فوق العاده

جواد نصرتی|روزنامه‌نگار:




هشتگ

دو روز پیش، فضای مجازی پر بود از بازنشر اخباری عجیب از جا به جایی‌های کلان در دولت. یک کانال خبری به نقل از منبع خود مدعی شد که اسحاق جهانگیری از معاونت ریاست‌جمهوری به شهرداری خواهد آمد، بیژن زنگنه وزیر نفت فعلی جانشین او خواهد شد و جای زنگنه را هم در وزارت نفت، سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور خواهد گرفت. از همان ابتدا، به‌نظر می‌رسید که این خبر چندان درست به‌نظر نمی‌رسد اما انتشار آن، با واکنش گسترده‌ای در فضای مجازی مواجه و به‌خصوص در توییتر از سوی کاربران زیادی بازنشر شد. نادرستی این خبر عجیب، بعدا توسط همان کانال تلگرامی‌ای که آن را منتشر کرده بود مورد تأیید قرار گرفت و اینطور عنوان شد که این خبر، دروغ سیزده بوده است. انتشار اخبار کذب در روز سیزدهم در ایران و اول آوریل در رسانه‌های غرب، رسمی است که سابقه نسبتا طولانی دارد. در غرب هم بارها در طول سالیان گذشته، اخبار عجیبی به همین مناسبت از رسانه‌های متفاوت منتشر شده است. در یک اتفاق فراموش‌نشدنی، بی‌بی‌سی حتی ویدئویی از مهاجرت پنگوئن‌ها نشان داد که با پرواز، ‌خودشان را از قطب به جنگل‌های استوایی رساندند. اما چیزی که شرایط فعلی را کمی متفاوت می‌کند، اختلاط چنین شوخی‌هایی با اخبار جعلی یا همان فیک‌نیوزهاست. برای نمونه، همین خبر جا به جایی‌های عجیب در دولت، با حرارت از سوی کاربران مورد بحث قرار گرفت و تردیدها درباره درستی آن، بسیار کمرنگ بود و تازه این خبر، در آستانه سیزده‌بدر منتشر شد. این خبر، خیلی زود تکذیب و اعلام شد که دروغ سیزده بوده است اما هزاران فیک نیوزی که در طول سال تولید و پخش می‌شوند، نه‌تنها تکذیب نمی‌شوند که تأثیرات عمیقی بر جامعه خواهند داشت. نکته امیدوارکننده درباره دروغ سیزده این است که مردم در آستانه این روز، ‌کمی درباره اخباری که می‌شنوند حساس هستند و هر چیزی را به راحتی باور نمی‌کنند. چنین رویکردی اما نباید به همین یکی دو روز محدود شود و در دنیایی که اخبار جعلی با سرعتی چشمگیر منتشر می‌شوند، حساسیت به اصالت اخبار باید در تمام سال بین افراد جامعه وجود داشته باشد. اخبار جعلی البته تنها معضل ما نیست و تمام دنیا درگیر آن است. در برخی کشورها، حتی مبارزه با آن به‌صورت جدی شده است. در همین راستا، مالزی اخیرا قانونی را تصویب کرده که براساس آن، انتشار اخبار جعلی، می‌تواند تا 6سال حبس به همراه داشته باشد.

عکس خبر

سال 97، با خبر دردناک مرگ داریوش شایگان فیلسوف و اندیشمند سرشناس کشورمان شروع شد. مرحوم شایگان، بامداد دوم فروردین بعد از مدت‌ها تحمل بیماری درگذشت و جامعه فرهنگی کشورمان را داغدار کرد. مراسم تشییع پیکر مرحوم شایگان، ششم فروردین با حضور علاقه‌مندان و دوستانش برگزار شد و سیدمصطفی محقق داماد، نماز میت را بر پیکر او اقامه کرد. محقق داماد در این مراسم گفت: «داریوش شایگان تجسم تواضع و مهربانی بود. قلم و زبانش اندکی هم گزنده نبود. کسی را نمی‌آزرد. این تجسم اخلاق، بی‌تردید از تربیت خانوادگی متأثر است؛ اما به‌نظر می‌رسد فقط تربیت در پرورش این عالم مؤثر نبوده است.»