروندان انتخاب شده‌اند. این نخستین دوره از انتخاب پاکبان‌های نمونه است و به گفته معاون امور اجتماعی سازمان مدیریت پسماند، قرار است این طرح در هر فصل به اجرا درآید تا هم انگیزه بیشتری برای این قشر زحمتکش باشد و هم فرصتی برای دیده شدن و قدردانی از آنها به‌ویژه در این ماه‌ها که کار و فعالیت‌شان به‌دلیل شیوع ویروس کرونا، با سختی و مشکلات بیشتری روبه‌رو شده است. نرگس رجایی به همشهری میگوید: «15ویژگی برای انتخاب بهترین پاکبان‌ها درنظر گرفته شده که در 3دسته حسن شهرت، مهارت و وجدان کاری و امتیازات ویژه گنجانده می‌شوند. خصوصیاتی همچون حسن معاشرت، امانتداری و حفظ بیت‌المال، رعایت مسائل ایمنی و بهداشتی، داشتن ظاهری آراسته، مشارکت مؤثر در مواقع بحران و... ازجمله مواردی بوده‌اند که در انتخاب پاکبانان ملاک عمل قرار گرفته‌اند.»
شهروندان در تماس‌های خود برای معرفی پاکبان منتخب، ویژگی‌هایی چون تعهد، وظیفه‌شناسی و تمیزی همیشگی محله را بیان کرده و قدردان رفتگرانی بوده‌اند که به‌رغم سن بالا، کمر خمیده و حتی نقص‌عضو، کوچه و خیابان محله را به خوبی نظافت می‌کنند.
پاکبانان منتخب، همیاران کاپ می‌شوند
به جز جایزه نقدی که به پاکبانان نمونه تعلق می‌گیرد، قرار است به‌عنوان همیاران کاپ یا همان طرح کاهش پسماند، آموزش‌های لازم درخصوص این طرح را دریافت کرده و در تعاملات با شهروندان آنها را ارائه داده و اجرایی کنند. طرحی که هدف اصلی‌اش، کاهش تولید زباله است و در میان گروه‌های مختلف اجرا می‌شود. به گفته معاون امور اجتماعی سازمان مدیریت پسماند، هرچند محدودیت‌های دوران کرونا امکان برگزاری ویژه برنامه تقدیر از این پاکبانان را سلب کرده، اما به‌زودی با شیوه‌ای مناسب از این قشر زحمتکش کشور تقدیر به عمل خواهد آمد.
اتفاقی تلخ همزمان با انتخاب پاکبانان نمونه
در آخرین روزهای انتخاب پاکبانان نمونه، در گوشه دیگری از پایتخت 2 نیروی خدمات شهری و جمع‌آوری پسماند، مورد ضرب و شتم تعدادی از اراذل و اوباش قرارگرفتند. پنجشنبه شب، اهالی خیابان ابوذر در منطقه 17شاهد درگیری شدید و ضرب و شتم 2 نیروی خدماتی توسط 4نفر از اوباش بودند. به گفته آنها، این 4نفر تعادل نداشته و در حالتی غیر عادی به این 2 پاکبان جوان حمله کردند. آن‌گونه که شهردار منطقه17به همشهری میگوید؛ متأسفانه اراذل و اوباش از محل گریختند، اما تلاش‌ها برای یافتن آنها ادامه دارد تا مطابق قانون با آنها برخورد شود. محمود کلهری به همشهری گفت: « 2 نیروی شهرداری در همان زمان به بیمارستان منتقل شده و تحت مداوا قرار گرفتند و خوشبختانه به‌دلیل عمقی نبودن جراحات، در همان شب مرخص شدند.» او با تأکید بر اینکه پیگیری‌های لازم را برای مشخص شدن ماجرا و دستگیری متهمان انجام خواهیم داد افزود: «طی مکاتبه با دادسرای 37و حضور در دادسرای18خواستار رسیدگی جدی قوه قضاییه با این ماجرا شدم. عموم شهروندان با نیروهای خدوم شهرداری، رفتاری محترمانه دارند؛ اما متأسفانه گاهی اوقات چنین رفتارهایی از سوی برخی اراذل به‌عنوان سرگرمی و تفریح قلمداد می‌شود.»
شهر و پاکبانان و همراهی شهروندی
تفکیک زباله‌های خشک و تر از یکدیگر در مبدأ، قراردادن زباله‌های‌تر در کیسه‌های مخصوص، بیرون گذاشتن بموقع زباله در ساعت مقرر و... تنها اقداماتی نیست که شهروندان باید درخصوص پسماند رعایت کنند. گاهی اوقات رفتارهایی غلط از سوی شهروندان سر می‌زند که کار مدیریت و جمع‌آوری پسماند را برای پاکبانان سخت کرده و حتی مشکلاتی را برای شهر ایجاد می‌کند. رفتارهایی که حتی برخی از آنها با نیت خیرخواهی انجام می‌شود. براساس بررسی‌های سازمان مدیریت پسماند 5موضوع بیشترین دردسرها را برای پاکبانان ایجاد می‌کند: رهاسازی پسماندها در معابر و خیابان‌ها، آبگرفتگی معابر و خیابان‌های شهر، ورود پسماندهای خشک به مخازن پسماندهای تر، رانندگی خطرناک و تصادف با پاکبان‌ها در شب، غذادادن به پرندگان توسط شهروندان.
