«عادی‌سازی» علنی شد

سیاوش فلاح پور ـ خبرنگار

«از زیر میز به روی میز!»؛ فضای رسانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی جهان عرب، توافق میان امارات و اسرائیل برای عادی‌سازی روابط دوجانبه را اینگونه توصیف کرد؛ روابطی که اگرچه تا پیش از این غیرعلنی بود، اما افکار عمومی به لطف رسانه‌های افشاگر از آن خبر داشت. با وجود این نمی‌توان از اهمیت تماس تلفنی سه‌جانبه ترامپ، نتانیاهو و محمد بن‌زاید در ساعات پایانی روز پنجشنبه کاست؛ تماسی که به‌معنای آغاز عصری جدید، نه‌تنها در روابط امارات و اسرائیل، بلکه سایر کشورهای عربی و اسلامی با این رژیم است. روزنامه العربی الجدید در این‌باره نوشت: الگویی جامع با حمایت مستقیم آمریکا و اسرائیل در میان کشورهای عربی رو به ظهور است؛ الگویی که عادی‌سازی همه‌جانبه روابط با اسرائیل و فشار بر گروه‌های اسلامی مخالف آمریکا در منطقه را مقدمه گشایش‌های اقتصادی و توسعه جوامع عربی معرفی می‌کند. امارات نماینده این الگو در سطح منطقه است.


توافق انتخاباتی
سخنان ترامپ پس از پایان مکالمه تلفنی سه‌جانبه با رهبران اسرائیل و امارات باعث شد بسیاری از تحلیلگران و رسانه‌ها، این توافق را برنامه‌ای انتخاباتی برای کمک به کمپین ترامپ ارزیابی کنند. او گفت: توافقی بزرگ در نتیجه تلاش‌های دولت آمریکا صورت گرفته که ضامن امنیت و ثبات بیشتر در منطقه خاورمیانه است. ترامپ همچنین تأکید کرد: کشورهای عربی دیگری هم در مسیر عادی‌سازی روابط سیاسی با اسرائیل قرار دارند و این به لطف سیاست‌های دولت آمریکاست! از سوی دیگر، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل نیز دقایقی پس از انتشار خبر توافق با حضور در جمع خبرنگاران گفت: اسرائیل هرگز دوستی وفادارتر از دونالد ترامپ در کاخ سفید نداشته است و این واقعیت را فراموش نخواهیم کرد. شبکه الجزیره در این‌باره نوشت: دولت ترامپ در سایه تمایل آشکار لابی یهودی (آیپک) به سوی کمپین بایدن تلاش دارد با اقداماتی از این دست بار دیگر حمایت لابی یهودی را به‌دست آورد. این در حالی است که برنامه‌های پیشین دولت ترامپ در پرونده معامله قرن عملا بی‌نتیجه مانده است.
در بخش دیگر معادله اما محمد بن‌زاید، ولیعهد ابوظبی در نخستین موضع‌گیری خود پس از این مکالمه تلفنی تلاش کرد توافق صورت‌گرفته را به حمایت امارات از حقوق مردم فلسطین ربط دهد؛ تلاشی که با توجه به بازخوردهای رسانه‌ای و اجتماعی چندان موفق نبود! او در صفحه توییتر خود نوشت: ما در این مکالمه تلفنی بر سر توقف اجرای برنامه «الحاق سرزمین‌های فلسطینی» به توافق رسیده‌ایم. اشاره بن‌زاید به طرح دولت نتانیاهو برای الحاق بخش‌های گسترده‌ای از کرانه غربی به رژیم صهیونیستی است.
 جالب آنکه این طرح حتی از حمایت آمریکا و اتحادیه اروپا هم برخوردار نبود و منابع متعددی از تعلیق اجرای آن خبر داده بودند. حالا اما به‌نظر می‌رسد امارات تلاش دارد این مسئله را به‌عنوان نوعی دستاورد برای خود در جریان توافق با اسرائیل معرفی کند.
ماجرا اما زمانی پیچیده‌تر شد که به فاصله کوتاهی پس از انتشار توییت بن‌زاید، دفتر نتانیاهو با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: هیچ تغییری در اجرای برنامه دولت برای الحاق شهرک‌های واقع در کرانه غربی به حاکمیت اسرائیل رخ نداده است. خبرگزاری عبری والا هم در این‌باره نوشت: تمام احزاب اردوگاه راست، ازجمله لیکود و آبی-سفید بر طرح الحاق اجماع دارند و «تعلیق» در اجرای این طرح به‌ معنای لغو آن نیست.

