خسارت 12هزار میلیارد تومانی به صنعت گردشگری

مائده امینی ـ روزنامه‌نگار

 روزهای سیاه گردشگری در ایران از آذرماه شروع شد. با گرانی بنزین، قطع‌شدن اینترنت، شلوغی خیابان‌ها و دلسردی همگانی کم‌کم انگیزه سفر‌های داخلی و درآمد مشاغل وابسته به این صنعت تا حدی کم شد. هنوز شرایط به حالت طبیعی برنگشته بود که ماجرای هواپیمای اوکراینی، ورود توریست‌ها به ایران را به صفر نزدیک کرد؛ ضربه‌ای که فقط به بدنه گردشگری وارد نشده بود و ورود ارز به کشور را هم نشانه گرفته بود. جمشید حمزه‌زاده، رئیس جامعه هتلداران در آن زمان اعلام کرد که بیش از 80درصد توریست‌های آمریکایی و اروپایی سفر خود تا فروردین‌ماه به ایران  را لغو کرده‌اند. چشم امید همه فعالان این حوزه به تعطیلات نوروز بود که کرونا هم به لیست مصیبت‌های گردشگری ایران اضافه شد و تیر خلاص را زد. کار به جایی رسید که شرکت‌های فعال در حوزه گردشگری با همه اسم و رسمی که برای خود به هم زده بودند دست به تعدیل‌های گسترده زدند و شرکت‌های کوچک‌تر، اعلام ورشکستگی کردند. علی بابا در همان روزهای ابتدایی شیوع کرونا اعلام کرد که این شرکت به واسطه کاهش 80درصدی‌ درآمدهایش دست به تعدیل 182نفر از نیروهای خود زده است. سوم اردیبهشت ماه، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی ایران، خبر داد که ۱۳هزار راهنمای گردشگری در ایران شغل خود را از دست داده‌اند. حالا علی‌اکبر عبدالملکی، رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ایران به همشهری می‌گوید: کرونا تا پایان خرداد بیش از 12هزار میلیارد تومان به صنعت گردشگری کشور آسیب زده است و اگر شرایط کنونی ادامه پیدا کند حجم این خسارت تا پایان سال در حدود 20هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.




مشاغل رو به زوال 
«تا پایان خرداد ماه، 12هزار میلیارد  تومان خسارت به صنعت گردشگری کشور وارد شده است.»؛ این آماری است که رئیس کمیسیون گردشگری اتاق ایران در اختیار همشهری قرار داده است. عبدالملکی می‌‌گوید: صنعت گردشگری مشاغل متنوعی را شامل می‌شود؛ از راننده‌هایی که در فرودگاه و راه‌آهن و... به امید مسافر می‌ایستند گرفته تا آژانس‌های مسافرتی بزرگ؛ از دستفروش‌هایی که صنایع بومی و دستی‌شان را در ایام رونق به مسافران می‌فروختند گرفته تا مراکز  تفریحی و آب‌گرم های کشور. او درباره آمار مشاغل از دست‌رفته در این حوزه در ایران می‌گوید: برآورد دقیقی از مشاغل از بین‌رفته صنعت گردشگری وجود ندارد اما براساس آمارهای جهانی 95درصد مشاغل وابسته به صنعت گردشگری از بین رفته است. در ایران به‌نظر من رقم نهایی بیش از این است و می‌توان گفت تقریبا همه مشاغل مربوط به این حوزه نابود شده‌اند. ما در اتاق ایران بر این باوریم که تعداد زیادی از مشاغل در این حوزه کاملا از دست رفته است. او مثالی می‌زند و ادامه می‌دهد: یکی از آژانس‌های مسافرتی که تا همین چند هفته پیش مقاومت کرده و دست به تعدیل نیرو نزده بود، در نهایت مجبور شد از 100نفر پرسنل خود فقط 12نفر را نگه دارد. این از بین‌رفتن حدود 80شغل در یک آژانس است. شغل‌های این حوزه جایگزین ندارد. وقتی کسی سال‌ها برای مثال در حوزه خانه‌داری هتل فعالیت کرده و امروز تعدیل شده، راهی برای کسب درآمد پیش خود نمی‌بیند؛ چرا که اساسا باید فیلد کاری خود را عوض کند. امروز می‌بینیم که نیروهای تعدیل‌شده در حوزه گردشگری، همه وارد بازار سرمایه شده‌اند. شاید امروز درآمد خوبی داشته باشند اما در نهایت تا کی می‌توان به این وضع ادامه داد؟  کسب و کارهای سنتی در حوزه گردشگری به واسطه شرایط ایجاد‌شده در این روزها، مجبور شدند خود را به روزرسانی کنند. عبدالملکی می‌گوید: من فکر می‌کنم روزهای خوبی بعد از بحران کرونا در انتظار صنعت گردشگری ایران باشد.

