چند بازیگر نوجوان با اجرای نمایش، به مقابله با اثرات مخرب فضای مجازی رفته‌اند
بازی خانوادگی در دنیای مجازی
حسن حسن‌زاده
منطقه 13
اگرچه نقش مثبت فضای مجازی در زندگی حقیقی غیر‌قابل انکار است اما همه چیز به خود ما بستگی دارد. استفاده بی‌رویه از آن می‌تواند بر تعاملات روزمره و ارتباط اعضای خانواده با یکدیگر اثر منفی گذاشته و موجب انزوا و تنهایی افراد، به‌ویژه کودکان و نوجوانان شود. جمعی از نوجوان‌های محله آشتیانی با ابتکار یک کارگردان جوان و خوش‌فکر می‌خواهند با اجرای نمایشی با عنوان «بازی خانوادگی» در سالن نمایش سرای محله آشتیانی همسن و سال‌هایشان و حتی بزرگ‌ترها را با اثرات مخرب فضای مجازی آشنا کنند.
«محمدجواد عرب سلمانی» در نمایش بازی خانوادگی نقش پدربزرگ یک خانواده پرجمعیت را بازی می‌کند. خانواده‌ای که تقریباً همه اعضای آن گرفتار فضای مجازی شده و انگار زندگی حقیقی را به کلی فراموش کرده‌اند. پدربزرگ خانواده هم از قافله عقب نمانده و مانند فرزندان و نوه‌هایش حسابی گرفتار تلفن همراه و نرم‌افزارهای رایج این روزها شده است. دیگر نه مانند گذشته اوقات فراغتش را با همسن و سال‌هایش تقسیم می‌کند و نه خبری از ورزش صبحگاهی در برنامه روزانه‌اش است.
در بخشی از نمایش، پدربزرگ با آن عصا و دندان مصنوعی‌اش در حالی که حتی یک لحظه هم چشم از صفحه تلفن همراه برنمی‌دارد، غرولند کنان می‌گوید: «این کجاش فضای مجانیه؟ هر هفته دارم کلی پول اینترنت و اونترنت می‌دم.» محمدجواد عرب سلمانی با وجود اینکه 14 سال بیشتر ندارد اما به خوبی از پس این نقش برآمده است. انگار بازی کردن در نقش پدربزرگی که از گزند آسیب‌های فضای مجازی در امان نمانده، روی خود او هم اثر گذاشته است. عرب سلمانی می‌گوید: «من کتاب زیاد می‌خوانم. اما مدتی عادت به خواندن کتاب از روی صفحه گوشی‌ام داشتم و به همین بهانه هم ساعت‌ها سرگرم تلفن همراه می‌شدم. اما حالا به لطف این نمایش، عادت قدیمی‌ام را ترک کرده‌ام و تلاش می‌کنم که از نسخه چاپی کتاب استفاده کنم.»
گوشی‌های همراه، فرزندخوانده خانواده‌ها!
تب تند فضای مجازی انگار جریان زندگی این خانواده پرجمعیت را مختل کرده است. در بخش دیگری از نمایش، عروس خانواده پای اجاق گاز ایستاده و با ملاقه‌ای که در دستش گرفته مشغول آماده کردن شام است. اما او هم توان دل کندن از فضای مجازی را ندارد. یک آن گوشی تلفن از دستش رها شده و قاطی خورش فسنجان داخل قابلمه می‌شود. کمی آن سوتر همسرش با صدای بلند شروع به اعتراض می‌کند و می‌گوید: «حقوق من بدبخت هم که هر ماه پای خرید بسته‌های اینترنت و غیره میره. حالا هم که گوشی رو انداختی توی قابلمه و باز من بدبخت باید یکی دیگه بخرم...»
این را می‌گوید و او هم بی‌توجه به کودک خردسالشان که با گریه‌هایش خانه را روی سرش گذاشته، سراغ تلفن همراهش می‌رود. «ستایش فرحبخش» نوجوان 13 ساله‌ای است که نقش عروس خانواده را بازی می‌کند. او هدف از اجرای این نمایش را آگاهی‌بخشی به همسن و سال‌هایش درباره مضرات استفاده بی‌رویه از فضای مجازی می‌داند و می‌گوید: «من هم مانند خیلی از دوستان و هم کلاسی‌هایم وقت زیادی را صرف استفاده از تلفن همراه می‌کردم. اما با خواندن سرنوشت بد شخصیت‌های این نمایشنامه و دور شدن اعضای این خانواده از یکدیگر، تصمیم گرفتم وقت بیشتری را در کنار خانواده و دوستانم باشم.»
