انتخاب میان آلودگی و ویروس

آوین آزادی ـ روزنامه‌نگار

امسال هیچ‌چیز به قاعده نبود. بررسی‌ آمارهای ترافیکی پایتخت نشان می‌دهد که معمولا در اردیبهشت و خرداد با توجه به آنکه در فصل امتحانات مدارس هستیم، همواره ترافیک زودتر تخلیه می‌شد و غروب‌ها تهران میزبان ترافیک کمتری بود؛ درست برعکس امسال. در روزهایی که طرح ترافیک به واسطه شیوع مرگ‌بار کرونا لغو شده بود، معابر تهران در ساعاتی از روز قفل می‌شد. ساعت 6 صبح بزرگراه‌هایی همچون نواب از جنوب به شمال، بزرگراه امام علی(ع) از جنوب به شمال، بزرگراه‌های شهید همت و حکیم در بخش غربی در مسیر غرب به شرق، بزرگراه شهید لشکری غرب به شرق، جنوب به شمال بزرگراه آیت‌الله سعیدی، بزرگراه بسیج و آزادگان در هر دو مسیر دارای ترافیک شده و این ترافیک بعد از ساعت ۷ صبح به محورهای مرکزی شهر همچون خیابان آزادی، انقلاب و کارگر کشیده شده و سنگینی بار رفته‌رفته در جای جای شهر مشاهده می‌شد، به‌نحوی که خیابان‌ها و اتوبان‌ها تقریبا در محورهای مرکزی تا حدود ساعت ۹ صبح اشباع می‌شد. اما این سوی ماجرا، قصه، قصه سلامت است. تحقیقات منتشرشده در مجله بیماری‌های عفونی  BMC نشان داد افرادی که از وسایل نقلیه همگانی هنگام شیوع آنفلوآنزا استفاده می‌کنند، 6برابر بیشتر از افراد عادی، مبتلا به عفونت حاد تنفسی می‌شوند! گره بزرگی به جان مدیریت شهری افتاده؛ سلامت پایتخت را قربانی آلودگی کنیم یا شیوع ویروس کرونا؟


تهران 50درصد خلوت‌تر شد 
نیمه‌اول خرداد گوش ما به تکذیب عادت کرده بود؛ هر روز صبح خبر بازگشت طرح ترافیک به خیابان‌های تهران می‌آمد و عصر نشده، خبر تکذیب می‌شد. وزارت بهداشت شدیدا تأکید به لغو طرح داشت، درحالی‌که معاونت حمل‌ونقل ترافیک شهرداری و پلیس راهور اصرار به بازگشت محدودیت‌ها به تهران داشتند.
شهریار افندی‌زاده، مشاورعالی معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران در این‌باره گفته‌ است: با اجرای طرح ترافیک از ۱۷ خرداد ماه، همچنان بسیاری از کارمندان از خودروی شخصی خود استفاده می‌کنند. هدف از اجرای طرح ترافیک، کاهش سفرهای غیرضروری در شهر بود که محقق شد. به گفته او، حجم ترافیک شهر در محدوده طرح ترافیک و کنترل آلودگی هوا در ۱۱ خرداد‌ماه در مقایسه با هفته سوم فروردین ماه، ۲۰۹ درصد افزایش داشته که با اجرای طرح ترافیک در ۱۷خرداد ماه، ۸۹ درصد ترافیک این محدوده‌ها کاهش پیدا کرده است.
از طرفی رئیس مرکز فرماندهی و کنترل هوشمند ترافیک پلیس راهور تهران در آخرین اظهارات خود اعلام کرده است که با اجرای مجدد طرح ترافیک بیش از ۵۰درصد از ترافیک موجود در محدوده مرکزی شهر کاسته شده است. به گفته او، کاهش ترافیک به محدوده مرکزی شهر محدود نشد چرا که اجرای طرح ترافیک ۳۰ درصد کاهش تردد و خلوتی را در سایر معابر شهری ازجمله معابر بزرگراهی و خارج از محدوده طرح به‌دنبال داشت. گفتنی است برخی آمارها حکایت از این دارد که تعداد مسافران مترو و اتوبوس افزایش محسوسی نداشته و حداکثر افزایش ۱۰ درصدی در این مجموعه‌ها رخ داده است. 

