فضای مجازی
رئیس‌جمهور: فضای مجازی خوب با محدود کردن تأمین نمیشود
فهیمه سادات طباطبایی|خبرنگار:
درحالی‌که موضوع فیلترینگ احتمالی تلگرام بحث اول افکار عمومی در روزهای گذشته بوده است و بسیاری از کاربران میلیونی این پیام‌رسان درباره آن صحبت می‌کنند، رئیس‌جمهور روز گذشته در این‌باره موضع گرفت و از طرح موضوع فیلترینگ که به گفته او سبب آسیب به کسب‌وکارهای مجازی می‌شود، انتقاد کرد. روحانی که در جمع تعدادی از وزرا، استانداران و مدیران دستگاه‌های اجرایی سخن می‌گفت با بیان اینکه خواست مردم از دولتی که به آن رأی داده‌اند، تلاش بیشتر برای تقویت رفاه و امنیت است، گام برداشتن در مسیر گسترش بیشتر دسترسی به فضای ارتباطی، اطلاعات و قدرت انتخاب مردم را ضروری خواند و تأکید کرد: داشتن پیام‌رسان‌های ایرانی، توانمند، امن و ارزان که بتوانند مشکل و نیازهای مردم را حل کنند، بی‌تردید باعث افتخار همگان خواهد بود و هدف از ایجاد و تقویت نرم‌افزارها و پیام‌رسان‌های داخلی فیلتر یا مسدود کردن دسترسی‌ها نباید باشد بلکه باید با هدف رفع انحصار در پیام‌رسان‌ها انجام شود. حسن روحانی آموزش استفاده بهینه از فضای مجازی و تدوین محتوای مناسب و خوب برای انتشار در این فضا را نیز ضروری خواند و گفت: فضای مجازی خوب با تولید محتوای خوب، جذاب و مفید و نه صرفا با انحصار و محدود کردن آن، تامین خواهد شد.
رئیس‌جمهور پیش از این هم بارها از تلاش دولت برای حفظ دسترسی‌های مردم به فضای ارتباطی سخن گفته و بر مخالفت دولت با مسدودسازی و فیلترینگ تأکید کرده بود. او که در پیام نوروزی امسال هم یکی از اهداف دولت در سال‌جاری را دسترسی آزادانه مردم به اطلاعات برشمرده بود، با اشاره به مشاغل موجود در فضای مجازی، ایجاد محدودیت در این فضا را خلاف رویکرد مبنایی کشور در راستای اشتغال‌زایی دانست. رئیس‌جمهور با بیان اینکه بخش مهمی از بستر اشتغال در دوران جدید متکی بر فضای مجازی است با استناد به آمارهای رسمی، به‌وجود هزاران شغل تلگرام پایه اشاره و بر ضرورت حمایت از کسب‌وکارهای فضای مجازی تأکید کرد.
رئیس‌جمهور گفت فیلترینگ تلگرام شایعه است
سخنرانی روز گذشته رئیس‌جمهور با واکنش‌های زیادی از سوی کاربران فضای مجازی و مسئولان روبه‌رو شد. جلال میرزایی، نماینده مجلس شورای اسلامی که در جلسه حضور داشت، در گفت‌وگو با سایت جماران جزئیات بیشتری از سخنان رئیس‌جمهور را که سایت‌های رسمی همچون سایت ریاست‌جمهوری منتشر نکرده بود، ارائه کرد و گفت: رئیس‌جمهور گفت که تلگرام یک ابزار اطلاع‌رسانی است که 95درصد محتوای آن مفید و شاید 5درصد آن مشکل‌ساز باشد؛ از این‌رو ما باید محتوای آن را درست کنیم. فراموش نکنیم که با مسدود کردن تلگرام 200هزار فرصت شغلی از بین می‌رود و در این زمینه باید همه جوانب درنظر گرفته شود. جماران به نقل از این نماینده همچنین نوشت: آقای روحانی اشاره کرد که همگان روی تولید ابزار اطلاع‌رسانی که در داخل وجود داشته باشد و انحصار را از تلگرام بگیرد، اتفاق نظر دارند؛ ما باید در کنار تلگرام پیام‌رسان‌های داخلی را تولید کنیم و هیچ‌کس مخالف این نیست که انحصار از تلگرام گرفته شود اما راه‌حل این نیست که تلگرام را ببندیم تا در داخل یک پیام‌رسان تولید کنیم. روحانی همچنین به موردی اشاره کرد که یک عده تبلیغ پیام‌رسانی را کردند که وقتی آمار کاربران آن به 150هزار نفر رسیده، قفل شده است. تأکید رئیس‌جمهور بر این بود که ما باید ابتدا نرم‌افزار و پیام‌رسان موفقی را تولید کنیم، بعد با تلگرام مقابله کنیم و نظر رئیس‌جمهور بر این بود که این موضوع باید با تدبیر حل شود. ایشان نظرش این بود که با فیلتر کردن تلگرام مشکلی حل نخواهد شد. وی روی امنیت پیام‌رسان‌های داخلی نیز تأکید داشت و گفت: ما باید مطمئن شویم که آیا پیام‌رسان‌های داخلی می‌توانند امنیت پیام‌های خانوادگی کاربران را تامین کنند؟ آقای روحانی در ارتباط با امنیت پیام‌رسان‌ها نیز توضیحاتی ارائه داد که دولت با تولید پیام‌رسان‌های داخلی مخالفتی ندارد اما معتقد است راه اقبال نشان دادن مردم به پیام‌رسان‌های داخلی، مسدود یا فیلتر کردن تلگرام نیست. رئیس‌جمهور معتقد است در شرایطی که رکود اقتصادی وجود دارد، تعطیل کردن کسب‌وکارهای تلگرامی کار درستی نیست. آقای روحانی گفت: برای انجام هرکاری باید جوانب را درنظر گرفت. لزومی ندارد که در ایام شادی و عید به مردم گفته شود که در فلان تاریخ می‌خواهیم تلگرام را که یک پیام‌رسان است، فیلتر کنیم.
همچنین زهرا ساعی، سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس بعد از پایان جلسه با رئیس‌جمهور گفت: صحبت‌هایی که آقای رئیس‌جمهور داشتند در مورد این بود که بحث فیلترینگ به این صورت نبوده است؛ یعنی اصلا قصد فیلترینگ نیست و هیچ مرجع، نهاد یا هیچ‌کسی اعلام نکرده که قرار است فیلترینگ تلگرام اتفاق بیفتد و عنوان کردند که این یک شایعه است و اصلا به این صورت نحوه برخورد درست نیست. اگر قرار است نظارتی شود بحث تأمین امنیت و آسایش و رضایت مردم است. باید رضایت مردم جلب و خواسته مردم تأمین شود. با صراحت گفتند که بیشتر رفع انحصار است تا فیلترینگ و می‌خواهند مسئله را از این انحصار خارج کنند. نماینده مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه نگرانی‌هایی برای استفاده از پیام‌رسان‌های موجود هست، افزود: رئیس‌جمهور فرمودند که ما باید جایگزین داخلی مناسب و مورد قبول مردم داشته باشیم و تا وقتی که جایگزین مناسب و خوبی را تأمین نکنیم، نمی‌توانیم مانع ایجاد کنیم؛ یعنی این راهش نیست. او گفت: اتفاقا دبیر شورای‌عالی فضای مجازی هم در این جلسه حضور داشتند و ایشان هم چیزی نگفتند. احتمالا این موضوع در حال بررسی است، ولی براساس گفته امروز رئیس‌جمهور، هنوز به نتیجه قطعی که بخواهد اعلام شود، نرسیده‌اند.
واکنش دبیر شورای‌عالی فضای مجازی به سخنان رئیس‌جمهور
همچنین ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای‌عالی فضای مجازی که در فضای رسانه‌ای به اظهارات منتقدانه در رابطه با تلگرام شهره است، چند ساعت پس از حضور در جلسه رئیس‌جمهور، به اظهارات روحانی واکنش نشان داد و با طرح انتقاداتی از تلگرام، گفت: به‌زودی شورای‌عالی فضای مجازی درباره این نرم‌افزار پیام‌رسان روسی تصمیم‌گیری خواهد کرد. وی که در برنامه «روی خط خبر» شبکه خبر صحبت می‌کرد، رفع انحصار از پیام‌رسان‌های خارجی را از سخنرانی رئیس‌جمهور وام گرفت و با بیان اینکه فقط تلگرام در ایران انحصار دارد، اعلام کرد که به‌زودی شورای‌عالی فضای مجازی با توجه به دستور رئیس‌جمهور در زمینه رفع انحصار از تلگرام در این‌باره تصمیماتی اتخاذ کرده و به اطلاع مردم خواهد رساند. فیروزآبادی با بیان اینکه تلگرام با ایجاد ارز رمزنگاری شده، خود را آماده مداخله در اقتصاد دنیا می‌کند، این موضوع را به استعماری نوین تشبیه کرد و گفت: این موضوع را در شورای‌عالی فضای مجازی با همکاری بانک مرکزی و نهادهای پولی بررسی می‌کنیم.
