نوش و شرنگ

محمد ناصر احدی 

سنگ بنای خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، که به انگلیسی Islamic Republic News Agency نامیده می‌شود و با سرواژه IRNA شهرت دارد، در سال 1313 گذاشته شده است. این خبرگزاری که قدیمی‌ترین خبرگزاری ایران به‌شمار می‌رود، در سال1313 و به فرمان رضاشاه، «آژانس پارس» فعالیت خود را زیر نظر وزارت امور خارجه آغاز کرد. مأموریت این آژانس خبری اطلاع‌رسانی درباره اقدامات دولت، مجلس، سازمان‌ها و افراد مختلف برای ایرانیان و سایر ملل و همچنین انعکاس اخبار مهم و موثق خارجی در داخل بود. سودای راه‌اندازی یک خبرگزاری زمانی در مخیله رضاشاه جان گرفت که در تنها سفر خارجی‌اش به ترکیه از خبرگزاری «آناطولی» بازدید کرد و تصمیم گرفت خبرگزاری مشابهی در ایران راه‌اندازی کند. اما پیش از تولد این آژانس خبری، در فروردین این سال اتفاقی اسفناک واقع شد که به کام قلم‌زنان، از شعرا و طنزپردازان تا روزنامه‌نگاران و مؤلفان، شرنگ ریخت. سید‌اشرف‌الدین حسینی قزوینی، معروف به «نسیم شمال» که از مشاهیر روزگار بود، در گوشه تنگ عزلت در دارالمجانینی در نزدیکی دروازه قزوین تهران جان سپرد. اشرف‌الدین مؤسس، مدیر و همه‌کاره جریده بلندآوازه «نسیم شمال» بود که تمام مطالبش از رشحات خامه خودش بود و به مدت 20سال هرهفته روزنامه «نسیم شمال» را در مطبعه «کلیمیان» تهران در 4صفحه چاپ می‌کرد و به دست مردمی می‌رساند که بی‌صبرانه منتظر بودند ببینند «آقای نسیم شمال» چه چشمه دیگری از قریحه و ذوقش را رو کرده است. اشرف‌الدین آزاداندیش بود، تعصب نداشت، خوش‌محضر و بی‌کینه و بذله‌گو و شوخ بود. در همه عمر همسری اختیار نکرد و گویا تنها دل در گرو سرودن و نوشتن داشت. از 1309 نشانه‌هایی از اختلال حواس در وی مشاهده شد؛ اما شاید این فقط بهتانی بود از برای خلاصی از دست مردی که با قلمش دولت‌ها را به ستوه می‌آورد و نمی‌گذاشت آب خوش از گلویشان پایین برود. شاید می‌خواستند سر به نیستش کنند و دست آخر هم در تیمارستان به وضعیت مشکوکی درگذشت. سعید نفیسی گفته بود در واپسین روزهای عمر نسیم شمال او را ملاقات کرده و هیچ نشانه‌ای از جنون در این مرد بزرگ ندیده بود. شاعر ملی عهد انقلاب، همچون بسیاری از بزرگان این سرزمین، چنان که شایسته‌اش بود در سال‌های پایانی عمر ارج و قرب ندید، اما هرگز نامش از حافظه تاریخ مطبوعات ایران زدوده نخواهد شد.