کدام خیابان‌ها و بزرگراه‌ها بیشتر اسیر ترافیک شدند؟ 
در روزهایی که تهرانی‌ها برای ایمن‌بودن از ویروس کرونا سوار بر خودروی شخصی خود بودند، معابر شهر اشباع شده بودند. بزرگراه شهید همت در مسیر غرب به شرق از جنت‌آباد، شهید حکیم در مسیر غرب به شرق از شقایق، بزرگراه هاشمی رفسنجانی در مسیر غرب به شرق از شهید ستاری، شیخ‌فضل‌الله در مسیر غرب به شرق از سردار جنگل، مسیر جنوب به شمال یادگار امام (ره) از سازمان آب، آزادی در مسیر غرب به شرق از استاد معین و مسیر جنوب به شمال نواب از پل ۹ دی دارای بار ترافیکی سنگینی در آن ایام بودند. همچنین در ایام لغو طرح ترافیک، بزرگراه شهید زین‌الدین در مسیر شرق به غرب از مقطع صدف، بزرگراه بابایی در مسیر جنوب به شمال از مقطع بابایی، بزرگراه امام علی(ع) در مسیر جنوب به شمال از گلشن‌دوست، بزرگراه صدر در مسیر شرق به غرب از کامرانیه، بزرگراه شهید حاج قاسم‌سلیمانی در مسیر شرق به غرب از بزرگراه امام علی(ع)، مسیر جنوب به شمال چمران در مقطع حکیم تا همت، مسیر غرب به شرق جاده مخصوص از گل‌ها و در مسیر غرب به شرق آزادراه از آزادگان بار ترافیکی سنگینی را مشاهده کرده‌ایم.
براساس اعلام رئیس مرکز فرماندهی و کنترل هوشمند ترافیک پلیس راهور تهران، در طول محورهای منطقه ۱۱ و ۱۲ که حدودا ۴۰ کیلومتر است تقریبا صف خودروها به ۴۰ کیلومتر می‌رسید. همچنین در محدوده‌های مناطق ۶ و ۷ همچون خیابان جانبازان، انقلاب، دماوند، آزادی، ‌ادامه خیابان‌های کارگر و ولیعصر در منطقه ۶ ترافیک در ساعت ۹-۸ به اوج خود می‌رسید که این باعث می‌شد که محورهای بزرگراهی نیز بار ترافیکی خود را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ حفظ کرده و تردد سنگین خودروها را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ شاهد باشیم و دیگر مثل قبل نباشد که ساعت ۹-۸ صبح، ترافیک خود را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ تخلیه می‌کردند.
حتی می‌توان گفت که اوج ترافیک در محورهای مرکزی پایتخت در بازه زمانی ۱۰ تا ۱۱ صبح به ۴۰ کیلومتر می‌رسید. این وضعیت در محورهای بزرگراهی نیز وجود داشت و طول صف خودروها در برخی ساعت‌ها در مجموع۱۸۰ تا ۱۹۰ کیلومتر بود. این وضعیت ترافیک خاص تهران در نیمه اول خرداد در هیچ خرداد ماهی در سال‌های گذشته وجود نداشته است. در ساعات ۴ و ۵ بعد از ظهر نیز بار برگشت محورها تشکیل می‌شد.






حمل‌ونقل عمومی ما نیاز به نوآوری دارد 
دکتر شهاب‌الدین کرمانشاهی ـ کارشناس حمل‌ونقل و ترافیک



 امروز با یک تناقض بزرگ مواجه هستیم. در تمام این سال‌ها همواره تلاش می‌کردیم که همه مردم را به سمت حمل‌ونقل عمومی هدایت کنیم. امروز مترو به‌عنوان ستون اصلی کاهش ترافیک، تبدیل به یکی از خطرناک‌ترین وسایل برای استفاده شده است. از سویی تهران در روزهای لغو طرح ترافیک با حجم گسترده‌ای از ماشین‌ها مواجه بود که معابر را بند آورده بودند و ترافیک‌هایی سنگین برای شهر به بار می‌آوردند. از سوی دیگر با شرایطی مواجه هستیم که هرچه افراد در حباب شخصی وسیله نقلیه خود باشند، سالم‌ترند. راه‌حل چیست؟ ۲‌ماه پیش، راهی که به‌نظرمان می‌رسید را با شهرداری تهران درمیان گذاشتیم. هم‌اکنون حجم تقاضا در اتوبوسرانی، به‌شدت کاهش پیدا کرده است. تحلیل‌ها و بررسی‌های اوایل اردیبهشت ما نشان می‌دهد که بین هزار تا ۲هزار دستگاه اتوبوس خالی در تهران وجود دارد. واقعیت این است که امروز ما امکان اضافه‌کردن ظرفیت به مترو را نداریم اما می‌توانیم به موازات آن، در قالب سرویس کارکنان، از اتوبوس‌های بیکار استفاده کنیم. «سرویس‌های ویژه، با فاصله‌گذاری اجتماعی» نام پیشنهاد مطرح‌شده بود. براساس این طرح که استارتاپ به‌همراه قبلا آن را مطرح کرده بود، می‌توان از اتوبوسرانی که مسافران خود را از دست داده‌ است، استفاده بهینه کرد. در این طرح می‌توان به افراد تضمین داد که قرار نیست کسی کنار آنها بنشیند و همه باید از ماسک استفاده کنند. تصور کنید در یک اتوبوس با ظرفیت 40نفر، 10الی 15نفر مسافر سوار شوند، پنجره‌ها هم جهت تهویه هوا باز باشند. آیا سلامت افراد تضمین‌شده‌تر نیست؟ بدون آنکه شهر زیر بار ترافیک سنگین رود. راه‌حل مکمل این پیشنهاد هم منعطف‌کردن ساعات کنونی کارمندان است. 
کارفرماها باید در این ایام در عین حفظ نظم سازمان خود، برای ساعات ورود و خروج کارمندان خود، بازه تعریف کنند. واقعیت این است که نه تاکسی معمولی، نه تاکسی اینترنتی و نه مترو و بی‌آرتی امروز از امنیت کافی برای مسافران برخوردار نیستند و این در حالی است که امکان افزایش ظرفیت آنها در کوتاه‌مدت هم وجود ندارد. این روزها همه افراد تلاش می‌کنند تا آنجا که می‌توانند از خودروی شخصی خود استفاده کنند. اگر مهر و آبان شروع شود و قرار باشد وضعیت مدیریت شهری به همین منوال ادامه پیدا کند، آلودگی هوا امان تهران را خواهد برید. من بر این باورم که وقتی در حمل‌ونقل عمومی از نوآوری خاصی استفاده نکرده‌ایم و مدیران و مسئولان و... در کشور ما از خودرو و راننده شخصی خود استفاده می‌کنند، منصفانه نیست که با تشدید محدودیت‌ها و اجرای طرح ترافیک با سیاق سابق، جان افراد را به خطر بیندازیم.


 اسیر ترافیک 
در روزهایی که تهرانی‌ها برای ایمن‌بودن از ویروس کرونا سوار بر خودروی شخصی خود بودند، معابر شهر اشباع شده بود