صنایع‌دستی و آژانس‌های مسافرتی در اغما 
مسافران، یکی از پر و پا قرص‌ترین مشتری‌های صنایع‌دستی شهرها هستند؛ محصولاتی که حالا دیگر بازاری برای فروش آنها نیست و فعالان این حوزه میلیاردها تومان متضرر شده‌اند. هر استان هم ماجرای خودش را دارد. مثلا ویروس کرونا، ۵ میلیارد تومان به هنرمندان صنایع‌دستی کهگیلویه و بویراحمد خسارت وارد کرده است یا براساس اعلام معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کردستان فعالان رشته‌های مختلف این حوزه متحمل 8میلیارد و 500میلیون تومان خسارت شده‌اند.
تکلیف آژانس‌های مسافرتی و دفاتر خدمات حوزه گردشگری هم که مشخص است. حرمت‌الله رفیعی، رئیس انجمن دفاتر مسافرت هوایی و جهانگردی ایران گفته است: در ماه‌های اسفند۹۸ و فروردین۹۹ حدود یک هزار میلیارد تومان به آژانس‌های مسافرتی خسارت وارد شده است و تسهیلات و بسته‌حمایتی‌ای که برای خروج گردشگری از بحران کرونا درنظر گرفته‌اند، بعدا بلای جان این صنعت می‌شود و آن را بدهکارتر می‌کند.

رؤیاهای بر بادرفته
گردشگری، یکی از صنایع درآمدزای کشورهای مختلف است. تا پیش از شیوع کرونا، سفر و گردشگری تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین حوزه‌های کسب‌وکار در دنیا شده بود به‌طوری‌که براساس آمارWTTC، بخش سفر و گردشگری بعد از «اطلاعات و ارتباطات» و «خدمات مالی»، سومین بخش اقتصادی در جهان به لحاظ رشد اقتصادی در سال۲۰۱۹ بود. سفر و گردشگری با صنایع وابسته به گردشگری درمجموع حدود ۱۰.۳ درصد از تولید ناخالص داخلی و ۱۰.۴درصد از کل اشتغال دنیا را در سال۲۰۱۹ به‌خود اختصاص داده و همچنین سهم مستقیم سفر و گردشگری از تولید ناخالص داخلی جهان ۳.۲درصد و سهم مستقیم اشتغال آن ۳.۸درصد از کل اشتغال جهان بوده است. براساس گزارش رقابت‌پذیری سفر و گردشگری، رتبه ایران در شاخص رقابت‌پذیری سفر و گردشگری در سال۲۰۱۹ با چهار پله صعود نسبت به سال۲۰۱۷ در جایگاه هشتادونهمین کشور در بین ۱۴۰ کشور مورد بررسی جهان قرار گرفته است. حالا اغراق نکرده‌ایم اگر بگوییم پیشرفت‌های خردی که با چنگ و دندان به‌دست آورده‌ایم در کمتر از یک سال از بین رفته است.