سفرهای مخفیانه نتانیاهو به ابوظبی
همزمان با این تحولات، روزنامه اسرائیل امروز (نزدیک به نتانیاهو) با انتشار گزارشی جنجالی به نقل از منابع آگاه مدعی شد بنیامین نتانیاهو تا‌کنون دو سفر محرمانه به امارات داشته است. براساس این گزارش، سفرهای مذکور با هدف ملاقات مستقیم رهبران امارات در ابوظبی صورت گرفته و چندین ساعت ادامه داشته است. همچنین به نوشته اسرائیل امروز، مئیر بن شبات، رئیس سازمان شاباک در این سفرها نتانیاهو را همراهی کرده است. این روزنامه در ادامه روابط سیاسی، اقتصادی و امنیتی امارات با اسرائیل طی 15سال گذشته را مورد بازخوانی قرار داده است. از سوی دیگر منابع رسانه‌ای اسرائیل، ازجمله شبکه13 تلویزیون این رژیم از سفر یک هیأت عالی‌رتبه صهیونیستی به امارات با هدف مذاکرات مستقیم و تکمیل توافق دوجانبه برای عادی‌سازی روابط خبر داده‌اند. گفته می‌شود ریاست این هیأت با یوسی کوهین، رئیس سازمان موساد است.
در این میان گمانه‌زنی‌ها درباره کشورهای بعدی که قرار است همچون امارات به روابط مخفیانه خود با اسرائیل رسمیت ببخشند افزایش یافته است. براساس بخش عمده تحلیل‌ها، بحرین و عمان در صدر این لیست قرار دارند. همچنین اسامی سودان، قطر و عربستان سعودی نیز به‌عنوان گزینه‌های بعدی مطرح است. جرد کوشنر، داماد و مشاور ویژه ترامپ پیش از این گفته بود تا قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، دست‌کم 5کشور عربی روابط خود با اسرائیل را عادی‌سازی‌ خواهند کرد. برای تحقق این پیش‌بینی کمتر از 80روز زمان باقی است.


مکث
محورهای توافق امارات و اسرائیل

1- عادی‌سازی‌ روابط دیپلماتیک به شکل کامل
2- برپایی سفارتخانه و معرفی سفیر
3- آغاز پروازهای مستقیم میان ابوظبی و تل‌آویو
4- اجازه حضور راحت‌تر مسلمانان در مسجدالاقصی و محله قدس قدیم درصورتی‌که از ابوظبی عازم تل‌آویو شوند
5- سرمایه‌گذاری مستقیم امارات در اسرائیل
6- امضای توافقنامه دوجانبه در زمینه‌های گردشگری، امنیت، ارتباطات و تکنولوژی
7- تفاهمنامه برای توسعه همکاری‌ها در حوزه‌های نیرو، آب، بهداشت و درمان و فرهنگ



مواضع کشورها درباره توافق

مخالفان:
ایران: وزارت خارجه ایران در بیانیه‌ای شدیداللحن، توافق میان امارات و اسرائیل را خیانت به آرمان فلسطین خوانده و آن را احمقانه توصیف کرد. ریاست‌جمهوری ایران نیز اقدام امارات را تکرار تجربه‌ای شکست‌خورده در تاریخ دانست که ننگ آن هرگز فراموش نخواهد شد.
ترکیه: اردوغان اعلام کرده  احتمال دارد ترکیه در اعتراض به عادی شدن روابط امارات و اسرائیل ، روابط دیپلماتیکش با  ابوظبی را تعلیق کند.
تشکیلات خودگردان فلسطین: محمود عباس با صدور بیانیه‌ای توافق سه‌گانه آمریکا، اسرائیل و امارات را محکوم کرده و ادعای لغو الحاق به‌دلیل این توافق را کذب خواند.

موافقان:
آمریکا: علاوه بر رئیس‌جمهور و وزارت خارجه آمریکا، جو بایدن، نامزد حزب دمکرات آمریکا نیز از این توافق استقبال کرد. بایدن در بیانیه‌ای، از نقش تلاش‌های دولت اوباما در این دستاورد سخن گفت.
فرانسه: وزارت خارجه فرانسه با صدور بیانیه‌ای از توافق میان «2شریک استراتژیک خود» در خاورمیانه استقبال کرد. در این بیانیه همچنین از توقف اجرای طرح الحاق توسط دولت اسرائیل تقدیر شده است.
مصر: عبدالفتاح سیسی، رئیس دولت کودتایی مصر ضمن تقدیر از تلاش‌های آمریکا، امارات و اسرائیل در صفحه توییتر خود نوشت: گام‌هایی از این دست، زمینه‌ساز برقراری صلح، توسعه و پیشرفت در خاورمیانه است.
عمان: ازجمله مواضع جنجالی در این‌باره، بیانیه وزارت خارجه عمان بود. در این بیانیه آمده است: سلطنت عمان حمایت کامل خود از تلاش‌های اسرائیل و امارات برای برقراری صلح و ثبات در منطقه را اعلام می‌کند.