واکسن‌های کرونا در چه مراحلی هستند؟
علی ملائکه_روزنامه‌نگار و پزشک
بیش از ۱۶۰واکسن بالقوه برای پیشگیری از عفونت با کروناویروس جدید در کشورهای گوناگون در مراحل ساخت و آزمایش هستند.
واکسن‌های کروناویروس پس از بررسی‌های آزمایشگاهی و بررسی‌های حیوانی (مراحل پیش‌بالینی) باید در 3مرحله روی انسان‌ها آزمایش شوند تا برای استفاده گسترده تأیید شوند.
کارآزمایی مرحله اول در شمار محدودی از داوطلبان سالم انجام می‌شود تا بی‌خطر بودن واکسن مشخص شود. کارآزمایی مرحله دوم براساس نتایجی که در مرحله اول از لحاظ بی‌خطر بودن و تأثیر‌بخشی از لحاظ ایجاد ایمنی واکسن به‌دست آمده است، در شمار بیشتر و متنوع‌تری از افراد انجام می‌شود.
کارآزمایی مرحله سوم برای بررسی بی‌خطر بودن و ایمنی‌زایی واکسن در شمار بسیار بزرگ‌تری (صدها یا هزاران نفر) از افراد انجام می‌شود تا معلوم شود واکسن در جمعیت‌های بزرگ تا چه حد ایمنی ایجاد می‌کند.
در این مرحله یک گروه شاهد هم وجود دارد که دارونما (واکسن بی‌تأثیر) دریافت می‌کنند و مبنای مقایسه با افرادی است که واکسن واقعی را دریافت کرده‌اند. در واقع وضعیت اضطراری پاندمی کرونا باعث شده است که دانشمندان مجبور شوند برای تسریع کارشان برخی از این مراحل را همزمان انجام دهند.
چند واکسن اکنون به مرحله نهایی آزمایش انسانی وارد شده که یکی از آنها که با همکاری دانشگاه آکسفورد شرکت داروسازی آسترا‌زنکا ساخته شده است، برمبنای استفاده از یک ویروس ناقل به نام «آدنوویروس» است که ژن پروتئین‌های گل‌میخی سطح کروناویروس در آن گنجانده شده است.
این ویروس ناقل که با تغییر ژنتیک، قابلیت تکثیرش را از دست داده و بی‌خطر است، با ورود به سلول‌های انسان باعث تحریک
آنها به ساختن پروتئین کروناویروس و ایجاد پاسخ ایمنی در بدن می‌شود.
واکسن دومی که وارد مرحله نهایی شده است، واکسن ساخت شرکت آمریکایی مدرناست که از تکنولوژی mRNA یا RNA پیام‌رسان استفاده می‌کند.
این RNA که حاوی نسخه‌ای از ژن‌های مولد پروتئین گل‌میخی کروناویروس است، با ورود به درون سلول‌های بدن و القای تولید این پروتئین‌ها باعث ایجاد پاسخ ایمنی می‌شود.
2 واکسن دیگری که به مراحل پیشرفته رسیده‌اند، یکی ساخت شرکت چینی کان‌سینو بایولوجیک (براساس آدنوویروس) و دیگری واکسن محصول مشترک شرکت آلمانی بیو‌ان‌تک و شرکت آمریکایی فایزر (براساس RNA پیام‌رسان) هستند.
