بیم و امیدهای تغییر به نفع زنان

پروانه سلحشوری | رئیس فراکسیون زنان مجلس :

در این نوشتار به‌عنوان جمع‌بندی تجربه سال96 در حوزه زنان بنا دارم نکاتی را در محورهای مختلف بـــرای مخاطبان مطرح کنم. این نکات بیشتر بر پیگیری‌ها و مطالبات فراکسیون زنان و مسائل و نکات پیش‌آمده متمرکز است. متأسفانه بسیاری از طرح‌های پیشنهادی فراکسیون یا پشت درهای بسته هیأت‌رئیسه مجلس بلاتکلیف باقی مانده یا در کمیسیون‌های مرتبط؛ به‌ویژه در طرح انتقال تابعیت از زن ایرانی به فرزند حاصل از ازدواج با مرد غیرایرانی گله داریم که این طرح مدتی‌است در کمیسیون امنیت مجلس سرگردان است. مشکلات و مسائل پیش روی فرزندان ناشی از این ازدواج‌ها و بی‌هویت‌ماندن آنها تا سنین نوجوانی و جوانی علاوه بر آسیب‌های اجتماعی، تبعات و مشکلات دیگری را نیز به همراه خواهد داشت.

کودک‌همسری 

تلاش ما این بوده که بتوانیم برای رسیدگی به پدیده کودک‌همسری قوانین را به شکلی اصلاح کنیم که حداقل سن ازدواج دختران افزایش یابد و به 15سال برسد؛ به‌همین‌خاطر از مرکز پژوهش‌های مجلس درخواست کردیم که اطلاعاتی را استخراج کنند و در اختیار ما بگذارند تا ببینیم اصولا در کدام مناطق کشور، بیشتر با پدیده کودک‌همسری مواجه هستیم و علل بروز آن چیست. 
 متأسفانه ما کودکان مطلقه 15ساله در کشور داریم و این آمار در یک جلسه از سوی مقام‌های مطلع به ما ارائه شد که بسیار نگران‌کننده است. دلایل ازدواج زودهنگام نیز در ایران بسیار متفاوت است. برای نمونه جایی می‌بینیم که خانواده‌ای متشرع و متدین هستند و ازدواج زودهنگام دختر شکل می‌گیرد و در مقابل، جای دیگری فقر عاملی‌است که خانواده‌ها مجبور می‌شوند با ازدواج دختران در سنین پایین موافقت کنند.

 پیگیری‌های ما به جایی رسید که متأسفانه نشان داد مرکز پژوهش‌های مجلس به‌عنوان بازوی فکر مجلس، مخالف افزایش حداقل سن ازدواج کودکان است.
نکات بسیار مهمی در این حوزه در رابطه با سلامت جسمی و روانی دختران مورد بحث قرار گرفت و پزشکان متخصص حاضر در این نشست آنچه از طریق آمار و مشاهدات به‌دست آورده بودند را ارائه کردند.

در هر شکل کماکان به‌دنبال افزایش سن ازدواج دختران از 13 به 15سال هستیم. فراکسیون زنان به‌صورت جدی پیگیر این موضوع هست و جلسه‌های مختلفی در این زمینه برگزار کرده است. به هر شکل اجرای چنین طرحی نیازمند پشتوانه مسائل فقهی و شرعی، علمی و بهداشتی‌است و مدت یک سال است که بررسی این طرح را در دستور کار قرار داده‌ایم. البته پیچیدگی‌ها و حساسیت‌های موجود، روند رسیدن به نتیجه را کند و از سویی ما را ملزم به بررسی‌های دقیق‌تر کرده است.

