موجی گرم در خون بیابان

ساناز فاتح

قرن نو شده و قرن کهنه درس­‌ها داشته است. در خلال مبارزات مشروطه، زنان فرصت مشارکت سیاسی و اجتماعی را یافته‌­اند و حالا مطالبات ویژه خود را پی گرفته‌­اند. تا سال 1300شمسی، انجمن­‌ها و نشریات زنان در تهران، رشت، اصفهان و مشهد باب گفت‌وگو را درباره حقوق زنان گشوده‌­اند و گفتاری با محوریت مسئله زنان پاگرفته است. آنچه در خلال سال‌هایی که گذشت محقق شده حق تحصیل برای دختران است؛ حالا دیگر تحصیل دختران از انحصار اشراف خارج شده و مردم عادی می­‌روند تا دختران‌شان را روانه مدارس و اجتماع کنند. در میانه مباحثات پرشور زنان برابری‌­طلب درباره حق رای، حق پوشش، حق طلاق و حقوق خانواده، که انگار سر آن نداشته‌­اند که در قرن نو هم کهنه شوند، یک تجربه چشمگیر در حال وقوع است؛ شکل­‌گیری تعاونی‌های زنان. صدیقه دولت‌آبادی حالا به تهران آمده است، با تجربه اداره شرکتی که در اصفهان، یزد و کرمان با سرمایه‌های خرد زنان راه انداخته بود، یک شرکت پارچه‌بافی که تمام کارکنانش زن بودند. حالا او در تهران 1300، «شرکت آزمایش زنان» را تاسیس کرده است، زنان را آموزش می‌­دهد و با ایجاد اشتغال آنها را به استقلال مالی می‌‌رساند. در دل این تعاونی است که دولت‌­آبادی با ازدواج زودهنگام دختران زیر 15سال مبارزه می‌کند. یک حلقه کامل شکل گرفته است؛ آموزش، آگاهی، اشتغال، استقلال؛ حلقه‌­ای که در سال‌های پیش‌رو بارها از هم خواهد گسیخت و دستانی از نو برای تنیدنش برخواهند خاست.