نرگس رجایی، معاون امور اجتماعی فرهنگی سازمان مدیریت پسماند میگوید: «با وجود تلاش 14هزار پاکبان شهر تهران و نظافت و رفت و روب شهر چه به‌صورت دستی و چه با کمک خودروهای ویژه، گاهی اوقات شهروندان پسماندهای خود را در سطح معابر رها می‌کنند که به‌جز زیادشدن کار پاکبان‌ها، بوی نامطبوع ایجاد کرده و حتی نقش مستقیمی در افزایش جانوران موذی خواهد داشت.»
در برخی مواقع، رهاسازی پسماند در جوی‌ها موجب آبگرفتگی به‌خصوص در فصل بارندگی می‌شود؛ اتفاقی که در برخی مواقع ترافیک سنگینی را رقم زده و اختلال جدی در حرکت خودروها و حتی خودروهای امدادی ایجاد می‌کند. به گفته رجایی یکی از مشکل‌ساز‌ترین نوع پسماند در بروز آبگرفتگی، کیسه‌های پلاستیکی است و این اقدام هزینه لایروبی انهار را بسیار افزایش خواهد داد. یکی دیگر از رفتارهای نادرست شهروندان در ارتباط با پسماند، قراردادن پسماندهای خشک در مخزن پسماندهای تر است. برخی شهروندان در منازل خود، پسماندهای خشک و تر را از یکدیگر جدا می‌کنند اما درنهایت آنها را در یک مخزن قرار می‌دهند.
رجایی میگوید: «این اقدام منجر به فعالیت نیروهای غیرمجاز تفکیک پسماند شده و عواقبی چون پخش و پراکندگی زباله‌ها را به همراه دارد.» از آنجا که معمولا پسماندهای خشک دارای بسته‌بندی در حجم‌های مختلف هستند، قراردادن آنها در مخازن پسماند تر، ظرفیت این مخازن برای قراردادن پسماند تر را کاهش می‌دهد و برخی شهروندان به ناچار پسماندهای خشک خود را در کنار مخزن قرار می‌دهند که این اقدام آلودگی و پخش زباله را به همراه دارد. مسئولان مدیریت پسماند توصیه می‌کنند شهروندان پسماندهای خشک تفکیک‌شده را به مأموران مجاز جمع‌آوری پسماند خشک تحویل دهند.
یکی از مواردی که پاکبانان را با مشکل مواجه کرده و حتی جانشان را تهدید می‌کند، تصادف آنها با خودروها به‌ویژه در زمان شب است. بخش اعظم رفت و روب شهر از شب تا صبح انجام می‌شود. در این زمان به‌دلیل خلوت‌بودن معابر و بزرگراه‌ها، برخی خودروها از سرعت مجاز فراتر رفته و همین مسئله بارها پاکبان‌ها را به خطر انداخته و حتی تعدادی از آنها جان خود را از دست داده‌اند. هرچند لباس پاکبانان که در نیمه‌شب فعالیت می‌کنند مجهز به شب‌نماست اما در برخی موارد رانندگان به‌دلیل سرعت بالای خودرو، قادر به کنترل آن نبوده و جان پاکبان را به خطر انداخته‌اند.
معاون امور اجتماعی فرهنگی سازمان مدیریت پسماند یکی دیگر از اقدامات شهروندان را که منجر به بروز مشکلاتی برای عملکرد پاکبان‌ها و مدیریت صحیح پسماند می‌شود، غذادادن به پرندگان اعلام می‌کند؛ اقدامی که شهروندان به‌دلیل علاقه به پرندگان و از سر خیرخواهی انجام می‌دهند اما از شیوه درست آن اطلاعی ندارند.
رجایی میگوید: «در بسیاری از موارد دانه‌ها و غذاهایی که شهروندان برای اطعام پرندگان روی زمین و در کنار باغچه‌ها می‌ریزند، بیش از آنکه نصیب پرندگان شود نصیب موش‌ها و حیوانات موذی شده و متأسفانه تعداد این جانوران را در سطح شهر افزایش می‌دهد. این اتفاق به‌جز افزایش مشکلات بهداشتی و بیماری‌ها، افزایش هزینه خدمات شهری و رفع آسیب به زیرساخت‌های شهری را هم به‌دنبال دارد.» به گفته او باید برای غذادادن به پرندگان از ظروف لبه‌دار استفاده کرده و این ظروف را در محلی مناسب و ترجیحا در ارتفاعی بالاتر از سطح زمین قرار داد.
