تغییر نام مکان‌ها

  احسان بهرام غفاری   

یکی از برنامه‌های نوسازی دولت پهلوی اول، تغییر اسامی اماکن جغرافیایی بود که به همانجا ختم نشده و دستور تغییر برخی از اصطلاحات علمی، صنعتی و اداری، نام ایستگاه‌های راه‌آهن، نام واحد پول، خیابان‌ها، معابر و میدان‌های شهری و نام مدارس نیز شاملش شد. حتی در همین زمان القاب نیز حذف و فامیلی جایگزین شد. در همین راستا، دوازدهم آذرماه سال 1309، نام شهرهای دزدآب، نصرت‌آباد و استرآباد به زاهدان، زابل و گرگان تغییر کرد و 4 سال بعد حتی نام کشور هم از پرشیا به ایران تغییر یافت. یکی از دلایل این کار، حذف واژگان عربی بود و دلیل دیگر آن، تسلط رضاشاه بر اقوام مختلف بود تا ناسیونالیستی رضاخانی را در سراسر کشور بنا کند. اما همین امر باعث شد که اتفاقات مضحک و تلخی نیز بیفتد. به‌طور مثال بسیاری از اسامی اماکن ترکی، کردی، ترکمنی با اسامی جعلی با پسوند و پیشوند شاه، پهلوی، شاهپور و امثالهم تغییر داده شد. این شتابزدگی برخی اوقات کار را به‌جایی رساند که در یک مکان جغرافیایی، اسامی تاریخی جابه‌جا می‌شد.مثلا نام یک مکان حذف و در جای دیگری همان نام استفاده می‌شد و پژوهش‌های تاریخی را کاملا گمراه می‌کرد. از طرفی برخی کشورهای همسایه با سوءاستفاده از همین موضوع، بسیاری از پیشینه‌های فرهنگی و تاریخی ما را به نام خودشان کرده و سند زدند! اگرچه بعضا این تغییر اسامی، اتفاقات مثبتی را هم رقم زد اما در کل، سالیان بعد برخی از این نام‌ها به نام سابق خود بازگشت و هیچ‌کس هم نفهمید که علت این شتابزدگی در تغییر نام‌ها چه بود و قرار بود چه شود؟!