خروج زنان از کشور 

طرح اصلاح قانون گذرنامه در راستای تسهیل امکان خروج زنان از کشور در شرایط اضطرار با قید 2فوریت تقدیم هیأت رئیسه مجلس شده است. در این طرح به‌دنبال حمایت از زنانی هستیم که چهره‌های ملی و ارزشمندی برای کشور هستند و متأسفانه شاهد بوده‌ایم که در مواردی از سوی همسران‌شان ممنوع‌الخروج شده‌اند؛ چنان که شاهد بروز مسائلی برای خانم‌های ورزشکار جهت شرکت در مسابقات بین‌المللی بوده‌ایم. فراکسیون زنان مجلس بر این باور است که طرح اصلاح ماده۱۸ قانون گذرنامه می‌تواند از بروز مسائل و مشکلاتی این‌چنینی جلوگیری کند. بر اساس این طرح، زنان فعال در حوزه‌های مختلف ورزشی، اقتصادی و علمی امکان خروج از کشور را خواهند یافت. البته در این طرح، موارد اضطرار، تعریف شده و خروج از کشور برای معالجه نیز در این زمره پیش‌بینی شده است. در این طرح پیش‌بینی شده است که در موارد اضطرار، این زنان بتوانند با تأیید دادستانی از کشور خارج شوند و ماجرا به حاشیه‌هایی که پیش‌تر ایجاد شده بود، نکشد.

دعواهای امنیتی انتقال تابعیت 

طرح تعیین هویت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی از دیگر طرح‌های در دست بررسی و پیگیری فراکسیون زنان مجلس به شمار می‌آید که یک فوریت آن در مجلس به تصویب رسید اما به‌دلیل برخی مخالفت‌ها کماکان رسیدگی به این طرح، حاشیه‌های مختلفی دارد.

این طرح هم مانند دیگر طرح‌های ما موافق و مخالف زیاد دارد اما پیشینه این طرح بیش از دیگر طرح‌هاست و متأسفانه کماکان در کمیسیون امنیت مجلس به ‌سر می‌برد. از مجلس ششم تا به امروز گروهی در تلاش بوده‌اند تا وضعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی مشخص شود؛ به‌ویژه اینکه حاصل ازدواج زنان ایرانی با مردان افغان و عراقی فرزندان زیادی‌است که این‌روزها بدون هویت‌اند و بی‌بهره از امکانات آموزشی و بهداشتی. مخالفان این طرح اما معتقدند که اختصاص شناسنامه به این افراد یعنی بخشیدن هویت ایرانی به آنها، به نوعی امنیت کشور را با وجود جمعیت 3میلیون نفری این گروه، با خطر روبه‌رو می‌کند؛ بنابراین با اختصاص هویت ایرانی به شدت مخالف‌اند.

جمع‌بندی فراکسیون زنان این است که با یک نگاه انسانی باید تأکید کرد که افراد بزرگ‌شده در ایران که هرگز کشور پدری خود را ندیده‌اند، چطور ممکن است که تابعیت ایرانی نداشته باشند؟ ضمن اینکه تابعیت از طرف مادر نیز باید اختصاص پیدا کند؛ آن هم در حالی که هم‌اکنون تابعیت از سوی پدر به فرزند منتقل می‌شود. از نظر فقهی و شرعی نیز باید نسبت به این موضوع پاسخگو بود. حتی از نگاه امنیتی هم کنترل افراد دارای شناسنامه و هویت، آسان‌تر است.

البته با پیگیری‌ها و تلاش دلسوزان درحال حاضر برای افراد تازه‌متولدشده، برگه هویت در نظر گرفته می‌شود اما پس از 18سالگی فرد با مراجعه به کشور پدری خود و رد تابعیت آن کشور می‌تواند تابعیت ایرانی دریافت کند. برای این کار هم می‌توان با ایجاد یک دفترخانه در ایران، این رد تابعیت را در نظر گرفت؛ زیرا این افراد گاهی در مرزها برای مراجعه به کشور خود دستگیر می‌شوند.
فراکسیون زنان مجلس در این محور و محورهای دیگر به ‌دنبال آن است که با پیگیری متداول نسبت به تغییر برخی قوانین و رویه‌ها اقدام کند. مسئله ورود زنان به ورزشگاه‌ها نیز از دیگر مواردی‌است که در دستور کار فراکسیون زنان قرار دارد و در این زمینه کمیسیون فرهنگی در پی آن است که با برگزاری جلسه‌های مداوم با مسئولان بتواند برای برون‌رفت از وضعیت کنونی به یک جمع‌بندی همدلانه با نهادهای مسئول دیگر برسد.