وی رویکرد تلگرام را جسارت به فضای اقتصادی کشور دانست و با تأکید بر اینکه با این رویکرد با معضلاتی همچون تضعیف پول ملی مواجه می‌شویم، اذعان داشت: تلگرام در حال تبدیل شدن به شرکت هرمی مجازی است و اگر اجازه دهیم این نرم‌افزار وارد فضای اقتصادی کشور شود، ده‌ها شغل که به شکل آژانس در کشور فعالیت می‌کنند و میلیون‌ها نفر در آن شاغل هستند، از بین خواهد رفت. فیروزآبادی از مشخص نبودن سهامداران تلگرام انتقاد کرد و گفت: به‌رغم اینکه این نرم‌افزار بیشترین کاربر را در ایران دارد، هرگز حاضر نشده در ایران نمایندگی تاسیس کند و با سرمایه‌داران بخش خصوصی ایران مشارکت کند. دبیر شورای‌عالی فضای مجازی همچنین بدون اشاره به موضع‌گیری رئیس‌جمهور درباره فیلترینگ نرم‌افزارهای ارتباطی، تصمیم‌گیری در تلگرام را در حوزه صلاحیت شورای‌عالی فضای مجازی دانست و گفت: ریاست شورا برعهده رئیس‌جمهور است اما تصمیمات آن طبق اساسنامه فقط از سوی دبیر شورا اعلام می‌شود. وی در ادامه تأکید کرد: شورا به‌طور جدی موضوع تلگرام را بررسی می‌کند و با رصد تحولات جدید اینکه چه اقداماتی باید شکل بگیرد تصمیم‌گیری خواهد شد و در زمان مناسب اعلام خواهیم کرد. همچنین دبیر شورای‌عالی فضای مجازی در برنامه روی خط خبر شبکه خبر از ملی شدن فضای مجازی در سال97 خبر داد. البته این در حالی است که پیش از این طرح‌هایی همچون ایمیل ملی، پیام‌رسان‌های ملی، اینترنت ملی و... همیشه مطرح بوده‌اند و هیچ‌گاه با استقبال مردم روبه‌رو نشده‌اند.
اعتمادسازی، لازمه بومی‌سازی فضای مجازی
عضو ناظر مجلس در کمیته تعیین مصادیق مجرمانه ازجمله افرادی است که معتقد است استفاده مردم از ابزارهای بومی در فضای مجازی، صرفا با راهکارهای سلبی ممکن نیست و باید پیش از اعمال محدودیت، زیرساخت‌های لازم تامین و اعتماد مردم جلب شود. رمضانعلی سبحانی‌فر در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری، مسئله اعتماد را چالش اصلی نرم‌افزارها و پیام‌رسان‌های بومی دانست و گفت: از آنجا که حریم اطلاعاتی مردم هنگام استفاده از نرم‌افزارهای پیام‌رسان در دسترس مسئولان نرم‌افزار قرار می‌گیرد، بسیار مهم است که این اطمینان به مردم داده شود که کسی به حریم خصوصی آنها سرک نمی‌کشد و امنیت اطلاعات آنها تامین خواهد شد. سبحانی‌فر که پیش از این اعلام زمان پایان فروردین‌ماه برای فیلترینگ تلگرام را نادرست خوانده و انتشار این دست اخبار را مخدوش کردن امنیت روانی مردم دانسته بود، خاطرنشان کرد: جلب اعتماد فرایندی است که به مرور اتفاق می‌افتد و نباید انتظار داشت یکباره پیام‌رسان‌های خارجی را رها و سراغ پیام‌رسان‌های داخلی بروند. رئیس کمیته ارتباطات مجلس بسترسازی فنی و گستره خدمات را چالش بعدی پیش روی ابزارهای بومی دانست و گفت: موفقیت تلگرام و سایر نرم‌افزارهای مشابه خارجی به بستر فنی قوی و حجم بالای خدمات این نرم‌افزارها برمی‌گردد این در حالی است که نرم‌افزارهای بومی، عمدتا این مشخصات را ندارند و با افزایش تعداد کاربر به‌راحتی دچار چالش می‌شوند. وی تأکید کرد: اگر این مشکلات فنی رفع شود و مردم در پیام‌رسان‌های بومی خدماتی همپای رقبای خارجی را با همان سرعت و کیفیت دریافت کنند، طبعا خودبه‌خود سراغ این نرم‌افزارها می‌روند و از پیام‌رسان‌های غیربومی استفاده نمی‌کنند.