خانه یعنی یک استکان چای داغ
حتی نوه خردسال خانواده نیز از تبعات استفاده نادرست بزرگ‌ترها از فضای مجازی در امان نمانده است پدر و مادر، پدربزرگ و مادربزرگ دیگر توجهی به بازیگوشی‌هایش ندارند. «مبینا اصغری» که نقش کودک خردسال خانواده را بازی می‌کند، از آسیب‌های استفاده بی‌رویه از فضای مجازی می‌گوید: «در این نمایش رابطه آدم‌ها به سبب استفاده زیاد از تلفن همراه و فضای مجازی سرد شده و همیشه بین آنها دعوا و درگیری رخ می‌دهد.
من در گذشته گاهی روزی 10 ساعت از تلفن همراه و اینترنت استفاده می‌کردم و این کار به درس‌هایم لطمه زده بود. حالا این نمایش موجب شده تصمیم جدی‌تری برای اصلاح رفتارهایم بگیرم.» اما در این خانواده پرجمعیت همیشه یکی هست که دلش به حال دیگران بسوزد. وقتی که پدربزرگ و مادربزرگ، برادر، عروس خانواده، مهمان‌ها و خلاصه همه اهل خانه دور هم نشسته‌اند اما حواس‌شان به صفحه تلفن همراه است، طاقتش طاق می‌شود و می‌گوید: «خونه یعنی احترام و درک متقابل. خونه یعنی جایی که وقتی بهش فکر می‌کنی، خنده رو لبت بیاد. خونه یعنی آرامش و امنیت. خونه یعنی یک استکان چای داغ کنار کسانی که دوستشان داری...»
«طنین کیوان» که نقش «سارا» را بازی می‌کند، می‌گوید: «با بازی در این نمایش بیشتر از هر وقت دیگری به اهمیت دورهمی اعضای خانواده پی بردم. حالا هر وقت پدر، مادر یا برادرم غرق در استفاده از تلفن همراه و فضای مجازی می‌شوند، از آنها دعوت می‌کنم تا در کنارم به انجام بازی فکری بپردازیم، با هم حرف بزنیم و قدر این لحظه‌ها را بیشتر بدانیم.»
تئاتر راهکار مناسبی برای مبارزه با انواع آسیب‌هاست
«پدرام اویسی تهرانی»، کارگردان نمایش بازی خانوادگی:«بی‌شک فضای مجازی ابزار مناسبی برای توسعه اندیشه‌ها، کارآفرینی، درآمدزایی، انتقال سریع اخبار و غیره است و نمی‌توان فواید و اثرات مثبت آن را نادیده گرفت. اما استفاده بی‌رویه و نامناسب بدون فرهنگسازی و آموزش روش‌ها و کاربرد صحیح آن می‌تواند اثرات مخربی دربرداشته باشد. این میان اما یکی از راهکارهای آموزش و فرهنگسازی برای استفاده صحیح از فضای مجازی، بهره‌گیری از ظرفیت‌های نمایش است.
زیرا با نمایش می‌توان به شکلی مصداقی و در قالب روایت‌ها و قصه‌هایی باورپذیر مفاهیم و موضوع‌های فرهنگی، آسیب‌های اجتماعی و انواع آسیب‌های مدرن مانند اثرات مخرب استفاده نادرست از فضای مجازی را با مخاطب به اشتراک گذاشت. در این نمایش تلاش کرده‌ایم از بازیگران نوجوان در نقش اعضای یک خانواده استفاده کنیم. این کار نه تنها به شناخت استعدادهای بازیگری در محله‌ها کمک می‌کند، بلکه در القای هدف نمایش نیز اثرگذار است.
چون در وهله نخست، محتوای نمایش «بازی خانوادگی» بازیگران نمایش را که بدون شک آنها هم در معرض آسیب‌های فضای مجازی هستند، تحت تأثیر قرار می‌دهد و در وهله بعد صداقت کلام و انتقال پیام از زبان آنها می‌تواند بر والدین، پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها و مخاطبان بزرگسال نمایش نیز اثرگذار باشد.»
