اولویت جهان؛ سلامت و بهداشت

زهرا رستگارمقدم ـ روزنامه‌نگار

 وقتی از نظافت و بهداشت فردی صحبت می‌کنیم، دقیقا منظورمان چیست؟ شاید منظور، مجموعه‌ای از عادات‌ است که روزانه برای حفظ سلامت خود انجام می‌دهیم؛ مسواک کردن دندان‎ها، حمام کردن، شستن دست‎ها قبل از خوردن غذا، داشتن حوله شخصی، استفاده از دستمال هنگام عطسه و سرفه. حداقل‌هایی برای زنده ماندن و سالم زندگی کردن. رفتارهایی که نه‌تنها  به سلامت فرد که به سلامت دیگران نیز کمک می‌کند. اما اگر قرار باشد ویژگی‌های مثبتی درباره ویروس کرونا که این روزها جان بسیاری از مردم را به خطر انداخته برشماریم، این ویروس چه الگوهایی را در نظافت شخصی اصلاح کرده است؟ درباره این موضوع با محمدرضا محـبوب‌فر، اپیدمیولوژیســـت و عضو ستاد ملی مبارزه با ویروس کرونا صحبت کرده‌ایم.




ویروس کرونا چگونه ما را تربیت کرد؟
تغییر در راه و رسم زندگی به صورت اصلاح الگوهای بهداشتی و نظافتی می‌تواند تا 99 درصد، ابتلا به ویروس کرونا را کاهش دهد. این ویروس با همه بدی‌ها وجوه مثبتی را نیز برای جامعه به ارمغان آورد. هرچند این اصلاح با ترس و هراس از بیمارشدن و مرگ همراه بود، اما توانست تغییر سریعی در الگوهای رفتاری ایجاد کند که پیش از این برای جا انداختن آن زمان و هزینه زیادی لازم بود. 

اجبار در تغییر الگوهای زندگی باعث نخواهد شد پس از کرونا ما به شیوه‌های زندگی پیش از شیوع ویروس بازگردیم؟
این درست است که مردم راه تازه‌ای را برای زندگی کردن انتخاب کرده‌اند. اما در یادگیری نیز تعجیلی وجود داشت و از سویی مردم منتظر این فرهنگ‌سازی و در این‌باره جست‌وجوگر بودند. در نظر داشته باشیم که با افزایش یا تغییر آمار، اضطرابی به جامعه تحمیل شده است که ناخودآگاه باعث تغییراتی می‌شود. بعضی از این تغییر رفتار، با شناخت و آگاهی‌بخشی به جامعه تحمیل شد تا مردم با تصمیم خویش تغییراتی در زندگی خود ایجاد ‌کنند. اما بخشی بر اساس ترس از مرگ و بیمار شدن بود. 

ما فراموشکاریم. با رخت بربستن کرونا از ایران و جهان، ما این دوره را فراموش نخواهیم کرد؟
این ویروس در یکی دو سال آینده با تکامل خودش، کم‌کم به یک بیماری ضعیف‌شده، بومی و منطقه‌ای تبدیل خواهد شد. از طرفی در جوامع انسانی با واکسن یا داروهایی کنترل و محو می‌شود. اما این تغییر الگوها در دوران پساکرونا، چه در ایران و چه در دیگر کشورها، با مردم همراه خواهد بود. چه بسا وقتی شاهد فروکش کردن موج نخست ویروس در کشور بوده و به وضعیت نسبتا پایداری رسیده بودیم، با وجود نافرمانی عده‌ای، خیلی‌ها همچنان به دستورات بهداشتی مقید بودند و این تغییر راه و رسم زندگی در بخش اعظمی از جامعه دیده می‌شد. بنابراین این رفتار اصلاح شده پساکرونا نیز ادامه خواهد داشت، هر چند به شدت و قدرت گذشته نباشد، اما فراموش نخواهد شد.

می‌توان نگاه مثبتی به این ویروس داشت؟
توجه داشته باشیم که پیش از شیوع ویروس کرونا، بهداشت و سلامت در جامعه دچار نوعی شعارزدگی شده بود. اما پس از شیوع این ویروس، بهداشت و سلامت اولویت جوامع قرار گرفت. در این چند ماه چیزی به اندازه سلامتی در اولویت مردم نبوده و به این مسئله بیش از پیش و جدی‌تر در رسانه‌ها، نهادها و سازمان‌ها و حتی سیاست‌گذاری‌ها توجه شده است. موضوعی که همواره به شکل موضوعی صرفا تئوریک و صورت‌بندی‌شده مورد توجه قرار می‌گرفت، با شیوع کرونا عملا و بی‌قید و شرط به آن پرداخته شد. امروز نه تنها در ایران که در همه کشورهای دنیا، با وجود مقاومت‌ عده‌ای، استانداردهای بهداشتی دوران کرونا، پس از آن نیز تداوم خواهد داشت. قطعا روند زندگی انسان‌ها به پیش از این دوران برنخواهد گشت. وسایل حمل و نقل عمومی تغییرات اساسی کرده و در محل کسب و کار و فعالیت صنفی در بخش دولتی و خصوصی سلامت پرسنل را در اولویت قرار داده است. 

چطور می‌توان به رعایت بهداشت فردی، وجوه تنبیهی و اجرایی داد؟
با تشدید روند شیوع ویروس کرونا در کشور، تخطی از پروتکل‌های بهداشتی، جرم‌انگاری خواهد شد. این مسئله در قوه‌قضائیه به وسیله کارشناسان قضایی در حال بررسی است. اما همه این راه‌ها در کنار توصیه‌هایی برای نظافت و بهداشت، در لایه‌های مختلف جامعه راه و رسم زندگی را با تغییرات و تحولاتی همراه خواهد کرد. اصلاح رفتار و تغییر در راه و رسم زندگی می‌تواند برای ما در مقابل ویروس کرونا مصونیت ایجاد کند. بهداشت فردی از ماسک زدن تا رعایت فاصله فردی، شست‌وشوی مکرر دست‌ها و بهداشت محیط و عمومی سدی در مقابل پیشروی کرونا خواهد بود. 


محـبوب‌فر  اپیدمیولوژیســـت:
پس از شیوع این ویروس، بهداشت و سلامتی اولویت جوامع قرار گرفت. در این چند ماه چیزی به اندازه سلامتی در اولویت مردم نبوده و به این مساله بیش از پیش و جدی‌تر در رسانه‌ها، نهادها و سازمان‌ها و حتی سیاست‌گذاری‌ها توجه شده است. موضوعی که همواره به شکل موضوعی صرفا تئوریک و صورت‌بندی‌شده مورد توجه قرار می‌گرفت، با شیوع کرونا عملا و بی‌قید و شرط به آن پرداخته شد