سرای روشن

  سعید برآبادی 

تهران در دوره رضاشاه، کارناوالی از معماری را در بدنه‌ خیابان‌های اصلی به‌خود دید؛ حیات تازه‌ای که می‌خواست هم به گذشته ربطی داشته باشد و هم از کاروان روزِ دنیا عقب نماند. اوج این التقاط را می‌توان در سرای روشن دید. در بدنه عمارت روشن، هم فرشته‌های نیمه‌عریان معماری روز اروپا دیده می‌شوند و هم نشان فره ایزدی. همه‌‌چیز این ساختمان یادآور فشاری است که معماران ابتدای این دهه تحمل می‌کردند تا بتوانند ساختمانی برای کارفرمای خصوصی بسازند. این ساختمان که امروز به یکی از ساختمان‌های دیدنی خیابان ناصرخسرو بدل شده، کاربرد تجاری داشته و تاریخ ساخت آن، 1311گزارش شده است اما نه از معمار آن چیزی می‌دانیم و نه به‌طور روشن می‌دانیم که یک عمارت تجاری به چه منظور با این میزان تزئینات بیرونی ساخته شده است. با این همه انگار عجیب بودن طراحی پوسته و تزئینات این ساختمان به داد آن رسیده و هر گاه پای طرح‌های مرمتی و بازسازی در قلب پایتخت به میان آمده، معماران و مرمتگران پا پیش گذاشته و دستی به سر و روی  این عمارت 100ساله کشیده‌اند. ثبت نام کامران صفامنش، معمار مهم و معتبر ایرانی در فهرست مرمتگران این بنا، گواه این واقعیت است که سرای روشن جایی در حافظه تاریخی معماری تهران پهلوی دارد، حتی اگر اینجا را به ضرب جادوی مجسمه‌های سنگی باروکی و سرستون‌های تخت‌جمشیدی به‌دست آورده باشد.