ظرفیت تکمیل است

فهیمه طباطبایی- خبر‌نگار

یک ماه است غزل و مادرش صبح دوشنبه و چهارشنبه می‌روند روبه‌روی مدرسه ولیعصر در خیابان شیوای منطقه14 تهران. آنها منتظرند تا مدیر مدرسه از راه برسد و با گردن کج و صدایی شبیه به التماس، دنبالش راه بیفتند. به او یادآوری می‌کنند کارهای ثبت‌نام غزل را در پایه یازدهم انجام دهد. مدیر مدرسه اما به این حرف‌ها بی‌اعتناست. از کنار آنها و دیگرانی که مطالبه و درخواست مشابهی دارند، بی‌پاسخ می‌گذرد. ساعت به ساعت صف اصرار مادر و پدرها سنگین‌تر می‌شود. نهایت کاری که از دست مدیر بر‌می‌آید، این است که روزی چندبار از دفترش بیرون بیاید و ایستاده در حیاط مدرسه، با صدایی نزدیک به فریاد یک جمله را تکرار کند: «گفتم که جا ندارم، برید یه مدرسه دیگه.»
غزل، سارا، فاطمه، مهرسا، نوشین و 18نفر دیگر، دانش‌آموز پایه‌های مختلف در مدرسه غیردولتی بودند که امسال تصمیم گرفته‌اند در مدرسه دولتی درس بخوانند، به همین‌خاطر رفته‌اند آموزش و پرورش منطقه14 و از مسئول ستاد ثبت‌نام مدارس آنجا درخواست معرفی یک مدرسه دولتی را داشته‌اند. مسئول ستاد هم براساس آدرس محل سکونت، روی نقشه را نگاه کرده و مدرسه ولیعصر، مدرسه کلاهدوز و طهماسبی را در محدوده به آنها معرفی کرده‌‌اند. حتی وقتی مدیران مدرسه قبول نکرده‌اند، به آنها نامه زده که ثبت‌نام این دانش‌آموزان حتما باید انجام شود. نامه‌ها اما بی‌اثر است؛ هنوز بچه‌ها ثبت‌نام نشده‌اند مگر یکی دو نفر که در آموزش و پرورش منطقه دوست و آشنایی داشته‌اند و سفارش‎های بیشتری.
مادر غزل می‌گوید: «با این شرایط کرونا که دائم می‌گویند بیرون نیایید و فاصله‌ اجتماعی را رعایت کنید، مجبوریم که هفته‌ای 2روز برای ثبت‌نام به مدرسه بیاییم. ما را داخل مدرسه راه نمی‌دهند و پشت در مدرسه نگه می‌دارند. بعد هم مدیر می‌آید و می‌گوید جا ندارم و کلاس‌هایم شلوغ است و ثبت‌نام نمی‌کنم، بروید یک جای دیگر. می‌رویم مدرسه دیگر، باز‌ آش همین است و کاسه همین. حتی پیشنهاد پرداخت شهریه یک یا 2میلیونی هم کردیم، اما قبول نمی‌کنند. معاون مدرسه امروز گفت تا حالا کجا درس خوانده بودند؟ ببریدشان همان مدرسه غیردولتی. تمام.»
داستان غزل و مادرش و 22دانش‌آموز دیگر، قصه بسیاری از دانش‌آموزان تهران و شهرهای بزرگ دیگر است که امسال قصد کرده‌اند در مدرسه دولتی درس بخوانند.
شیوع ویروس کرونا و تبدیل آموزش حضوری به مجازی از یک‌سو و اختلاف والدین دانش‌آموزان با مدیران و مؤسسان مدارس غیردولتی بر سر باقیمانده شهریه سال تحصیلی گذشته از سوی دیگر و همچنین افزایش 11 تا 30درصدی شهریه این مدارس برای سال جدید بدون لحاظ‌کردن حذف کلاس‌های فوق‌برنامه و اردو و ناهار، باعث گرایش بسیاری از خانواده‌ها برای ثبت‌نام فرزندشان در مدرسه دولتی شده است. نتیجه این تقاضا مسئله تازه‌ای را در نظام آموزشی ایران نمایان کرده است؛ مدارس دولتی در دهه‌های گذشته و همزمان با افزایش مدارس غیردولتی کمتر شده و امکاناتشان بسیار محدود شده است؛ آنچنان که حالا در شرایط جدید توان پذیرش این تعداد دانش‌آموز را ندارند و مدیران مدارس دست رد به سینه دانش‌آموز می‌زنند.

