سرنوشت کیسه‌های پلاستیکی در انتظار تصمیم دولت

زهرا رفیعی- خبرنگار

لایحه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی تا 2‌ماه آینده راهی مجلس می‌شود؛ لایحه‌ای که قرار است جان طبیعت ایران را از شر کیسه‌های پلاستیکی با ضخامت کمتر از 25میکرون نجات دهد.
در ایران هنوز هیچ قانون و مصوبه‌ای حتی برای کمتر مصرف‌کردن پلاستیک وجود ندارد. کیسه‌های پلاستیکی ازجمله غیرمحبوب‌ترین محصولات پلیمری هستند که هیچ جذابیتی برای صنایع بازیافتی ندارند.
هم‌اکنون پیش‌نویس لایحه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست تدوین شده و برای نهادهای مرتبط با صنایع تولید و مصرف‌کننده کیسه پلاستیکی ارسال شده است تا نظرات آنها اخذ و برای کمیسون امور زیربنایی دولت ارسال شود.
حسن پسندیده، مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط‌زیست به همشهری خبر داده که تا 2ماه آینده پیش‌نویس، به‌عنوان لایحه تقدیم مجلس می‌شود.
هدف از لایحه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی علاوه بر حفظ سلامت جامعه، کاهش میزان تولید، مصرف و پراکندگی پسماند کیسه‌های پلاستیکی است. در پیش‌نویس این لایحه پیش‌بینی شده که تولید، توزیع و مصرف رایگان کیسه‌های پلاستیکی نازک‌تر از 25میکرون به‌طور کلی ممنوع شود.
حسن پسندیده در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: سال گذشته پیش‌نویس لایحه مربوط به حمایت از صنایع بازیافتی و کاهش کیسه‌های پلاستیکی تهیه شد. با تصویب قانون کمک به ساماندهی مدیریت پسماند‌های عادی، بخش‌های مهمی از لایحه مذکور در این قانون به تصویب رسید؛ در نتیجه بخش «کیسه‌های پلاستیکی» این لایحه از دستور کار کمیسیون امور زیربنایی خارج شد. هم‌اکنون وزارتخانه‌های کشور، صنعت و معدن، سازمان ملی استاندارد و بخش خصوصی، نظرات کارشناسی خود را در مورد پیش‌نویس جدید «کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیک» ارائه کرده‌اند و به‌زودی به دستگاه‌های اجرایی جهت اخذ نظر ارائه خواهد شد.
به گفته او، پیش‌نویس لایحه تا 2هفته دیگر برای ادامه فرایند‌های قانونی به کمیسیون امور زیربنایی دولت ارسال خواهد شد.
پیش‌نویس لایحه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی 10ماده دارد که براسا‌س آن سیاست‌های تشویقی برای تولید‌کنندگانی که از مواد سازگار با محیط‌زیست استفاده می‌کنند پیش‌بینی شده است.
در لایحه قبلی، فرصت صنایع برای کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی 2سال بوده که با مخالفت صنایع مواجه شده، اما به گفته مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط‌زیست این فرصت به 5سال افزایش داده شده است. براساس این لایحه صنایع موظف می‌شوند تا سالانه 20درصد از تولید و مصرف کیسه پلاستیکی خود را کاهش دهند و در نهایت حذف و به کیسه‌های سازگار با محیط‌زیست تبدیل کنند.
تولید مواد پلاستیکی در سال2016 حدود 260میلیون تن تخمین زده شده که حدود یک‌سوم آن مربوط به پلاستیک‌های یک‌بار مصرف است. طبق آمار غیررسمی، میزان پلاستیک‌های تولیدی در ایران بیش از 177هزار تن در سال تخمین زده می‌شود که معادل 500تن در روز است.
نوسانات ارزی سال‌های اخیر، قیمت محصولات پتروشیمی را افزایش داد و باعث شد در ابتدای این تغییرات فروشندگان خرد تمایل کمتری به مصرف کیسه‌های پلاستیکی نشان دهند. اما تنیده شدن کیسه‌های پلاستیکی در زندگی روزمره آنها را دوباره به مصرف گسترده آن بازگرداند.
محمدهادی حیدرزاده، کارشناس محیط‌زیست در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: فاصله قیمت تولید کیسه‌های پلاستیکی تجدید‌پذیر با تجدید‌ناپذیر بسیار بالاست. دولت‌ها با ایجاد سوبسید سبز به کارخانجات تولید‌کننده محصولات تجدید‌پذیر می‌توانند از افزایش مصرف جلوگیری کنند، چون هزینه تولید این محصولات هم گران است و برای مصرف‌کننده صرفه اقتصادی ندارد.
شرایط اقتصادی و تأثیر تحریم‌ها از اصلی‌ترین بهانه‌های صنایع تولید و توزیع‌کننده برای جایگزین‌کردن کیسه‌های پلاستیکی با ضخامت بالای 25میکرون است. به گفته حسن پسندیده صفر تا 100 این صنعت در داخل کشور تهیه و تولید می‌شود و صددرصد امکانپذیر است.
هرچه وزن کیسه‌های پلاستیکی کمتر باشد امکان جابه‌جایی در طبیعت بیشتر می‌شود. براساس ماده4 این لایحه، وزارتخانه‌ها موظفند سازوکارهای حذف پلاستیک از فروشگاه‌های زنجیره‌ای را با تشویق و تخفیف یا مالیات و حذف کیسه فله فراهم کنند. همچنین بوتیک‌ها موظف به استفاده از کیسه‌های ضخیم بالای 60میکرون می‌شوند.
به‌گفته مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط‌زیست درصورت تصویب این لایحه در مجلس، در 5سال آینده نوعی از کیسه‌های پلاستیکی وارد بازار می‌شوند که در بازه زمانی حداقل 2‌ماه تجزیه می‌شوند و با سازگاری که با محیط‌زیست دارند، به آب و خاک میکروپلاستیک اضافه نمی‌کنند.