برگردید به همان مدرسه‌های قبلی
اما چرا امسال مدیران مدارس دولتی در شهرهای بزرگ، از ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدارس دولتی سر  باز می‌زنند و چه عاملی موجب بروز این همه سرگردانی شده ‌است؟ کارشناسان آموزشی می‌گویند این مسئله به‌علت کاهش مدارس دولتی و افزایش مدارس غیردولتی در برخی ‌مناطق تهران و شهرهای بزرگ در سال‌های گذشته است. اما رضوان حکیم‌زاده، رئیس ستاد ثبت‌نام مدارس وزارت آموزش و پرورش در گفت‌وگو با همشهری این موضوع را رد می‌کند و می‌گوید: «تاکنون از ستاد ثبت‌نام استان‌ها گزارشی به ما نرسیده که دانش‌آموزان مدارس غیردولتی به سمت مدارس دولتی هجوم برده باشند یا مدیران از ثبت‌نام دانش‌آموزان که در محدوده ثبت‌نام معرفی می‌شوند، جلوگیری کرده باشند. اما اگر در ادامه ماجرا مشکلی پیش بیاید، قطعا راهکاری برای آن پیدا می‌کنیم.» این در حالی است که یک منبع آگاه در وزارت آموزش و پرورش به همشهری می‌گوید: ستادهای ثبت‌نام در برخی استان‌ها این موضوع را به وزارتخانه گزارش کرده‌اند و خواسته‌اند که هرچه سریع‌تر برای این موضوع فکری شود و برای آنها دستوری صادر کنند. حتی معاونان وزیر ازجمله معاون مدارس غیردولتی در جریان این مسئله هستند ولی تلاش‌شان این است که با جلوگیری از ثبت‌نام دانش‌آموزان در مدارس دولتی، آنها را به همان مدارس غیردولتی خودشان بازگردانند.

مشکل ثبت‌نام در برخی مناطق تهران
اگرچه‌ شماری از مسئولان وزارت آموزش و پرورش مسئله هجوم دانش‌آموزان از مدارس غیردولتی به دولتی را انکار می‌کنند اما مسعود ثقفی، سخنگوی آموزش و پرورش شهر تهران این موضوع را تأیید می‌کند و به همشهری می‌‎گوید: «تا الان میزان مهاجرت دانش‌آموزان مدارس غیردولتی به دولتی آنقدر نبوده که نگران‌کننده باشد اما با شروع مرداد که اوج ثبت‌نام‌هاست، پیش‌بینی می‌کنیم که مشکلاتی برای آموزش و پرورش شهر تهران به‌وجود‌آید به‌خصوص در مناطقی مثل
2، 4، 5، 6 که تعداد مدارس غیردولتی بیشتر است.»
او درباره اینکه چه راهکاری برای حل این مسئله از سوی رئیس آموزش و پرورش شهر تهران تعریف شده است، توضیح می‌دهد: «فعلا موضوع در دست بررسی است، چون اگر قرار باشد بار زیادی از مدارس غیردولتی به دولتی روانه شود، قطعا با مشکل تراکم کلاس روبه‌رو خواهیم شد اما باید ببینیم که شرایط بازگشایی مدارس در سال تحصیلی آینده چگونه خواهد بود. اگر کلاس‌ها مجازی برگزار شود، تفاوت چندانی در تراکم کلاس‌ها نخواهیم داشت.» به‌گفته سخنگوی آموزش و پرورش شهر تهران، مدیران مدارس حق دارند که برای ثبت‌نام این دسته از دانش‌آموزان مقاومت کنند چراکه باید ظرفیت قانونی مدرسه و کلاس‌های درسی که از قبل برایشان مشخص شده، در نظر بگیرند. از سویی سامانه ثبت‌نام دانش‌آموزان یا همان «شبکه سناد» امکان ثبت‌نام بیشتر از ظرفیت قانونی را به آنها نمی‌دهد.
او به همشهری می‌گوید: «ما منتظریم میزان درخواست‌ها و وضعیت بازگشایی مدارس مشخص شود تا بعد نسبت به افزایش ثبت‌نام در مدارس دولتی اقدام کنیم و برای این موضوع تا 10شهریور فرصت هست.»

2126مدرسه غیردولتی در مقابل 904مدرسه دولتی
کارشناسان آموزشی می‌گویند که بحران کرونا و بحران اقتصادی دست در دست هم دادند و زخم عمیق توسعه نامتوازن مدارس غیردولتی به نسبت مدارس دولتی را سر باز کردند و نشان دادند که چقدر کشور از عدالت آموزشی فاصله گرفته و می‌تواند در آینده نزدیک که همین سال تحصیلی پیش‌رو باشد، باعث ترک تحصیل شود. طبق اطلاعاتی که مرکز آمار آموزش و پرورش شهر تهران به خبرنگار همشهری داده است، در منطقه یک شهر تهران، 192مدرسه دولتی در دوره ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم وجود دارد درحالی‌که 395مدرسه غیردولتی در هر سه مقطع در این منطقه فعالیت می‌کنند. در منطقه2 تهران نیز 109مدرسه دولتی در مقابل 364مدرسه غیردولتی قرار گرفته‌اند. در منطقه3 نسبت مدارس دولتی به غیردولتی 80 به 264مورد است. در منطقه4 نیز 205مدرسه دولتی در هر سه مقطع تحصیلی وجود دارد درحالی‌که تعداد مدارس غیردولتی به 423مورد رسیده است. در منطقه5 نیز 234مدرسه دولتی در مقابل 492مدرسه غیردولتی فعال هستند. در منطقه6 آموزش و پرورش هم 84مدرسه دولتی از ابتدایی، متوسطه اول و دوم در مقابل 188مدرسه غیردولتی در هر سه مقطع وجود دارند. در مجموع 904مدرسه دولتی در این 6منطقه وجود دارند درحالی‌که 2هزارو126مدرسه غیردولتی در همین مناطق طی سال‌های گذشته راه‌اندازی شده‌اند. آموزش و پرورش شهر تهران نسبت دانش‌آموزان مدارس دولتی با غیردولتی را در این مناطق به دلایل نامعلومی در اختیار خبرنگار همشهری نگذاشت.

تجمع جلوی مدرسه
چهارشنبه ساعت 11صبح است. هوا گرم و گرفته است. ابرها بلاتکلیف در آسمان مانور می‌دهند و مثل دمکنی راه نفس شهر را بسته و هوا را شرجی و دمزده کرده‌اند. پدر فردوس، مادر مانی، پدر حسین و 5پدر و مادر دیگر با پسرانشان در ورودی مدرسه محمود افشار در خیابان آفریقا ایستاده‌اند تا اجازه ورود به مدرسه را بگیرند. مدیر آب پاکی را روی دستشان ریخته و گفته ثبت‌نام از مدرسه غیردولتی ندارد. اما آنها باز صبح که می‌شود، پرونده به‌دست می‌روند روبه‌روی مدیر یا معاون می‌ایستند تا دلش به رحم بیاید یا نامه فلان رئیس یا معاون را که از منطقه یا وزارتخانه سفارش کرده ببینند تا بالاخره تسلیم شوند و ثبت‌نام کنند. پدر فردوس می‌گوید به مدیر مدرسه گفته که طبق اصل سی‌ام قانون اساسی، آموزش تا پایان 12سال تحصیل باید رایگان باشد و همه کودکان و نوجوانان در هر جای ایران بتوانند در مدارس دولتی درس بخوانند و طبق این قانون او موظف است که بچه‌های آنها را در مدرسه ثبت‌نام کند اما مدیر گوشش به این حرف‌ها بدهکار نبوده و گفته مدرسه ظرفیت ندارد و بالای 35دانش‌آموز در هر کلاس دارد و نمی‌تواند بیشتر از این ثبت‌نام کند. گفته بروید یک جای دیگر ثبت‌نام کنید. پدر فردوس گلایه می‌کند: «امسال هم کرایه خانه‌ها نجومی بالا رفت، هم هزینه‌های اصلی زندگی مثل خورد و خوراک؛ دیگر پولی نداریم که شهریه 25میلیونی و 30میلیونی مدرسه فرزندمان را بدهیم. مدیران مدارس غیردولتی هم نه‌تنها امسال شهریه‌ها را کم نکردند، بلکه یک چیزی هم روی آن گذاشتند که جبران خسارت احتمالی در آینده را بکنند. حالا آمدیم مدرسه دولتی، به زبان بی‌زبانی می‌گوید برگردید همان مدرسه قبلی ثبت‌نام کنید.» حرف‌های پدر فردوس از زبان پدر و مادرهای دیگر تکرار می‌شود. اما مادر مانی حرفی متفاوت می‌زند: چرا آموزش و پرورش در سال‌های گذشته اینقدر تعداد مدارس دولتی را کم کرد که امروز والدین برای ثبت‌نام فرزندشان با مشکل مواجه شوند؟ آنقدر تعداد دولتی‌ها کم شده که حتی در مناطق اطراف هم پذیرش ندارند. 7روز از مرداد گذشته و فعلا که پدر فردوس و حسین و مادر غزل و مهرسا و سارا و صدها دانش‌آموز دیگر که قصد کردند فرزندشان امسال به جای مدرسه غیردولتی در مدرسه دولتی درس بخواند، تیرشان به سنگ خورده. باید دید با شروع موج دوم ثبت‌نام در دهه دوم مرداد، چند دانش‌آموز دیگر با والدینشان دم در مدارس دولتی صف می‌کشند تا بتوانند ثبت‌نام کنند.